Morgunblaðið - 16.10.2003, Blaðsíða 14

ERLENT
14 FIMMTUDAGUR 16. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HVERJUM nýjum vinnudegi fylgja
ný nef. Dr Majid Navab gerir að
minnsta kosti tvær nef-lýtaaðgerð-
ir á dag. Íhaldssömum ráðamönn-
um í Íran er í nöp við margt sem
landsmenn taka upp á, en lýtaað-
gerðir eru ekki eitt af því.
„Síminn hringir látlaust,“ segir
Navab. Og í sífellt fleiri tilvikum
eru það karlmenn sem eru að panta
tíma. Í Íran voru
nefaðgerðir hér á
árum áður bara
fyrir konur, en sí-
fellt fleiri karl-
menn leggjast nú
undir hníf lýta-
læknisins og af ná-
kvæmlega sömu
ástæðum og kon-
urnar hafa
löngum gert: Hégóma og breyttum
áherslum í samfélaginu, sem er
smám saman að brjóta af sér af-
dráttarlaus gildin sem fylgdu ísl-
ömsku byltingunni 1979.
50 þúsund nefaðgerðir á ári
Navab er einn þekktasti lýta-
læknirinn í Teheran. Hann segir að
um 20% þeirra sem gangast undir
nefaðgerðir séu nú karlmenn. Það
eru um það bil 150 tálguð karl-
mannsnef á ári. Ekki eru til neinar
opinberar tölur um fjölda aðgerða
á þeim lýtalæknastofum sem hafa
rekstrarleyfi í Íran, en alls eru þær
um 100. Varlega áætlað eru gerðar
rúmlega 50 þúsund nefaðgerðir ár-
lega í landinu, og eru þá kannski
um 15 þúsund þeirra á karl-
mönnum.
„Þeim mun fara fjölgandi,“ segir
Navab, sem lærði í Frakklandi og
Bandaríkjunum. „Þetta end-
urspeglar sjálfsmynd karlmanna
eftir því hvernig þjóðfélagið
þróast. Hvers vegna skyldi nokkur
halda því fram að það sé eitthvað
óíslamskt að reyna að líta betur
út?“
Í persneskri menningu hefur
alltaf þótt mikið varið í fegurð og
glæsileika. Margir Íranar geta
vitnað í ástarljóð
frá 14. öld, eftir
skáldið Hafez.
Vandað, pers-
neskt teppi er
miðpunktur svo
að segja hvers
einasta heimilis í
landinu. Þegar
klerkastjórnin
tók völdin í land-
inu var eins og menningin væri sett
í kæli. Stríðið við Írak 1980–88,
sem kostaði alls eina milljón
mannslífa, breytti líka í grundvall-
aratriðum áherslunum í lífi ír-
anskra karlmanna. Fórnfýsi og
hugdirfska urðu það sem mestu
skipti. Hver sá karlmaður sem leit
út fyrir að hafa snurfusað sig – til
dæmis með því að skerða hár sitt –
átti á hættu að harðlínumenn
gerðu hróp að honum, og þarf ekki
að fara lengra aftur en til síðari
hluta síðasta áratugar til að finna
dæmi um það.
Vill bara verða myndarlegri
„Á fyrstu árum byltingarinnar
hefði verið óhugsandi fyrir karl-
menn að láta sér svo mikið sem
detta í hug að fara í nefaðgerð, á
sama tíma og hermenn voru að
koma heim af vígvellinum og höfðu
misst fótleggina,“ segir Hasan
Yazidi, 24 ára námsmaður sem lét
mjókka á sér nefið í fyrra. „En nú
eru breyttir tímar.“
Félagsfræðingurinn Saeed Mad-
eni telur að fjölgun nefaðgerða
meðal íranskra karlmanna megi að
hluta rekja til „bjargarleysisheil-
kennanna“ sem ungt fólk í Íran sé
haldið vegna dapurlegs atvinnu-
ástands og þversagna í kerfinu sem
til dæmis heimilar Netaðgang en
bannar kaup á flestum vestrænum
kvikmyndum og tónlist. Nefaðgerð
sé ein þeirra leiða sem ungir menn
geta fundið til að taka sjálfir
ákvörðun um líf sitt.
En Amin Fatalizadeh, sem er 24
ára, vill bara verða myndarlegri.
„Ég held að ef ég fæ mér nýtt nef
fái ég meira sjálfstraust og verði
ánægðari,“ segir hann þar sem
hann bíður þess að leggjast undir
hnífinn hjá Navab. „Ef ég er
ánægður með sjálfan mig getur
verið að mér fari að ganga betur.“
Móðir hans, Sohelia, var í fyrstu
andvíg því að hann gengist undir
aðgerðina. En hún lét á endanum
eftir og greiddi kostnaðinn, sem
svarar um 150 þúsund krónum, en
það er umtalsvert fé fyrir flesta Ír-
ana. Fyrir tólf árum fór Sohelia
sjálf í nefaðgerð hjá Navab.
Aðgerðin á Amin tekur um hálfa
klukkustund og Navab segir hana
hafa tekist vel. Á annarri stofu á
næstu hæð fyrir ofan bíður hans
annar sjúklingur, kona sem ætlar í
andlitslyftingu. Daginn eftir á ann-
ar ungur maður pantaðan tíma í
nefaðgerð.
