Morgunblaðið - 09.01.2004, Blaðsíða 44

MINNINGAR
44 FÖSTUDAGUR 9. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Guðbjörg Valdi-marsdóttir fædd-
ist á Guðnabakka í
Stafholtstungum í
Borgarfirði 19. nóv-
ember 1934. Hún
andaðist á Landsspít-
alanum við Hring-
braut 1. janúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Valdi-
mar Davíðsson frá
Arnbjargarlæk, f. 11.
nóvember 1899, d. 5.
september1974 og
Helga Ingibjörg
Halldórsdóttir frá
Kjalvararstöðum, f. 31. ágúst
1895, d. 9. maí 1985.
Systkini Guðbjargar eru Ást-
rún, f. 11. júlí 1920, Guðrún, f. 28.
mars 1924, Þórður, f. 22. ágúst
1925, Valdís, f. 4. apríl 1927, d. 26.
september 1995, Halldór, f. 20.
maí 1928, d. 9. nóvember 1995 og
Þorsteinn, f. 12. júní 1929, d. 11.
nóvember 2001.
Hinn 9. júní 1957 giftist Guð-
björg eftirlifandi manni sínum
Guðmundi Rögnvaldssyni, f. í
Ólafsdal 24. janúar 1933. Foreldr-
ar hans voru Rögnvaldur Guð-
mundsson frá Ólafsdal, f. 13. mars
1898, d. 24. desember 1986 og Sig-
ríður Guðjónsdóttir, f. 17. júlí
1889, d. 28. mars 1971. Börn Guð-
bjargar og Guðmundar eru: 1)
Helga Ingibjörg, f. 14. apríl 1957,
maki Þorsteinn Garðarsson, f.
1957, 2) Rögnvaldur, f. 18. sept-
ember 1958, maki Laufey M. Sig-
urðardóttir, f. 1962.
Dóttir Rögnvaldar
og Elínar Grímsdótt-
ur er Ella Björg, f.
1984. Börn Rögn-
valdar og Laufeyjar
eru Tinna, f. 1985 og
Guðmundur, f. 1997.
Sonur Laufeyjar og
fóstursonur Rögn-
valdar er Sigurður
Gunnar, f. 1982. 3)
Arnar, f. 3. október
1965, sambýliskona
Guðrún Katrín
Bryndísardóttir, f.
1970. 4) Brynjar, f. 6.
maí 1968, sambýliskona Þórdís
Steinsdóttir, f. 1969. Börn þeirra
eru Agnar Már, f. 1994 og Eva
Ósk, f. 1997.
Guðbjörg bjó í foreldrahúsum
að Guðnabakka þar til hún réðst
til starfa að hinu nafntogaða hót-
eli í Fornahvammi í Norðurárdal.
Veturinn 1954 til 1955 sótti hún
húsmæðraskólann í Varmalandi
og starfaði veturinn eftir við
Laugarnesskóla í Reykjavík. Þar
kynntist hún Guðmundi og saman
fluttu þau vestur í Dali 1957 þar
sem þau bjuggu allt til 1971 þegar
þau fluttust á höfuðborgarsvæðið.
Guðbjörg vann ýmis störf en
lengst starfaði hún í álverinu í
Straumsvík þar sem hún vann í
mötuneytinu þar til hún lét af
störfum 2001.
Útför Guðbjargar fer fram frá
Digraneskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
Þakklæti er sú tilfinning sem okk-
ur systkinunum er efst í huga í dag
þegar við kveðjum móður okkar
Guðbjörgu Valdimarsdóttur, Dúddu.
Þakklæti fyrir að hafa fengið að
njóta leiðsagnar hennar, félagsskap-
ar og vináttu. Þegar umrót ung-
lingsára eða flutninga til höfuðborg-
arsvæðisins brotnaði á skapfestu
mömmu mundum við ekki alltaf eftir
að þakka þann aga sem okkur var
innrættur en seinna lærðum við að
meta þær gjafir um leið og við eign-
uðumst foreldra okkar að okkar
bestu vinum. Af brauðstriti fyrir
stórri fjölskyldu lærðum við líka að
taka engu sem gefnu og þakka það
sem okkur veitttist. Á mannmörgu
og gestkvæmu heimili foreldra okk-
ar lærðist okkur að maður er manns
gaman og fátt er mikilvægara en að
vera sannur vinur vina sinna.
