Morgunblaðið - 21.01.2004, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 MIÐVIKUDAGUR 21. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
hafi orðið af því nema með góðri
þátttöku atvinnulífsins.
Fram kemur að fulltrúar at-
vinnulífsins hafi haldið því fram að
þar sem þeir greiði hluta af iðgjaldi
á móti starfsmönnum eigi þeir til-
kall til stjórnarsetu. „Framlag at-
vinnurekenda er aftur á móti hluti
af umsömdum greiðslum til launa-
manna og kjarasamningum við þá,
sambærileg við önnur kjör. Ef
samið er um að hlutur launafólks
fari í einhvern tiltekinn skyldu-
sparnað gefur það þeim sem samið
er við ekki sjálfkrafa nein völd til
að fara með þessa fjármuni,“ segir
í álitinu. Þessi rök atvinnurekenda
ein og sér vegi því ekki mjög
þungt. Aukin krafa sé um þátttöku
almennings í samfélaginu og um-
ræða um beint lýðræði hafi farið
vaxandi.
Seta atvinnurekenda í stjórn líf-
eyrissjóðsins og sérþekking á
þessu sviði er sögð vekja upp
áleitnar spurningar um hugsanlega
hagsmunaárekstra þegar kemur að
SIÐFRÆÐISTOFNUN Háskóla
Íslands gagnrýnir að sjóðsfélagar
Lífeyrissjóðs verzlunarmanna
(LÍVR) hafi engin bein áhrif á það
hverjir sitji í stjórn lífeyrissjóðsins.
Einungis þeir sem greiði til Verzl-
unarmannafélags Reykjavíkur hafi
óbein áhrif á val stjórnarmanna VR
í gegnum aðild sína að félaginu.
Þeir sem ekki séu í VR en greiði
engu að síður til lífeyrissjóðsins
hafi engin áhrif.
Í áliti Siðfræðistofnunar, sem var
unnið fyrir Verzlunarmannafélag
Reykjavíkur, segir það vekja upp
spurningar hvort sjóðsfélagar þurfi
ekki allir að eiga möguleika á að
taka beinni þátt í vali á stjórn-
armönnum í lífeyrissjóðnum sem
þeir greiði til.
Þar segir einnig að það veki sér-
staka athygli að helmingur stjórn-
armanna í LÍVR skuli skipaður af
samtökum atvinnurekenda. Rökin
fyrir því séu fyrst og fremst sögu-
leg, þ.e. vegna mikilvægs þáttar
þeirra við stofnun sjóðsins. Ekki
ávöxtun sjóðanna með kaupum á
hlutabréfum í íslenskum fyrirtækj-
um. Fulltrúar atvinnurekenda séu
gjarnan forstjórar fyrirtækja „og
það blasir við að þeirra hagsmunir
sem forstjóra geta haft áhrif á fjár-
festingastefnu sjóðsins og komið í
veg fyrir að hagsmunir sjóðsfélaga
séu í fyrirrúmi“.
Langar boðleiðir í VR
Í áliti Siðfræðistofnunar segir að
staða Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur sé nokkuð ólík stöðu
atvinnurekenda þar sem sjóðsfélag-
ar hafi áhrif á stjórn félagsins. „Þó
er þetta val óbeint og nokkuð lang-
ar boðleiðir eru milli hins almenna
sjóðsfélaga og stjórnarmannsins.
Hinir almennu launþegar kjósa
trúnaðarmenn, sem kjósa stjórn
VR sem aftur skipar fulltrúa í
stjórn LÍVR.“ Þeir sem ekki greiða
til VR hafa enga möguleika á að
hafa áhrif á stjórn sjóðsins. Því sé
spurningin sú hvort allir sjóðs-
félagar eigi ekki að hafa möguleika
á að beinni þátttöku í vali á stjórn.
„Rökin fyrir þessu eru einkum
tvenns konar. Í fyrsta lagi skiptir
mestu fyrir félagsmenn hvernig
stjórn lífeyrissjóðsins er skipuð.
Þeir eiga mestra hagsmuna að
gæta og skylda sjóðsins er ríkust
við þá. Með virkri þátttöku þeirra
við val á stjórn sjóðsins verða
tengslin meiri og ábyrgðin ríkari. Í
öðru lagi ætti þetta að hvetja fé-
lagsmenn til að fylgjast betur með
stjórninni vitandi að þeir geti haft
þar áhrif. Með þessu móti myndi
skapast meira aðhald við stjórnina
en nú er,“ segir í álitinu.
