Morgunblaðið - 10.10.2003, Blaðsíða 18

ERLENT
18 FÖSTUDAGUR 10. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
STEFNURÆÐA Anders Fogh Rasmussens,
forsætisráðherra Danmerkur, sem hann flutti
er danska þjóðþingið kom saman á ný fyrr í vik-
unni, var að miklu leyti innlegg í umræðu um
gildi dansks samfélags. Meðal lykilorða ræð-
unnar voru „uppgjör við máttleysið“, „persónu-
leg ábyrgð“ og „samkvæmni“.
„Fyrir ríkisstjórnina snúast stjórnmál að
miklu leyti um gildi og opna umræðu. Við ger-
um upp við gamaldags hugsunarhátt, þar sem
látið er eins og stjórnmál takmarkist við spurn-
ingar um fjárlög, lagabókstafi og hjakkað verði
áfram í því fari,“ sagði Fogh Rasmussen.
Í ræðunni gagnrýndi hann „pólitískar skræf-
ur“, sem óttast að dönsku samfélagi stafi ógn af
hnattvæðingunni, að einstaklingshyggja ógni
því og að siðferðinu sé ógnað af efnishyggjunni,
með orðunum: „Hættið svartsýninni. Lítið út
um gluggann.“ Reyndar vildi svo óheppilega til
fyrir forsætisráðherrann, að einmitt þegar
hann var kominn að þessum stað í ræðunni
skrúfuðu menntaskólanemar, sem voru með
mótmælafund úti á torginu við Kristjánsborg-
arhöll, upp í hátölurunum.
„Látum oss þróa með okkur samfélag, þar
sem er pláss fyrir athafnavilja og vinnugleði.
Þar sem sköpunargleðinni er gefinn laus taum-
urinn á kostnað ósveigjanlegra kerfa,“ sagði
hann framarlega í ræðunni. „Þetta krefst þess,
að við gerum kröfur til hvers og eins og sýnum
samkvæmni alls staðar í samfélaginu. Og veit-
um þeim viðurkenningu og umbun sem leggja
sig sérstaklega mikið fram. Það krefst þess, að
við gefum öllum sanngjörn tækifæri. Og bæði
fé og hjartahlýju til að annast þá sem minna
mega sín,“ sagði Fogh Rasmussen.
Ræðu sína hóf hann annars á orðunum:
„Danmörk stendur sterk. Við erum eitt bezt
virkandi þjóðfélag heims. Við njótum virðingar
í heiminum. Við höfum margt sem við getum
verið stolt af.“ Þannig var mikill uppörvunar-
tónn í ræðunni, þótt ekki skorti heldur á að for-
sætisráðherrann benti á hvað sér þætti landar
sínir mega gera betur.
Slakað á kröfum í skólum
Fogh Rasmussen hefur við fyrri tækifæri
gagnrýnt harðlega það sem hann kallar grunn-
skóla, þar sem það sem sérhver geti ekki lært
fái enginn að læra. Og skólamálin urðu for-
sætisráðherranum einnig í ræðu sinni nú að
umfjöllunarefni til að undirstrika hin borgara-
legu-frjálslyndu lykilorð umræðunnar um gildi
samfélagsins: frelsi, samkvæmni, ábyrgð og að
mönnum sé umbunað fyrir að leggja sig fram.
„Það hefur í nokkra áratugi skort á að gerðar
séu kröfur og samkvæmni sýnd í verki. Í skól-
unum hefur verið slakað á faglegum kröfum. Ef
til vill vegna ótta við að ákveðnar faglegar kröf-
ur væru hinum verst stöddu óhagstæðar. En
þetta hefur haft mjög skaðleg áhrif. Óburðug-
ustu nemendurnir hafa verið skildir eftir. Og
danskir nemendur standa sig verr en nemend-
ur í öðrum löndum á ófáum afgerandi sviðum.
Það er eins og að kennsla faglegrar kunnáttu
hafi vikið neðar á forgangslistann fyrir því að
sitja í hring og spyrja: „Hvað finnst þér?““
sagði Fogh Rasmussen, og hélt áfram: „Það
getur verið prýðilegt að sitja í hring og ræða
saman. En fyrsta forsendan fyrir því að geta átt
gefandi samræður er að maður viti hvað um er
rætt. Ef órökstuddum skoðunum er gert jafn-
hátt undir höfði og þekkingu, þá endar þetta í
tómri vitleysu.“
Talsmenn dönsku kennarasamtakanna tóku
þessum orðum forsætisráðherrans illa. Það
væri nýtt, að hann sýndi málefnum grunnskól-
ans áhuga. Athugasemdir hans væru „háðuleg-
ar, hlægilegar og áhyggjuvekjandi“, eftir því
sem Politiken hefur eftir Anders Bonde Christ-
ensen, formanni dönsku kennarasamtakanna.