Síðasta árið með móður okkur hef-
ur ekki síður verið lærdómsríkt. Við
höfum séð hvernig fólk getur upp-
skorið ríkulega því sem það hefur
sáð um ævina þrátt fyrir aðsteðjandi
erfiðleika og baráttu við alvarleg
veikindi. Eftir að hafa horft á bak
þremur af sex systkinum sínum úr
krabbameini var það allt annað en
létt fyrir móður okkar að fá þann úr-
skurð að hún bæri sama mein. En þá
sýndi sig hve stórt skap og baráttu-
vilji fleyta fólki langt. Mamma lagði
ótrauð í þennan slag og hélt sínu
striki eins og hún frekast gat. Lagt
var af stað í löngu skipulagða afmæl-
isferð til útlanda daginn eftir erfiða
lyfjameðferð. Sumarferðir með
barnabörnunum voru farnar sem og
daglegar gönguferðir. Mesti styrk-
urinn var þó ef til vill sóttur í þann
fjölda góðra vina sem studdi foreldra
okkar með ráðum og dáð allan tím-
ann. Í þeim hópi var ekki síst áber-
andi sá mikli fjöldi barna sem hefur
alla tíð kallað foreldra okkar afa og
ömmu þótt þeir titlar standist ekki í
nærri öllum tilfellum ströngustu
kröfur ættfræðinnar.
Saman varð fjölskyldan að læra að
vera þakklát fyrir hvern góðan dag
sem gafst og njóta hans. Andspænis
þessum daglega veruleika breytist
verðmætamatið líka og stundum var
erfitt að skilja hvernig nokkrum gat
dottið til hugar annað eins og að
leggja til að loka starfsemi tengdri
líknardeild Landspítalans í Kópa-
vogi sem gerði hvað mest fyrir móð-
ur okkur og hjálpaði henni að takast
á við veikindi sín.
Að lokum urðum við þakklát fyrir
það hve lengi móðir okkar hélt nær
fullum styrk, fyrir að geta verið með
henni síðustu sólarhringana og að
vera öll samankomin hjá henni á ný-
ársdag þegar stríðinu lauk með svo
friðsælum hætti.
Við viljum þakka öllum vinum og
ættingjum og ekki síst starfsfólki
hjúkrunarþjónustunnar Karitas og
krabbameinslækningadeildarinnar
11E á Landspítalanum við Hring-
braut. Sá kærleikur sem umvafði
móður okkar mun verða pabba
styrkur við að takast á við sinn missi.
Móður okkar kveðjum við með
söknuði og þakklæti. Minning henn-
ar og fordæmi lifir áfram.
Helga, Rögnvaldur, Arnar og
Brynjar Guðmundarbörn.
Dúdda móðursystir mín er dáin
aðeins 69 ára að aldri.
Hún var yngst sjö barna á Guðna-
bakka í Stafholtstungum fyrir miðja
síðustu öld og var reyndar 9 ára þeg-
ar ég fæddist og átti því mikinn þátt í
að skapa mér þær ótrúlegu aðstæður
að ég var eiginlega margfalt einbirni
þegar ég kom í þennan heim. Ég ólst
þannig upp við tilfinningalegar alls-
nægtir og ber þess merki enn í dag.
