Morgunblaðið - 08.01.2004, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. JANÚAR 2004 35
ðin mikil
a, göngu-
..] Nú er
spurning
ý svæði til
da ferða-
að að láta
á fram-
ð séum að
Elías B.
upplýs-
erðamála-
ð að með
nýta sem
best útsjónarsemi þeirra aðila sem
standa að viðkomandi verki og auka
þar með ábyrgð þeirra.
Tíu ár eru liðin síðan Ferðamála-
ráð hóf undirbúning að fyrstu fram-
kvæmdunum á sínum vegum á fjöl-
sóttum ferðamannastöðum en alls
hefur ráðið staðið fyrir eða komið að
framkvæmdum á 39 stöðum og varið
til þess 245 milljónum króna á nú-
virði. Í heildina tekið hefur Ferða-
málaráð varið nærrri 300 milljónum
króna á sama tímabili til uppbygg-
ingar á ferðamannastöðum vítt og
breitt um landið.
ið uppbyggingu á ferðamannastöðum
amvegis
naaðila
Morgunblaðið/Þorkell
Þór Hilmarsson umhverfisfulltrúi, Einar K.
ga- og þróunarsviðs.
Litlar líkur eru á því að á nýverði hafnar arðvænlegarhvalveiðar í atvinnuskynien deilan um veiðarnar er
hins vegar kærkomin fyrir þá sem
vilja nota tækifærið til að sýna hve
miklir umhverfissinnar þeir séu og
tjá því ást sína á hvölum. Einnig
hentar hún vel stjórnmálamönnum í
hvalveiðiríkjum sem segjast verja
heiður þjóðar sinnar og láta ekki
undan erlendum þrýstingi, segir í
grein fréttamanns breska tímarits-
ins The Economist í liðinni viku.
Greinin ber yfirskriftina Blóðugt
stríð og er þar sagt frá Alþjóðahval-
veiðiráðinu, IWC, og þróun mála í
ráðinu síðustu áratugi. Sagt er að
hvalveiðar æsi mjög tilfinningar
manna af ýmsum ástæðum. Ein sé
sú að margir óttist að menn muni á
endanum útrýma hvölum ef veiðar
verði ekki stöðvaðar. Enn aðrir full-
yrði að hvalir séu á einhvern hátt
göfugri en kýr og önnur spendýr
þótt vísindamenn eigi erfitt með að
finna þeim rökum stað.
Sjö af alls 13 tegundum stórhvela
séu taldar vera í hættu en fáfræði
um þessi dýr sé svo útbreidd að
margir haldi að aðeins sé til ein teg-
und hvala og hún sé í hættu. Gnægð
sé af hrefnu og fleiri tegundum og
Íslendingar, Norðmenn og Japanar
bendi á að þeir vilji aðeins fá að veiða
úr stofnum sem ekki séu í hættu.
Sumir andstæðingar hvalveiða
virðist afneita staðreyndum um
raunverulega stefnu umræddra
hvalveiðiríkja. Breskir ráðamenn,
sem eru andvígir hvalveiðum, hafi til
dæmis bent á að stærðarmat Norð-
manna í sambandi við hrefnustofn-
ana hafi sveiflast nokkuð og örlítið
lægri tölur en fyrr hafi verið nefndar
nýlega. En The Economist hefur eft-
ir norskum embættismanni að skýr-
ingin geti verið að Bretar hafi neitað
Norðmönnum um leyfi til að stunda
hvalatalningu á breskum hafsvæð-
um. Rökin voru að talningin myndi
„ekki koma hvölum til góða“.
„Grimmdarlegt athæfi“
Vitnað er í fulltrúa Breta hjá
IWC, Richard Cowan, sem segi að
andstaða Breta við hvalveiðar bygg-
ist ekki algerlega á vísindalegum
rökum heldur líka siðferðislegum.
„Við teljum að það sé í sjálfu sér
grimmdarlegt athæfi að drepa
hvali,“ segir Cowan.
Ritið rifjar upp að atvinnugrein-
inn megi muna fífil sinn fegri. „Allt
sem eftir er af fyrrum arðvænlegum
atvinnuvegi er hvalkjötið og ef
marka má þær upplýsingar sem fyr-
ir hendi eru virðist sá markaður vera
lítill og staðnaður. Hvalkjöt er ódýr-
ara en nautakjöt í Noregi. Samt er
það svo að þrátt fyrir að sjávarút-
vegsráðuneytið í [Ósló] fullyrði að
hvalkjöt smakkist „afbragðs vel og
sé mjög hollt“ og þrátt fyrir lágt
verðið á hinum takmörkuðu afurðum
norskra hvalveiðimanna er afgangur
til útflutnings. Búast mætti við því
að Japanar, sem vilja ákafir hefja
veiðar á ný og eiga sér gamlar hefðir
á sviði neyslu hvalkjöts, myndu vilja
kaupa afurðirnar en svo er ekki.