Ungir menn í
Íran flykkjast
í lýtaaðgerðir
AP
Amin Fatalizadeh með umbúðir á nefinu eftir að hafa gengist undir nef-
aðgerð á stofunni hjá dr. Majid Navab í Teheran.
Teheran. AP.
’ Hvers vegnaskyldi nokkur halda
því fram að það sé
eitthvað óíslamskt
að reyna að líta bet-
ur út? ‘
Amin Fatalizadeh bíður eftir að
komast í lýtaaðgerðina.
EVRÓPSKA matvælaeftirlitið
hvatti í gær framleiðendur
barnamatar til að skipta um lok
á krukkunum sem fyrst vegna
efnis, sem fundist hefur í þeim
og getur hugsanlega aukið lík-
ur á krabbameini. Í tilkynningu
frá matvælaeftirlitinu sagði, að
engin ástæða væri þó fyrir fólk
að hætta að nota barnamat í
krukkum vegna þess, að hætt-
an væri afar lítil.
Efnið semicarbazide, SEM,
hefur fundist í sumum tegund-
um krukkna með málmloki en
innan í því er einnig plast til að
auka einangrunina. Talið er, að
úr því hafi SEM borist í mat-
inn. Hafa lok af þessari tegund
verið notuð í meira en 20 ár.
Efni skyld SEM hafa valdið
krabbameini í músum á til-
raunastofum en áætluð neysla
barna á SEM, miðað við það
magn, sem fundist hefur í
krukkunum, er 40.000 sinnum
minni en sá skammtur, sem
músunum var gefinn.
Unnið að breytingum
Hefur SEM fundist í ávaxta-
safa, ávaxtasultu, ýmsu niður-
soðnu grænmeti, majonesi,
sinnepi, sósum og tómatsósu.
Mest kveður þó að þessu í
barnamatnum sem líklega
skýrist af því hversu krukkur
með barnamat eru litlar.
Ýmsir stórir framleiðendur
barnamatar eru nú að vinna að
því að breyta lokunum.
Óæskileg
efni í
barnamat
London. AP.
KÍNVERJAR sendu sitt
fyrsta mannaða geimfar á
loft í gær en þar með varð
Kína þriðja þjóðin á eftir
Rússum og Bandaríkja-
mönnum til að senda mann
út í geim. Geimflauginni
Shenzhou 5 var skotið á
loft kl. 1 í fyrrinótt að ís-
lenskum tíma og gekk allt
samkvæmt áætlun síðast
þegar fréttist en flaugin
átti að lenda aftur á jörð-
unni kl. ellefu í gærkvöldi.
Fjörutíu og tvö ár eru
nú liðin síðan Rússinn Júrí
Gagarín varð fyrstur
manna til að fara út í geim.
Kínversk stjórnvöld hafa
um nokkurt skeið stefnt að
því að ná þessum áfanga
einnig og varð sá draumur
þeirra að veruleika í gær.
Shenzhou 5 var skotið á
loft með eldflaug frá Gobi-
eyðimörkinni í innri Mong-
ólíu í norðurhluta Kína.
Flaugin átti að vera úti í
geimnum í tuttugu og eina klukkustund og átti
hún að fara umhverfis jörðu alls fjórtán sinnum.
Geimfarinn heitir Yang Liwei og er þrjátíu og
átta ára gamall liðsforingi í kínverska hernum.
„Mér líður vel, sé ykkur á morgun,“ sagði hann
við vísindamennina á jörðu niðri stuttu eftir að
geimflaugin var komin á loft. Kínverskir fjöl-
miðlar greindu frá því að seinna um daginn
hefði hann hringt í eigin-
konu sína, Zang Yumei,
sem einnig er viðriðin geim-
ferðaáætlun Kínverja.
Sagði hann henni að útsýn-
ið í himingeimnum væri
„fallegt“. „Mér líður vel
hérna úti í geimi,“ sagði
hann.
Rússar urðu fyrstir til að
óska Kínverjum til ham-
ingju með árangurinn en
kínversku geimfararnir
voru í þjálfun í Moskvu.
Kofi Annan, framkvæmda-
stjóri Sameinuðu þjóðanna,
sendi kínverskum stjórn-
völdum einnig skeyti þar
sem hann óskaði þeim til
hamingju.
Hu Jintao, forseti Kína,
var viðstaddur geimskotið
og lýsti hann Yang sem
hetju áður en geimflauginni
var skotið á loft. Sagði hann
geimskotið auka hróður
Kína gífurlega.
Yang var valinn til far-
arinnar úr hópi þriggja manna og var honum til-
kynnt um valið einungis skömmu áður. Yang
ræddi við Cao Gangchuan, varnarmálaráðherra
Kína, eldsnemma í gærmorgun þegar hann
hafði verið um átta klukkustundir úti í geimn-
um. Sagði hann ráðherranum að allt gengi vel.
„Þakka þér fyrir, herra, en þú þarft engar
áhyggjur að hafa,“ sagði Yang.
„Mér líður vel
hérna úti í geimi“
Reuters
Geimfarinu var skotið á loft kl. 1 í fyrrinótt að
ísl. tíma, um kl. 9 að morgni að kínverskum tíma.
Kínverjar senda sitt fyrsta mannaða geimfar á loft
– var væntanlegt aftur til jarðar seint í gærkvöldi
Jiuquan. AFP.
Geimfarinn Yang Liwei skömmu áður
en hann hélt í ferðalag sitt út í geim.