Það var meðal annars henni Dúddu
að þakka. Hún var látin heita eftir
ömmu sinni, langömmu minni, Guð-
björgu Stefánsdóttur frá Glitsstöð-
um. Guðbjörg langamma mín ólst
upp við þröngan kost og bræður
hennar þrír kusu ungir menn að fara
úr Borgarfirðinum til Vesturheims
frekar en að þreyja þorrana og gó-
urnar uppi undir Hallarmúlanum
alla ævi. Það segir mikið um þá von
sem ungir menn sáu í því héraði í lok
19ándu aldar. Þau langafi minn,
Davíð Jósepsson, og langamma mín,
Guðbjörg, afi og amma Dúddu, rák-
ust saman einhvers staðar í Þverár-
hlíð eða Stafholtstungum svo úr varð
barn, Valdimar var lausaleiksbarn
sem fæddist í Hjarðarholti 11. nóv-
ember 1899. Drengnum var svo kom-
ið í fóstur að Arnbjargarlæk til Þor-
steins og Guðrúnar. Langamma mín
fór víða um sveitirnar og átti fleiri
börn og verður sú saga ekki rakin
hér. Valdimar gekk að eiga Helgu
Halldórsdóttur og þeim varð sjö
barna auðið. Þegar þau afi og amma,
Valdimar og Helga, höfðu svo átt sex
börn höfðu þau komið upp öllum
nöfnum foreldra sinna og fósturfor-
eldra og ríflega það nema Guðbjarg-
ar og Davíðs. Þá kom sjöunda barn-
ið, stúlka sem var látin heita
Guðbjörg, en var ævinlega kölluð
Dúdda og fólk nákomið henni eins og
undirritaður skildi það ekki þegar
hún var kölluð eitthvað annað eins og
á krabbameinsdeildinni um daginn.
Nú, ertu að heimsækja Guðbjörgu
var ég spurður. Þá skildi ég eigin-
lega loksins að það var alvara á ferð;
að kveðjustundin gat verið nærri.
Dúdda frænka mín var semsagt
rakinn Borgfirðingur í marga ætt-
liði: Önnur amma hennar var frá
Glitsstöðum í Norðurárdal, afinn
þeim megin frá Spóamýri. Þann af-
ann, Davíð, sá ekkert systkinanna á
Guðnabakka því hann dó 1914 og yfir
honum er stór legsteinn í Hjarðar-
holtskirkjugarði, ótrúlega stór yfir
þeim manni, sem enginn vissi eig-
inlega neitt um. Hin amma Dúddu,
Guðný, var úr Reykholtsdalnum svo
og afinn Halldór en Guðný og Hall-
dór bjuggu myndarlegu búi á Kjal-
vararstöðum í Reykholtsdal og eru
grafin þar í heimagrafreit.
Hún átti ekki langa skólagöngu;
gekk á húsmæðraskólann á Varma-
landi, fór að vinna og kynntist svo
Munda, Guðmundi Rögnvaldssyni.
Það var spennandi að frétta af hon-
um fyrst um miðjan sjötta áratuginn.
Hvernig var hann og hvaðan: hann
er úr Dölunum; það var strax betra.
Úr Ólafsdal, nú það er aldeilis, var
sagt. Það spurðist fleira. Hann var
sagður afburðasöngmaður. Sem kom
í ljós. Og ég tók strax eftir því að
hann var sagður vinstri maður, jafn-
vel kommúnisti. Hann varð stöðugt
meira spennandi í mínum augum, þó
ég væri þá eiginlega framsóknar-
maður. Svo fluttu þau Dúdda og
Mundi vestur í Ólafsdal og settust
þar að. Þar með urðu Dalirnir vett-
vangur hennar; eins og mömmu en
þessar tvær alborgfirsku systur
fylgdu mönnum sínum í Dalasýslu og
börnin þeirra öll eru ekki síður Dala-
menn en Borgfirðingar; kanski enn
frekar. Þær urðu því nágrannar
systurnar í Dalasýslu, mamma og
Dúdda, og urðu reyndar alla ævi eins
nánar og nokkrar systur geta orðið.
Þær unnu meira að segja á sama
vinnustað við Hafnarfjörð, í álverinu
í Straumsvík, í langa tíð eftir að suð-
ur kom. Þær sáust eða heyrðust
nærri daglega í áratugi, í vinnunni
og í frítímum og svo eftir að þær
hættu báðar að vinna í Straumsvík.
