Morgunblaðið - 10.10.2003, Blaðsíða 39

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. OKTÓBER 2003 39
LANGFLEST börn hafa gaman af
að hreyfa sig. Munurinn á hreyfingu
barna og fullorðinna er helst sá að
hinir fullorðnu skipu-
leggja hreyfinguna.
Við tökum frá sér-
stakan tíma, förum í
viðeigandi fatnað og
hreyfum okkur í
ákveðinn tíma við
álag sem okkur þykir
nægjanlegt. Eftir þessa stund erum
við sátt, daglegri hreyfingu er lokið
og við snúum okkur aftur að okkar
kyrrsetulífsstíl. Börnin hreyfa sig
hins vegar í stuttum sprettum og
hægja svo á á milli. Þau elska leiki
eins og eltingaleik, stórfiskaleik, eina
krónu, boltaleiki, bannað að stíga á
strik og svo mætti lengi telja. Þau
hafa vel flest líka gaman af leikjum
sem byggjast á keppni s.s. kapp-
hlaup. Börn leita í þrautir, vilja ganga
á kantsteinum, klifra utan í grind-
verkum og klifra upp á allt. Þau eru
alltaf að ögra sér og það hvarflar ekki
að þeim að ganga á malbikuðum
stígnum. Vandinn er sá að við gefum
ekki börnunum tíma til að reyna á sig,
ólum þau niður í bílana og berum þau
upp tröppurnar.
Mikilvægt er að byrja strax á
skipulagðri hreyfingu og mættu fleiri
leikskólar vera í samstarfi við íþrótta-
kennara með slíka leikfimi. Það er þó
skilyrði að börnunum þyki hreyfingin
skemmtileg. Ekkert barn og reyndar
fáir fullorðnir endast í að stunda
hreyfingu sem það hefur enga
ánægju af. Þegar við förum með
börnin í sund mætti byrja á að æfa
sundtökin og synda nokkrar ferðir.
Þegar barnið þreytist á því fær það
að leika í sundlauginni. Ef við förum
með barnið á skíði og það þreytist
fljótt getur verið jafngóð hreyfing og
útivera að taka skíðin af og ærslast í
snjónum eða gera snjókarl.
Fátt finnst börnum meiri hvatning
til að hreyfa sig en þegar mamma og
pabbi taka þátt. Í nútímaþjóðfélagi
þar sem vinnudagurinn er langur og
krefjandi vill það oft verða svo að við
sendum börnin út að leika, inn að
horfa á sjónvarp eða leika í tölvunni
svo við fáum frið til að sinna heim-
ilisstörfunum sem bíða. Þegar að
matartímanum kemur og fjölskyldan
á loks stund saman eru fréttir í bak-
grunninum og oft verður lítið um
skemmtilegar samræður um atburði
dagsins hjá barninu.
Hálf klukkustund sem fjölskyldan
eyðir saman í leik getur stuðlað að
auknu heilbrigði allrar fjölskyld-
unnar. Ávinningurinn er ekki ein-
ungis aukin líkamleg hreysti sem
myndar heilbrigðan lífsstíl barnsins.
Heldur gefast þarna um leið kjörin
tækifæri til samskipta og spjalls um
daginn og veginn. Þegar upp er staðið
gefa samverustundirnar okkur dýr-
mætustu minningarnar.
Skipulögð hreyfing
fyrir ung börn
Flest íþróttafélög bjóða upp á
íþrótta- og leikjanámskeið fyrir börn.
Það getur verið góð leið til að þjálfa
barnið að leika í hóp og taka tillit til
annarra. Hjá Hreyfigreiningu eru í
boði námskeiðið Hreyfibærinn fyrir
4–7 ára börn þar sem sérstök áhersla
er lögð á að hafa alla hreyfingu
skemmtilega fyrir börnin og að þau
læri að virkja ímyndunarafl sitt í
hreyfileikjunum. Markmið nám-
skeiðsins er að efla hreyfiþroska,
samhæfingu og úthald. Þar geta for-
eldrar nýtt tímann og farið sjálfir á
æfingu á meðan börnin þjálfa sér að
kostnaðarlausu.
Sundnámskeið fyrir börn eru víða í
boði svo og dansnámskeið svo eitt-
hvað sé nefnt. Það getur verið sniðugt
að hafa fastan tíma einu sinni í viku
þar sem barnið fer í hóp sem er sér-
staklega skipulögð hreyfing en við
skulum aldrei vanmeta einfalda leiki
heima þar sem best er að mamma og
pabbi séu með.
Hvernig þjálf-
un hentar
börnum?
Eftir Emilíu Borgþórsdóttur
Höfundur er sjúkraþjálfari
hjá Hreyfigreiningu.
FORMAÐUR skipulags- og byggingarnefndar Reykjavíkur, Steinunn