Þeim finnst of mikið af mengandi
efnum í norska kjötinu.“
The Economist segir að Íslend-
ingar séu samt sem áður bjartsýnir á
að eftirspurnin muni aukast og er
vitnað í Stefán Ásmundsson, fulltrúa
í sendinefnd Íslands hjá IWC, sem
ræði um að markaðir muni opnast í
Bandaríkjunum þegar búið sé að
gera hvalveiðar í atvinnuskyni að
„eðlilegu“ fyrirbæri. En tímaritið
segir afstöðu almennings vestra
benda til þess að biðin verði löng.
Íslendingar stundi nú mjög tak-
markaðar vísindaveiðar á hrefnum
til að kanna hve mikið dýrin éti af
nytjafiskum eins og þorski. En The
Economist segir að mengun í höf-
unum, ferðir kaupskipa og fiskveiðar
séu í reynd miklu meiri ógnun við
hvali en hvalveiðar í atvinnuskyni
muni nokkurn tíma verða í framtíð-
inni.
Mengun mesta
ógnunin við hvali
Ljósmynd/Friðþjófur Helgason
The Economist
segir fáfræði um
hvali útbreidda
í heiminum
„ÞAÐ má vekja athygli á því
að á vegum Ferðamálaráðs
hefur verið unnið að mjög
miklu rannsóknarverkefni um
þolmörk ferðamannastaða.
Við höfum verið að reyna
að fara ofan í það hvort við
séum komin of langt í til dæm-
is ásókn ferðamanna inn á til-
tekin svæði eins og Skaftafell
og fleiri staði þar sem fjöldi
ferðamanna er mikill. Og nið-
urstaðan er sú að enn þann
dag í dag er hún þannig að
þessir staðir þola þennan
fjölda en liður í því er auðvit-
að að við reynum að búa til að-
stöðu til þess að við getum
tekið á móti fleiri ferðamönn-
um án þess að skemma náttúr-
una,“ sagði Einar K. Guð-
finnsson, formaður
Ferðamálaráðs Íslands, á
blaðamannafundi ráðsins í
gær.
Að sögn Einars hefur
reynslan sýnt, m.a. við Gull-
foss, að með því að bæta að-
búnað ferðamanna við fjöl-
sótta ferðamannastaði með
göngustígum o.þ.h. hefur
dregið úr ágangi á þessum
stöðum.
Liður í að
taka á móti
fleiri ferða-
mönnum
Einar K. Guðfinns-
son, formaður
Ferðamálaráðs
TENGDASONUR Sævars og eigandiHúna KE, Einar Magnússon, segist teljaþað mikið afrek að Sævar skyldi ná að
þrauka svona lengi á stefni bátsins. Þá segir Ein-
ar að Tilkynningaskyldan hafi brugðist að öllu
leyti rétt við og það hafi skipt sköpum.
Var á Bergþóri sem sökk 1988
Einar lenti sjálfur í miklum sjávarháska fyrir
sextán árum þegar hann var stýrimaður á Berg-
þóri KE sem sökk út af Garðsskaga í aftakaveðri
8. janúar 1988. Einar og tveir menn aðrir björg-
uðust en tveir drukknuðu og var annar þeirra
skipstjórinn og faðir Einars.
Einar segist telja ansi margt hafa þurft að
ganga upp til þess að tengdaföður sínum var
bjargað.
Hann segir Tilkynningaskylduna hafa hringt í
sig um það leyti sem Sólborgin og Vigri hafi
fundið tengdaföður hans en sjálfur hafði Einar
sett sig í samband við Skylduna rétt áður en
óhappið varð.
„Ég hafði verið í sambandi við þá því það svar-
aði ekki í farsímanum um borð. Um hálfsjö
hringdi ég í Skylduna því ég náði ekki sambandi
við hann og var ekki alveg rólegur yfir því og bað
þá að athuga hvort þeir sæju hann ekki. Þá sáu
þeir að tengdapabbi var á leiðinni í land. Þetta
hlýtur að hafa verið rétt áður en óhappið varð.
Ég sagði þá við manninn í Tilkynningaskyldunni:
„Þú hefur auga með honum því ég næ ekki neinu
sambandi.“ Það að ég skyldi hringja hefur örugg-
lega ekki skemmt fyrir. Og ég er mjög sáttur við
hvernig Tilkynningaskyldan stóð að þessu öllu
saman,“ segir Einar.