Ræðunni lauk Fogh Rasmussen á bjartsýnis-
nótum. Þær breytingar sem orðið hefðu á
dönsku samfélagi og þyrftu að halda áfram
ættu ekki að „framkalla bölsýni og svartagalls-
raus. Heldur þvert á móti fæða af sér bjartsýni
og lífsgleði“.
„Hættið svartsýninni“
Forsætisráðherra Danmerkur fordæmir böl-
sýnistal og kallar eftir athafna- og vinnugleði
AP
Anders Fogh Rasmussen í ræðustól.
’ Látum oss þróa meðokkur samfélag, þar sem
er pláss fyrir athafnavilja
og vinnugleði. ‘
TEKIST hefur samkomulag með
norska fjármálajöfrinum Kjell Inge
Røkke og lánardrottnum hans og
gengur það út á að koma í veg fyrir,
að fyrirtækjaveldi hans verði gjald-
þrota. Verða flest fyrirtækjanna seld
en Røkke leyft að halda eftir hluta-
bréfum í Aker Kværner.
Ástandið innan Røkke-veldisins
kom upp á yfirborðið í síðasta mán-
uði þegar við lá, að hann gæti ekki
greitt rúmlega sex milljarða ísl. kr.
afborgun af láni frá stórfyrirtækinu
Orkla og nú hafa lánardrottnar hans
neytt hann til að horfast í augu við
veruleikann að því er fram kom í
Dagens Næringsliv í gær.
Segir blaðið, að stefnt sé að því að
selja Røkke-fyrirtækin eitt af öðru á
næstu tveimur árum en honum verð-
ur leyft að halda eftir hlutabréfum
sínum í Aker Kværner. Hefur rekst-
ur þess og Aker Yards gengið vel.
Meðal þeirra fyrirtækja, sem verða
seld, eru Norway Seafoods, Dexion
og fasteignafyrirtækið Legend.
Fyrirtæki
Røkkes
verða seld
FIMMTÍU og fjórir týndu lífi í um-
ferðarslysi á Austur-Jövu í Indónes-
íu í gær.
Lögregla leitaði í gær ökumanns
flutningabíls sem talinn er bera
ábyrgð á þessu mannskæðasta bíl-
slysi í landinu á árinu. Flutningabíll-
inn skall framan á rútu fullri af ung-
mennum og önnur flutningabifreið
ók síðan aftan á rútuna. Ökumaður
flutningabílsins stakk af frá slysstað
en svo virðist sem hemlar bílsins hafi
gefið sig þegar honum var ekið niður
brekku á móti rútunni.
54 farast
CASILDO Caballero, skyrtusali í New York, heldur hér
á nýja 20 dollara seðlinum en hann kom í umferð í gær.
Er hann fyrsti dollaraseðillinn í öðrum litum en græn-
um og svörtum. Auk þeirra er hann með ferskjulit-
uðum og bláum tónum og er vonast til, að það auk ann-
ars geri peningafölsurum erfiðara um vik.
Reuters
Nýr dollaraseðill kominn í umferð
ANDERS Fogh Rasmussen, forsætisráðherra
Danmerkur, rétti Færeyingum og Grænlend-
ingum, sem sækjast eftir meira sjálfstæði frá
Danmörku, sáttahönd í stefnuræðu sinni.
„Frelsi og ábyrgð. Það eru lykilorð þess-
arar ríkisstjórnar,“ sagði hann er hann vék
að málefnum Færeyja og Grænlands. „Ég vil
að bæði færeyska og grænlenzka þjóðin fái
mjög skýr skilaboð frá mér: Þið ákveðið sjálf
framtíð ykkar og það hvernig þið tengist
Danmörku.“
Lýsti hann vilja stjórnarinnar til að færa
fleiri málefni undir valdsvið heimastjórna
Færeyja og Grænlands. En „frelsi og ábyrgð
verða að fylgjast að“. Um leið og danska
stjórnin gefi vald eftir til heimamanna verði
þeir á móti að sjá til þess að geta fjármagnað
eigin stjórnarstefnu sjálfir.
Boðar frumvarp um
yfirtöku málaflokka
Boðaði Fogh að í vetur yrði lagt fram
„tímamóta“-frumvarp um almennan laga-
ramma sem geri Færeyingum kleift að taka
smám saman yfir stjórn fjölda nýrra mála-
flokka. Þá sé danska stjórnin ennfremur
tilbúin til að skipa nýja dansk-grænlenzka
nefnd um sjálfstjórnarmál.
En hann tók fram: „Ég leyni því ekki að ég
kysi helzt að eining konungsríkisins haldi.