Breytingar tímabærar
Ljóst er að fjölmörg vandamál
tengist því að ákveða hverjir eigi
að hafa rétt til kosningar í sjóðinn
en Siðfræðistofnun kemst að þeirri
niðurstöðu að rökin fyrir þátttöku
sjóðsfélaga í stjórn sjóðsins sé
nokkuð sterk. „Því er tímabært að
stjórn LÍVR hugleiði breytingar á
stjórninni.“
Siðfræðistofnun efast um réttmæti setu atvinnurekenda í stjórn lífeyrissjóða
Tímabært að sjóðsfélagar
velji stjórn milliliðalaust
Í allt að 70 gráða hita í viku
Mennirnir héldu sig í vélarrúmi
skipsins, ofan á olíutanki sem dælt er
á einu sinni á sólarhring. „Við höld-
um olíunni um 70 gráða heitri svo
vistin hefur nú ekki verið góð þarna
uppi. Það dettur engum í hug að
halda til þarna nema einhverjum
sem ekki hugsar það lengra. Þeir
voru með mat merktan Bónus, og
mjólkurumbúðir, niðursuðudósir og
annað. Það var það sem við sáum eft-
ir þá,“ segir Guðmundur. Hann segir
þetta benda eindregið til þess að
mennirnir hafi komið um borð á Ís-
landi. Siglingin frá Íslandi til Ný-
fundnalands tók sjö daga.
Guðmundur segir ekki algengt að
menn reyni að lauma sér um borð í
skip, en þetta hafi vissulega komið
fyrir áður. „Þeir hafa náðst bæði áð-
ur en lagt er af stað og eins eftir tvo
til þrjá daga á siglingu.“
Kostnaður gæti
orðið verulegur
Erlendur Hjaltason, fram-
kvæmdastjóri Eimskips, segir að
laumufarþegar reyni alltaf af og til
að laumast um borð í skip félagsins,
en segir að þeir finnist yfirleitt áður
LAUMUFARÞEGARNIR þrír sem
komust til Nýfundnalands með
Skógafossi tóku með sér vistir úr
Bónus-verslun hér á landi. Þeir voru
illa haldnir líkamlega og andlega
þegar þeir voru handteknir, segir
Guðmundur Kr. Kristjánsson, skip-
stjóri á Skógafossi.
Skógafoss var nýlagstur að
bryggju í Argentia á Nýfundnalandi
sl. laugardag þegar háseti rakst á
mennina þrjá þar sem þeir voru að
koma upp úr vélarrúmi skipsins.
Hann spurði þá hvað þeir væru að
gera og við það tóku þeir á rás.
Tveimur mannanna tókst að komast
frá borði en hásetinn handsamaði
einn þeirra og kallaði eftir aðstoð.
Lögregla var kölluð til og var hafn-
arsvæðið girt af og mennirnir sem
sluppu frá borði fundust, segir Guð-
mundur.
Að sögn Guðmundar var ástand
mannsins sem hásetinn handsamaði
ekki gott „Hann var mjög hræddur
og bæði andlega og líkamlega búinn
eftir þetta, held ég.“ Mennirnir eru
frá Íran, Írak og landinu Erítreu í
Austur-Afríku. Þeir eru á aldrinum
27 til 32 ára, og voru við nokkuð góða
heilsu við komuna, að sögn innflytj-
endayfirvalda í Kanada.
en látið er úr höfn. Hann segir að
kostnaður Eimskipafélagsins af
þessu atviki geti orðið verulegur,
ákveði kanadísk yfirvöld að senda
mennina til baka. Skipstjóri skipsins
ber ábyrgð á mönnunum, og verður
það á ábyrgð Eimskip að koma þeim
til síns heima ef yfirvöld í Kanada
ákveða að senda mennina úr landi,
en ekki hefur verið tekin ákvörðun
um það.
Eftir að Ísland gerðist aðili að
Schengen-samkomulaginu hefur
Eimskip talið ástæðu til að fram-
kvæma reglubundna leit í hvert sinn
áður en skip lætur úr höfn til N-Am-
eríku. Að venju var framkvæmd leit í
Skógafossi áður en skipið lét úr höfn
hér á Íslandi 10. janúar sl. án þess að
mennirnir finndust.