Mikið flot í bátnum
Húni var Sómabátur og segir Einar að mikið
flot virðist vera í bátum af þessari tegund. „En
þeir hafa þó margir sokkið en það eru dæmi um
það að þeir hafi hangið svona uppi. Ég held þó að
sjálfvirki sendirinn sé tækið sem bjargaði lífi
tengdapabba. Það hafa heyrst svona misjafnar
raddir um þennan búnað og menn hafa verið mis-
jafnlega ánægðir með þetta. En það er alls ekki
spurning að það á að halda áfram að þróa þetta.
Við erum oft að detta út á ákveðnum stöðum og
þá er Tilkynningaskyldan yfirleitt búin að
hringja í okkur fljótlega. Þetta er gríðarlega
mikið öryggistæki fyrir okkur sjómenn. Við fjöl-
skyldan viljum skila miklu þakklæti til Tilkynn-
ingaskyldunnar vegna árvekni hennar og eins til
áhafnanna á Vigra og Sólborginni fyrir leitina og
björgunina,“ segir Einar.
„Þú hefur auga
með honum“
gu að því að reyna að
n og losa gúmmíbát-
m betur fer því lík-
orkan farið í það.“
sér hafi gramist það
nn stóð í handriðinu á
hafa ekkert í hönd-
skjóta upp því hann
rska. En mestar vonir
ó um að hann fyndist
reyna að horfa upp í
ga hvort ég sæi ekki
nst helst vera mögu-
myndi finna mig því
ngaljósum í bátnum
best að sjá þau úr
lofti. Ég var líka alltaf að fylgjast með
og vona að gúmmíbátnum skyti upp.“
Jólagjöf konunnar reyndist vel
Þótt blástefni bátsins hafi rétt mar-
að upp úr sjónum segist Sævar ekki
hafa óttast að báturinn myndi sökkva
alveg undan sér. „Ég var einhvern veg-
inn búinn að gera mér grein fyrir að
báturinn myndi hanga uppi og ég þótt-
ist vita að ef hann færi niður myndi
gúmmíbáturinn koma upp því ég var
búinn að heyra um það að sleppibún-
aðurinn virkaði ekki alltaf nema hann
fengi á sig ákveðinn þrýsting eða hann
væri kominn á ákveðið dýpi.“
„En stefni bátsins,“ segir Sævar,
„gekk alltaf upp og niður í sjónum ann-
að veifið og ég var búinn að velta
nokkrum sinnum af rekkverkinu en
náði alltaf að klóra mig upp á aftur,
líklega voru þetta ein fjögur eða fimm
skipti. Ég stóð með fæturna í þverriml-
unum í fremstu bilunum. Það var
svona dálítil undiralda og þá dúmpaði
báturinn alveg niður þannig að ég fór í
sjóinn með reglulegu millibili. Það sem
bjargaði mér fyrst og fremst er þetta
tæki sem sjálfvirka tilkynningaskyldan
er og það að ég var í ullarnærfötum
sem konan mín gaf mér núna um jól-
in.“
Sævar segist þó hafa verið orðinn
svolítið dofinn í fótunum og þess vegna
hafi hann oltið af handriðinu. „Ég var
líka orðinn kaldur á efri hluta lík-
amans en ég gat aðeins barið mér til
hita þar. Manni fannst þetta vera nokk-
uð langur tími en eftir kannski eins og
klukkutíma sá ég að skipin voru farin
að leita, ég sá þau bregða upp köst-
urunum í fjarskanum. En mér fannst
ég vera það langt í burtu að ég hélt að
ég myndi ekki halda þetta út. Og mér
fannst svona tiltölulega ólíklegt að
þeir myndu ramba á mig þarna. Ég var
farinn að hugleiða þarna hvenær þessi
tilfinning kæmi að mér yrði sama og
ég dytti út af. Það hefði ekki mátt
muna mjög miklu að það gerðist því ég
var farinn að velta það oft út af rekk-
verkinu.“
Sævar segir að sér finnist það eig-
inlega kraftaverk að áhöfnin á Sól-
borginni skyldi finna sig. Og hann hafi
ekki farið að fagna björgun fyrr en
hann hafi verið alveg viss um að Sól-
borgin og Vigri hefðu orðið vör við
hann.
ð reglulegu millibili“
Ljósmynd/Jóhannes Kr. Kristjánss
Björgunarskipið Hannes Þ. Hafstein kom með Húna KE til Sandgerðis í gær.
Sævar stóð efst í handriðinu og hafði eiginlega ekkert til þess að halda sér í.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
, kona Sævars, Brynjólfur Sævarsson og Sævar.