Frá Ólafsdal fluttu þau Mundi og
Dúdda að Jaðri í Saurbæ ekki langt
frá Skriðulandi þar sem Mundi vann
á þessum árum í kaupfélaginu. Hann
var þá einn fárra manna í Alþýðu-
bandalaginu í Dalasýslu; þar voru
mest Saurbæingar fyrir utan Einar á
Lambeyrum. Ég sótti alltaf til þeirra
að Jaðri til að hitta þau og til að tala
um pólitík. Ég skynjaði mannkosti
þeirra betur og betur. Til dæmis
komu þeir vel í ljós við að taka á móti
gestum þegar flokkurinn þurfti á því
að halda. Í stofunni hjá Dúddu var
stofnað Alþýðubandalagið í Dala-
sýslu og þar kynnti ég ungur piltur
væntanlegan frambjóðanda Jónasi
Árnasyni sem átti eftir að verða mik-
ið skemmtilegri en hann var á fyrsta
fundinum. Ekki meira um það núna.
Þessar eru myndirnar: Guðna-
bakki, Ólafsdalur, Jaðar. En svo
þéttbýlið. Þangað fluttu þau eins og
við hin og settust að í Kópavogi. Eft-
ir það hitti ég þau oft. Á pólitískum
samkomum þar sem þau gátu voru
þau mætt til að taka þátt og hlusta
og til að sýna samstöðu með mál-
staðnum. Af öllum mínum 15 móður-
og föðursystkinum var Dúdda sú
sem oftast sýndi sig sem liðsmaður á
pólitískum fundum; en fleiri studdu
okkur að sjálfsögðu í kosningum.
Mér þótti gott að sjá þau Dúddu og
Munda á fundunum og mun alltaf
þykja vænt um það. Eftir að Dúdda
fluttist suður vann hún semsé lengi í
álverinu í Straumsvík í alls konar
verkum sem til féllu, og það gerði
mamma líka lengi. Dúdda var alltaf í
eldhúsinu þar. Þær urðu systurnar
hluti af her þessa stóra vinnustaðar.
Það er lítið um styttur af þessum
starfsmönnnum íslenskra fyrirtækja
eða myndum eða heiðursskjölum á
vegg. Allir þessir staðir – ekki bara
álverið – eru samt eins og þetta fólk
hafi aldrei verið til. Var ekki fisk-
vinnslunni á Íslandi haldið uppi af
konum sem enginn þekkti og aldrei
var hægt að heilsa á vinnustaðnum
með handabandi almennilega af því
að það truflaði akkorðið? Dúdda
frænka mín var ein þessara íslensku
kvenna sem vann í fyrirtækjunum á
bak við, sem fáir tóku eftir. Samt
gerðu þær það mikilvægasta af öllu:
Að halda hreinu, að laga matinn,
skúra, skrúbba og bóna. Og þegar
heim kom þurfti að sinna búi og
börnum. Í öðrum löndum hefur verið
komið upp þeirri venju að reisa mikl-
ar styttur til að minnast óþekkta
hermannsins. Hvar er á Íslandi
styttan til þess að minnast óþekktu
alþýðukonunnar sem gerði allt en
enginn sinnti samt nokkurn tímann?
Dúdda frænka mín var ein af þeim
og hún vildi aldrei trana sér fram né
hækka róminn. Hún var þarna og
hún var svo sjálfsögð að við gleymd-
um að þakka henni fyrir eins og við
hefðum átt að gera mikið oftar en við
gerðum. Þessar konur báru þjóðina
á brjóstum sér og gera enn. Þær
bera uppi Ísland en í þetta sinn eru
þær líka á símanum, í ræstingunni, á
kassanum í Hagkaupum. Fyrir utan
að sjá um heimilin, laga matinn og
annast barnauppeldið; sækja krakk-
ana, fara með þau í skólann, leikskól-
ann. Allt. Alls staðar og enn eru störf
þeirra vanmetin og það sem verst er:
Fáum finnst það tiltökumál.
Í þessu greinarkorni ætla ég að
játa það að ég hugsaði oft á minni
pólitísku vegferð um einstaklinga
eins og Dúddu frænku mína. Og geri
enn. Mér fannst ég vera hluti af
þessu fólki og verð reyndar aldrei
annað. Dúdda var salt jarðar; starf-
aði alla ævi möglunarlaust að hverju
sem til féll. Fagnaði hverjum nýjum
degi með brosi, hverju nýju verkefni
með gleði. Gerði aldrei kröfur fyrir
sjálfa sig heldur til sjálfrar sín í þágu
annarra. Hún var auk þess ein þeirra
sem alþýðuhreyfingin átti að og gat
treyst á þegar mest á reið. Ekki til
að halda hávaðaræður eða til að
skrifa greinar eða til að taka þátt í
umræðum. Eða að hreykja sér.