Málefni mannanna eru nú í hönd-
um kanadískra innflytjendayfir-
valda. Þar fengust þær fréttir að
rætt yrði við mennina fljótlega, en
ekki væri enn vitað hvort þeir
reyndu að leita hælis í Kanada. Ef
þeir gera það ekki verða þeir líklega
sendir aftur til síns heimalands á
kostnað útgerðarinnar. Sá kostnað-
ur verður aldrei hærri en 15.000 kan-
adískir dollarar, um 800.000 kr., fyrir
hvern laumufarþega.
Þrír laumufarþegar til Nýfundnalands með Skógafossi
Keyptu vistir fyrir
ferðina í Bónus
húshefð og eiga
marga góða höf-
unda bæði lífs og
liðna.“
Íslenskt leikrit
hefur aðeins einu
sinni áður komist
á fjalir atvinnu-
leikhúss í
Moskvu, en það
var þegar Maly-
leikhúsið sýndi Silfurtúnglið eftir
Halldór Laxness árið 1956.
„Ég veit ekki hvort Borodin leik-
hússtjóri hafði spurnir af þessu héð-
an eða hvort leikstjórinn hafi mælt
með verkinu eftir að hafa tekið það
til sýninga í leikhúsi sínu í Eistlandi í
fyrra, en þar var Himnaríki einnig
sýnt við góðar undirtektir árið á
undan,“ segir Árni.
ÆFINGAR hefjast um næstu mán-
aðamót á leikriti Árna Ibsens, Að ei-
lífu í Akademíska æskulýðsleikhús-
inu í Moskvuborg. Leikstjóri er
Raivo Trass frá Eistlandi, marg-
reyndur leikari, leikstjóri og leik-
hússtjóri í heimalandi sínu.
Júrí A. Reshetov, fyrrverandi
sendiherra Rússlands á Íslandi,
þýddi leikritið úr íslensku og lauk
því verki skömmu áður en hann lést
á seinasta ári. Leikhússtjóri
Moskvuleikhússins er Aleksei Bor-
odin, en hann hefur sett upp sýn-
ingar á Íslandi.
„Þetta er mjög spennandi enda
ekki á hverjum degi sem leikrit frá
Íslandi kemst á fjalirnar í Rúss-
landi,“ segir Árni Ibsen. „Þetta er
auðvitað enn skemmtilegra vegna
þess að Rússar búa að mikilli leik-
Að eilífu á fjalirnar í Moskvu
Morgunblaðið/JOS
Þrúður Vilhjálmsdóttir og Halldór Gylfason í Hafnarfjarðarleikhúsinu.
Árni Ibsen
Í GÆR fannst fiðrildi af tegundinni
Eupsilia transversa þar sem það
flögraði um í íþróttahúsinu í Nesja-
hverfi rétt fyrir utan Höfn. Þetta er
mjög sjaldgæf tegund hér á landi.
Erling Ólafsson, skordýrafræð-
ingur á Náttúrufræðistofnun Ís-
lands, segir að áður hafi upp undir
tíu fiðrildi af þessari tegund fundist
á Íslandi, en aldrei áður um miðjan
vetur.
Erling telur ekki líklegt að fiðr-
ildið hafi komið fljúgandi til lands-
ins á þessum árstíma. Segir hann að
það gæti hafa lagst í dvala hér á
landi og sé að vakna af dvalanum
núna. „Það er alveg möguleiki, full-
orðin dýr af þessari tegund leggjast
í dvala. Fiðrildið flýgur framundir
nóvember, vaknar í mars og fer að
fljúga aftur. Það ætti því að vera
sofandi núna,“ segir Erling.
Annar möguleiki er að hans sögn
að fiðrildið hafi borist hingað til
lands með varningi, t.d. Norð-
mannsþin frá Danmörku sem ber
ýmiskonar dýr með sér til landsins.
Aðspurður hvort það sé ekki
meiriháttar afrek hjá fiðrildinu að
hafa lifað af íslenskan vetur segir
Erling svo ekki vera þar sem heim-
kynni þess séu ekki svo ólík Íslandi,
en þessa tegund megi finna á sunn-
anverðum Skandinavíuskaga. Fiðr-
ildið gæti hafa lagst í dvala í ein-
hverju skúmaskoti eða kaldri
geymslu.
Erling segir að um óvenjulegt lit-
arafbrigði af dýrinu sé að ræða,
díllinn á vængjum fiðrildisins sé
venjulega hvítur eða ljós, en fiðr-
ildið sem fannst í Nesjahverfi hafi
rauðleitan díl.
Fiðrildi sem
ætti að vera í
dvala fannst í
Nesjahverfi
Ljósmynd/Björn Gísli Arnarson