Morgunblaðið - 03.10.2003, Síða 19

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. OKTÓBER 2003 19
Í ERINDI sínu talaði Chilcott um
reynslu Breta af aðild að Evrópu-
sambandinu, sem þeir gengu í fyrir
30 árum, og reyndi að svara því
hvaða þýðingu það hefði í þessu
samhengi að Bretar eru eyþjóð, líkt
og Íslendingar.
Í stuttu máli komst Chilcott að
þeirri niðurstöðu að frá því Bretar
gerðu sér grein fyrir því að „fríverzl-
unarleiðin“ (sem þeir höfðu viljað
velja framyfir það nána form Evr-
ópusamstarfs sem stofnríki Evrópu-
sambandsins á meginlandinu hófu á
sjötta áratugnum) ætti ekki framtíð
fyrir sér, hefðu þeir verið virkir í að
móta samstarfið innan Evrópusam-
bandsins. Það samstarf hafi reynzt
eyríkinu Bretlandi mjög vel, að mati
Chilcotts, jafnvel þótt heimsveld-
isarfleifðin hefði flækt það nokkuð
framan af.
Úrsögn úr ESB jafngilti
„efnahagslegu sjálfsvígi“
Lagði Chilcott áherzlu á, að þótt
efasemdaraddir kunni að vera áber-
andi hvað varðar umræðu um Evr-
ópumál í Bretlandi um þessar mund-
ir, helgist það af því að hún snúist að
miklu leyti um evruna, þ.e. hvort
Bretland eigi að gerast aðili að evr-
ópska myntbandalaginu eður ei.
Enginn sé að mælast til þess að
Bretar segi sig úr Evrópusamband-
inu, jafnvel ekki mestu bölmóðs-
mennirnir sem hafi allt sem varði
Evrópusamstarfið á hornum sér.
Enda myndi ákvörðun um úrsögn úr
ESB jafngilda „efnahagslegu sjálfs-
vígi“. Að velja að standa alveg utan
við Evrópusambandið mætti bera
saman við „frelsi geldingsins í
kvennabúrinu“, að sögn Chilcotts.
„Ég sé Breta ekki fyrir mér velja
getuleysi fram yfir áhrif,“ sagði
hann.
Þeir sem héldu því fram að Bretar
væru „ófúsir Evrópumenn“ (í þeim
skilningi að þeir gengju tregir til
nánara samstarfs Evr-
ópuþjóða) benda gjarn-
an á ákvörðun Breta
(og Íra) um að standa
að mestu utan við
Schengen-samstarfið
um afnám vegabréfa-
eftirlits á innri landa-
mærum ESB sem
dæmi um „eyjarskeggjahátt“ þeirra.
Chilcott segir hins vegar að land-
fræðilegar aðstæður kölluðu einfald-
lega á að Bretar gengju ekki eins
langt og meginlandsþjóðirnar í af-
námi landamæraeftirlits. Að baki
þessarar sérstöðu lægju semsagt
praktískar ástæður; orsakanna væri
ekki að leita í einhverjum „eyj-
arskeggjahugsunarhætti“. Eyþjóðin
Íslendingar hefði farið aðra leið hvað
varðar Schengen-samstarfið, en það
helgist af viljanum til að viðhalda
hefðbundnu vegabréfafrelsi Norður-
landanna. Þar væri heldur enginn
sérlundaður „eyjarskeggjahugs-
unarháttur“ að baki.
Chilcott sagði þá 30 ára reynslu
sem Bretar hafi nú af ESB-
samstarfinu hafa gert þeim gott;
gert þá víðsýnni í hugsun og nálgun
að lausn vandamála.
Ágreiningurinn um Írak
ekki spillt samstarfinu
En nú vill svo til, að á síðustu
misserum hefur verið hægt að fylgj-
ast með einum
mesta pólitíska
klofningi sem
um getur í sögu
ESB, sem krist-
allaðist í ger-
ólíkri stefnu
ESB-for-
ysturíkjanna
Bretlands, Frakklands og Þýzka-
lands í Íraksmálinu.