Valdís Óskarsdóttir, heldur því fram í grein hér í blaðinu á miðviku-
dag að borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins berji höfðinu við stein í
umræðum um lóðamál í Reykjavík. Það er vissulega rétt
hjá Steinunni Valdísi að það að ræða við fulltrúa vinstri
flokkanna um lóðamál í Reykjavík er án efa ekki ósvip-
að því að berja höfðinu við stein, enda fulltrúar meiri-
hlutans ákveðnir í því að verja eigin aðgerða- og getu-
leysi í þessum mikilvæga málaflokki, þvert á
staðreyndir og hagsmuni borgarbúa. Grein Steinunnar
Valdísar er því miður enn ein staðfesting þessa.
Í umræddri grein heldur Steinunn Valdís því fram að
lóðaskortur sé ekki fyrir hendi í Reykjavík og að ákvarðanir
borgarinnar í lóðamálum hafi engin áhrif haft á fasteignaverð eða
íbúaþróun í Reykjavík. Hvort tveggja er rangt. Allar tölur um fjölda
lóðaúthlutana og fjölda fullgerðra og fokheldra íbúða í borginni sýna
að mikil lægð hefur ríkt á þessum markaði í tíð vinstri manna í
borginni. Þessar tölur rakti ég í grein minni hér í blaðinu sl. mánudag
og hlýt að hvetja formann skipulags- og byggingarnefndar til að
kynna sér þær, séu þær henni ekki þegar kunnar. Það að lóðaframboð
í borginni sé nú í aðeins eitt ár með líflegra móti hefur því miður
engin áhrif á þessa heildarmynd, sem Steinunn Valdís kýs að líta
framhjá.
Hvað varðar fasteignaverð og íbúaþróun í Reykjavík, þá er það öll-
um ljóst að haldi sveitarfélögin að sér höndum í úthlutun lóða, hefur
það áhrif á markaðinn. Fari verð á þeim fáu lóðum sem úthlutað er
svo langt fram úr fyrri verðum, eins og gerðist þegar lóðauppboð voru
gerð að meginreglu í Reykjavík, hefur það einnig áhrif á markaðinn.
Þetta skilja flest önnur sveitarfélög, t.a.m. Garðabær þar sem útboð
heyrir til algjörra undantekninga og hefur aðeins verið nýtt við út-
hlutun einnar lóðar undir fjölbýlishús og þrjú raðhús, ólíkt því sem
Steinunn Valdís heldur fram í grein sinni.
Sé það hins vegar bjargföst trú fulltrúa vinstri flokkanna í Reykja-
vík að aðgerðarleysi þeirra í lóðamálum hafi ekki haft nein áhrif á
byggðaþróun í Reykjavík - er eðlilegt að spyrja hver sé þá ástæða þess
að íbúafjölgun hefur í valdatíð þeirra verið mun minni en áður og mun
minni en í nágrannasveitarfélögunum? Ef skýringanna er ekki að leita
í minna framboði íbúðalóða og hærra verði fasteigna, þurfa fulltrúar
vinstri flokkanna sannarlega að velta því fyrir sér hvers vegna
Reykjavík sé ekki lengur fyrsti kostur þeirra sem eru að velja sér
framtíðarbúsetu.
Að berja höfðinu
við stein
Eftir Hönnu Birnu Kristjánsdóttur
Höfundur er borgarfulltrúi og fulltrúi Sjálfstæðisflokksins
í skipulags- og byggingarnefnd.
NÝLEGA var upp kveðinn dóm-
ur í Hæstarétti Íslands dómur þar
sem maður sem orðið hafði gjald-
þrota var dæmdur
til þungrar refs-
ingar. Atvik málsins
voru þau að hann
skilaði ekki til inn-
heimtumanns rík-
issjóðs virð-
isaukaskatti á
réttum tíma eins og honum bar.
Hann gerði það þó síðar eða ætlaði
að minnsta kosti að gera, en rík-
issjóður hafði þá eignast drátt-
arvaxtakröfu á manninn og pen-
ingarnir sem hann skilaði um síðir
voru teknir að stórum hluta upp í
vextina. Án þess að þreyta les-
endur um of er það niðurstaða
dómsins að vangoldinn virð-
isaukaskattur hafi numið um
tveimur milljónum og sexhundruð
þúsundum króna, og hann hafi síð-
ar greitt u.þ.b. sömu upphæð, en
þar af hafi aðeins um fjórtán
hundruð þúsundum verið ráðstafað
til greiðslu virðisaukaskatts; restin
fór í vexti. – Þetta breytti þó engu
fyrir þann seka. Hæstiréttur rekur
í dómi sínum þau lagasjónarmið
sem niðurstöðu ráða. Þar segir:
,,með ákæru og síðar dómi Hæsta-
réttar í máli nr. 49/2000 sem gekk
22. júní 2000 varð nokkur stefnu-