Heldur til þess með veru sinni að
lýsa upp hvern nýjan dag. Og enn er
hún ein þeirra sem er með mér hvern
dag í verkum mínum og reyndar öll
systkinin á Guðnabakka. Sem gáfu
mér allnægtir gleði í uppvextinum;
þau verða með mér alltaf hvert sem
ég fer, hvar sem ég verð, einnig þó
ég sé langt í burtu eins og þegar
þessi orð eru sett á blað.
Í nóvembermánuði heimsótti ég
þau Dúddu og Munda í Gullsmára í
Kópavogi. Við eyddum saman heilu
kvöldi við að tala og mala um fjöl-
skylduna, um pólitík og í að skoða
myndir. Þau höfðu fengið Binna son
sinn til að gera stórar myndir af afa
og ömmu og svo af systkinunum á
Guðnabakka og svo okkur systkin-
unum litlum á Guðnabakka. Það var
kvöldstund sem leið allt of hratt.
Hún hafði þá verið veik um nokkurt
skeið en þegar ég fór þá um kvöldið
áttaði ég mig á því fyrst frammi í
lyftunni að við höfðum aldrei minnst
á veikindi hennar. Það var eigin-
gjarnt af mér en henni líkt að lyfta
sér yfir veikindin alltaf þegar hún
fremst gat. Það lýsti henni vel; hún
vildi ekki spilla góðri kvöldstund
með því að blanda í hana erfiðum
veikindum. Henni tókst þá svo vel að
blekkja mig að mér fannst að hún
hlyti að eiga heillangt eftir og ég
mundi hana þannig. Svo skömmu
fyrir jól kom ég heim til Íslands og
lánaðist að líta þrisvar til hennar áð-
ur en hún var öll. Þá var ljóst að
hverju dró. Þegar ég kom á spítalann
var Mundi þar alltaf og svo krakk-
arnir þeirra þegar á leið. Fyrst þeg-
ar ég kom sá ég að það var mjög af
henni dregið en blikið í auganu var á
sínum stað; hendurnar svo líkar
höndunum á afa að það var beinlínis
lygilegt; fallegar listamannshendur
með háu naglastæði. Og við tókum
tal saman. Þrátt fyrir veikindin var
hún með á nótunum og sagði: Þú
þarft að fá myndirnar, myndirnar
sem Binni stækkaði. Já, ég þarf að fá
myndirnar og vissi undir eins við
hvað var átt, myndir frá Guðnabakka
og Hömrum. Næst þegar ég kom á
staðinn voru myndirnar komnar í
plastmöppu og við gátum skoðað
þær. Þessi mynd var tekin þegar
amma var sjötug, sagði ég, – nei ertu
nú viss um það Svavar minn, sagði
hún. Svo þurfti ég að leggja fyrir
hana eina samviskuspurningu: Hvað
hét hundurinn á Guðnabakka þegar
ég var lítill sem er með mér á öllum
myndum? Hann Kolur, sagði hún og
varð samstundis sautján ára í annað
sinn og svo möluðum við dágóða
stund um Kol. Hins vegar gleymdi
ég að spyrja hana um leikaramynd-
irnar sem hún hafði uppi á súðinni í
GUÐBJÖRG
VALDIMARSDÓTTIR
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
KRISTÍN ELÍSABET
BENEDIKTSDÓTTIR WAAGE,
Gnoðarvogi 64,
lést á heimili sínu miðvikudaginn 7. janúar.
Helga Erla Gunnarsdóttir, Ólafur Friðriksson,
Benedikt Einar Gunnarsson, Erla Magnúsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær sambýlismaður minn, faðir, tengdafaðir
og afi,
SIGURÐUR B. GUÐNASON
frá Sandgerði,
til heimilis í Hörðalandi 10,
Reykjavík,
lést á Landspítalanum fimmtudaginn 8. janúar.
Fyrir hönd ástvina,
Edda Márusdóttir.