„Vissulega er það skiljanlegt,“
segir Chilcott, „að þeir sem hafa
fylgzt með þróuninni í Evrópu utan
frá síðustu misserin dragi þá álykt-
un að leiðtogar þessara ESB-landa
geti ekki verið svo alvarlega ósam-
mála um eitt mál en átt þrátt fyrir
það gott samstarf á öðrum sviðum
um leið. En það er einmitt málið –
ágreiningurinn um Írak hefur ekki
spillt neitt fyrir ESB-samstarfinu á
öðrum sviðum. Ég tel þetta vera
þroskamerki á Evrópusambandinu.“
Chilcott segir einhvern ágreining
alltaf vera í gangi milli aðildarríkja
ESB, en mest kveði að slíkum deil-
um þegar fjármál eru annars vegar.
Framundan eru samningaviðræður
um fjárhagsramma ESB fyrir tíma-
bilið 2007–2012 og spáir Chilcott því
að þar verði aldeilis dregin fram
breiðu spjótin; deilurnar um Írak
verði barnaleikur hjá því.
Snýst um málamiðlanir
Að sögn Chilcotts er og verður
það mikilvægur hluti af því sem Evr-
ópusambandið snýst um, að vera
tilbúinn til að komast að málamiðl-
unum, sem eru bæði í hag hverju að-
ildarríki fyrir sig sem og samband-
inu í heild.
Aðspurður játar Chilcott því, að
sjálfsagt sé eitthvað til í því að það
sé einmitt þetta sem valdi missætti
Evrópumanna og Bandaríkjamanna
um þessar mundir – evrópskir ráða-
menn eru orðnir vanir því að vera
tilbúnir til að gera málamiðlanir, en
Bandaríkjamenn síður.
Chilcott segist þó bjartsýnn á að
til lengri tíma litið leysist þessi
ágreiningur yfir Atlantshafið og
Bandaríkin og ESB verði samstiga í
meginatriðum í alþjóðamálum.
Eyþjóðir jafnevrópskar og aðrar
Morgunblaðið/Kristinn
Dominick Chilcott, yfirmaður Evrópuskrifstofu brezka utanríkisráðuneytisins, í ræðustól í Norræna húsinu.
„Geta eyjabúar verið
góðir borgarar í
Evrópu“ var yfirskrift
fyrirlestrar sem
Dominick Chilcott,
yfirmaður Evrópu-
skrifstofu brezka ut-
anríkisráðuneytisins,
flutti fyrr í vikunni.
Auðunn Arnórsson
lagði við hlustir og
spurði hann nánar
út í þetta.
auar@mbl.is
’ Ég sé Bretaekki fyrir mér
velja getuleysi
fram yfir áhrif. ‘
NORSKIR fjölmiðlar sögðu í gær,
að hugsanlega gætu næstu tvær
vikur skorið úr um það hvort
fjármálaveldi Kjell Inge Røkkes
lifði deginum lengur eða skemur
en Orkla, einn helsti lánardrott-
inn hans, krefst þess, að innan
þess tíma liggi fyrir raunhæf
áætlun um fjármögnun útistand-
andi skulda.
Norskir blaðamenn, sem lengi
hafa fylgst með Røkke, segja úti-
lokað að fá einhverja almennilega
yfirsýn yfir fyrirtækjafrumskóg-
inn í kringum hann og með það í
huga hefur kunnur, fyrrverandi
þingmaður, Thorbjørn Berntsen,
skorað á norska Stórþingið að
setja lög, sem skyldi norsk stór-
fyrirtæki og fyrirtækjasam-
steypur til að upplýsa um stöðu
sína.
Røkke sjálfur ber sig samt vel
og virðist staðráðinn í að láta
ekki búksorgirnar buga sig.
Norska Dagbladet sló því upp í
gær, að hann væri búinn að festa
sér nýjan bíl og borga staðfest-
ingargjaldið, 4,5 milljónir ís-
lenskra króna.
Um er að ræða Mercedes-Benz
SLR, Silfurörina, en áætlað er, að
bíllinn muni kosta á bilinu 48 til
59 millj. ísl. kr. í Noregi. Er bíll-
inn smíðaður í höndunum ef svo
má segja og verða aðeins fram-
leidd 3.500 eintök. Vélin er 626
hestöfl og hámarkshraði 334 km.
Meðfylgjandi mynd var tekin hér
á landi í sumar.
Røkke fær sér glæsibíl