breyting í meðferð skattamála hjá
efnahagsbrotadeild Ríkislög-
reglustjórans. Fram að þeim tíma
hafði tíðkast að ákæra ekki vegna
brota þegar sakborningur hafði
greitt þrátt fyrir að um fullframin
upplýst brot væri að ræða.“ Og
ennfremur: „enginn greinarmunur
er gerður við útgáfu ákæru hve-
nær greitt er á þeim tímabilum
sem rannsókn beinist að og full-
framning brota verði að vera
helsta leiðarljósið um hvert hið
meinta sakarefni er.“ Lesendum til
upplýsingar skal tekið fram að
fullframning er lögfræðihugtak
sem ekki borgar sig að fara út í að
skýra. Að lokum segir Hæstiréttur
Íslands: ,,Sú fjárhæð sem ákært er
fyrir nær til höfuðstóls þess virð-
isaukaskatts, sem ógreiddur var er
hann féll í gjalddaga, en sam-
kvæmt 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/
1988 með áorðnum breytingum
sætir sú háttsemi þar tilgreindum
viðurlögum að afhenda ekki á lög-
mæltum tíma virðisaukaskatt sem
maður hefur innheimt eða honum
bar að innheimta. Greiðslur
ákærða, sem að langmestu leyti
voru inntar af hendi löngu eftir
gjalddaga, geta ekki haft áhrif á
sakarmat.“
Ákærði var sem sé dæmdur til
að greiða rúmlega fimm milljóna
króna sekt innan fjögurra vikna,
en sæta ella fangelsi í fimm mán-
uði. Nú er það svo að gjaldþrota
menn eiga slíkar fjárhæðir ekki í
handraðanum. Hinn raunverulegi
dómur er fimm mánaða fangelsi og
geta menn svo borið það saman við
refsingar sem dæmd eru fyrir önn-
ur brot. Þá er rétt að taka fram að
ekki var um skattsvik að ræða
heldur vangreiðslu virðisauka-
skatts.
Alþingi þarf að breyta löggjöf-
inni sem leiðir til refsinga af þessu
tagi og það undir eins. Það sæmir
ekki siðuðu þjóðfélagi að beita
menn skuldafangelsi. Það var af-
numið á fyrri öldum og tilheyrir
sama ástandi og svipting kosninga-
réttar þeirra sem þágu aðstoð frá
sveit. Það er líka gefið að lögin
munu óbreytt kosta ríkissjóð fé.
Lagaákvæðið gildir t.a.m. um
stjórnarmenn félaga sem hafa ekki
skilað skattinum. Stjórnum félaga
ber að hafa eftirlit með því að fé-
lög skili virðisaukaskatti. Í raun-
veruleikanum hafa stjórnarmenn
ekki mörg tæki til eftirlitsins önn-
ur en að inna framkvæmdastjór-
ann eftir þessu á fundum. Þess eru
mýmörg dæmi að stjórnarmenn fé-
laga hafi gripið í taumana löngu
eftir gjalddaga og gengið í að virð-
isaukaskattur yrði gerður upp og
jafnvel mörg dæmi þess að stjórn-
armenn gjaldþrota félaga hafi
sjálfir greitt háar fjárhæðir úr eig-
in vasa þegar ljóst var að félagið
hefði ekki burði til þess. Að
óbreyttum lögum geta þeir alveg
sleppt því.
Ég ætla alls ekki að áfellast þá
sem ákæra og dæma eftir þessum
lögum. Reyndar sagði Magnús
heitinn Óskarsson, borgarlögmað-
ur, að dómarar við Hæstarétt
væru svo ólífsreyndir að þeir
kynnu ekki að taka leigubíl og
kannski var eitthvert rúm til að
skoða raunveruleikann við túlkun
laganna, en sjálfsagt ekki mikið.
Það er Alþingi sjálft sem þarf að
taka málið upp og kannski einna
helst þeir eða sú sem mest beitti
sér fyrir refsigleði í þessu efni fyr-
ir rúmum áratug.
Margir sem ekkert erindi eiga í
fangelsi hafa orðið og munu verða
að sitja af sér refsingu eins og hér
er lýst. Ýmsir þeirra prýðismenn á
allan almennan mælikvarða.
Fangavist er ekki úrræði sem
grípa á til vegna gjaldþrots. – Þá
sem þegar hafa verið dæmdir til
miklu þyngri refsinga en nokkur
efni standa til á þessum grundvelli
tel ég eiga að náða.
Skuldafangelsi á 21. öld
Eftir Einar S. Hálfdánarson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður
og löggiltur endurskoðandi.

    






 


     


  !

lif
u
n
Auglýsendur!
Hafðu samband í síma 569 1111 eða
í gegnum netfangið lifunaugl@mbl.is
Tímaritið Lifun fylgir Morgunblaðinu
miðvikudaginn 29. október