Okkur finnst hin sögulegu, menningarlegu
og persónulegu tengsl milli Færeyja, Dan-
merkur og Grænlands vera svo sterk, að
áframhaldandi samstaða innan ríkisheild-
arinnar væri það eðlilegasta. En ríkisheildin
er ekki þvingun. Hún má ekki vera spenni-
treyja. Við verðum stöðugt að endurnýja rík-
isheildina í takt við kröfur tímans.“
„Ríkisheildin
er ekki
spennitreyja“
Í Æ FLEIRI dönskum barnaskólum er það orð-
ið að fastri reglu í upphafi skólaárs að láta nem-
endur þreyta greindarpróf. Er þetta gert í nafni
viðleitni til að laga kennsluna að þörfum hvers
og eins.
„Kennararnir leggja áherzlu á mínar sterku
hliðar í stað þeirra veiku. Ég hef öðlazt meira
sjálfstraust,“ hefur Jyllandsposten eftir Tinu
Sørensen, nemanda í Lynghøj Efterskole á
Norður-Jótlandi.
Hið kerfisbundna mat á greind nemenda í
skólanum á að hjálpa kennurunum við að taka
tillit til styrkleika og veikleika hvers og eins
nemanda við skipulagningu kennslunnar.
Jens Borup, skólastjóri Lynghøj Efterskole,
telur að gera ætti slík greindarpróf að skyldu í
öllum skólaskylduskólum Danmerkur.
„Það hefur verið einblínt á hinar veiku hliðar
nemendanna. Með því að leggja mat á greind
þeirra getum við byggt upp á grundvelli þeirra
atriða sem nemandinn er góður í,“ segir hann.
Í hans skóla eru nemendurnir látnir þreyta
svokallað „verkefnahlaup“, þar sem þeir m.a.
spreyta sig á því að byggja brú úr eldspýtum,
eða að reikna út hve mörg grasstrá eru á einum
fermetra. Kennararnir fylgjast með og meta
nemendurna með tilliti til þess hvernig þeir
nálgast verkefnin. Síðan er metið í hvaða
„greindarflokk“ hver nemandi fellur og er þar
tekið mið af kenningum bandaríska sálfræðipró-
fessorsins Howard Gardner – sem kom til Ís-
lands fyrr á þessu ári og kynnti þessar hug-
myndir sínar. Samkvæmt kenningum hans er
mannleg greind að minnsta kosti ferns konar og
hver og einn einstaklingur er misvel gefinn á
hverju greindarsviði.
„Með því að ýta undir þá greind sem nemand-
inn er sterkur í er hægt að styrkja hann á öðrum
greindarsviðum,“ hefur Jyllandsposten eftir
Jesper Mayerhofer, aðstoðarskólastjóra H.C.
Andersen-skólans í Óðinsvéum.
Hugsanlega minni
þörf fyrir sérkennslu
Upplýsingarnar úr greindarprófunum eru
nýttar til að gera kennsluna sveigjanlegri. Til
dæmis geta börn sem gædd eru mikilli hreyfi-
þörf haft gott af því að vera fyrst í leikfimitíma
áður en þau setjast niður í bókalærdómstíma.
Niels Egelund, prófessor við danska kenn-
araháskólann, DPU, spáir því að aukin notkun
þessarar aðferðar muni minnka þörf á sér-
kennslu. Hann telur þó að betur þurfi að láta
reyna á hvernig aðferðin reynist áður en hún er
gerð að skyldu í öllum skólum.
Greindarpróf æ oftar í dönskum skólum
’ Kennararnir leggjaáherzlu á mínar sterku hlið-
ar í stað þeirra veiku. Ég hef
öðlazt meira sjálfstraust. ‘
UM 16% fullorðinna Banda-
ríkjamanna eru með að
minnsta kosti eina tattóveraða
mynd á líkamanum, að því er
fram kemur í könnun.
Það var Harris-stofnunin,
sem könnunina gerði, og var
spurt um tattóveringu frá alls
konar sjónarhornum, jafnt
kynferðislegum sem pólitísk-
um.
Í ljós kom, að demókratar
eru líklegri en félagar í öðrum
flokkum til að láta tattóvera
sig, voru þeir 18% hinna hör-
undsflúruðu, en repúblikanar
voru þó ekki langt undan eða
14%. 34% fannst sem flúrið
gerði þá meira kynferðislega
æsandi, aðallega konum, og
29% fannst sem það hefði kynt
undir uppreisnaranda í sér. 5%
töldu að gáfurnar hefðu aukist,
og 3% fannst sem þau væru
íþróttamannslegri vegna tatt-
ósins.
Ljóst er, að tattóvering er
ekki lengur einhver mistök í
fylleríi, heldur meðvituð að-
gerð, og 83% hinna hörunds-
flúruðu sáu ekki eftir henni.
Þeir sem iðruðust nefndu oftast
sem ástæðu „nafnið í tattóver-
ingunni“.
Tattó eyk-
ur kyn-
þokkann
New York. AFP.