Morgunblaðið - 07.05.2004, Síða 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 7. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Níu varaþingmenn sitja áAlþingi þessa dagana;þar af komu þrír inn íþessari viku og þrír í
síðustu viku. Í sjálfu sér er það ekki
í frásögur færandi. En þegar grannt
er skoðað gefur það tilefni til ýmissa
vangaveltna. Til að mynda hvort
það beri ekki merki um nauman
stjórnarmeirihluta og mikilvægar
atkvæðagreiðslur framundan.
Þeir sem gerst þekkja segja t.d.
að venjulega sé ekki lögð svona mik-
il áhersla á að kalla til varaþing-
menn þegar þingmenn forfallast.
En þar sem stjórnarmeirihlutinn er
eins tæpur og raun ber vitni leggja
flokkarnir; stjórnar- og stjórn-
arandstöðuflokkar, mikla áherslu á
að öll sæti séu mönnuð. Ekki síst í
ljósi þess að verið er að afgreiða
ýmis mikilvæg stjórnarfrumvörp
þessa dagana, m.a. fjölmiðlafrum-
varpið.
Ríkisstjórnin hefur eins og kunn-
ugt er 34 þingmenn; 22 sjálfstæðis-
menn og 12 framsóknarmenn. Sam-
fylkingin hefur 20 þingmenn,
Vinstri grænir fimm og Frjálslyndi
flokkurinn fjóra.
Naumur meirihluti stjórnarflokk-
anna kom berlega í ljós í atkvæða-
greiðslu um útlendingafrumvarp
ríkisstjórnarinnar í síðustu viku.
Kristinn H. Gunnarsson og Jónína
Bjartmarz, þingmenn Framsókn-
arflokksins, höfðu greint frá því að
þau gerðu fyrirvara við ákvæði
frumvarpsins um aldursmörk og að
þau myndu sitja hjá í atkvæða-
greiðslum um ákvæðin.
Sama kvöld og atkvæðagreiðslan
átti að fara fram tóku tveir vara-
þingmenn frá stjórnarflokkunum
sæti á Alþingi; Páll Magnússon,
Framsóknarflokki, tók sæti í fjar-
veru Sivjar Friðleifsdóttur og Guð-
rún Inga Ingólfsdóttir, Sjálfstæð-
isflokki, tók sæti í fjarveru Sól-
veigar Pétursdóttur. Siv og Sólveig
voru báðar erlendis en von var á
þeim heim næstu daga. Síðar um
kvöldið voru, eins og áður sagði,
greidd atkvæði um útlendingafrum-
varpið, þar á meðal um breyting-
artillögu stjórnarandstæðinga um
að ákvæði frumvarpsins um aldurs-
mörk féllu úr frumvarpinu. Atkvæði
fóru þannig að tillagan var felld með
30 atkvæðum þingmanna stjórnar-
flokkanna gegn 28 atkvæðum þing-
manna stjórnarandstöðunnar.
Stjórnarþingmennirnir Jónína og
Kristinn sátu hjá við atkvæða-
greiðsluna. Það þýðir að ef Páll og
Guðrún Inga hefðu ekki verið kölluð
inn um kvöldið hefðu atkvæði um
tillöguna fallið jafnt, þ.e. 28:28, sé
gengið út frá því að Jónína og Krist-
inn hefðu setið hjá. Tillagan hefði
m.ö.o. verið felld með jöfnum at-
kvæðum. Á hinn bóginn hefði sá
möguleiki verið fyrir hendi að til-
laga stjórnarandstæðinga hefði ver-
ið samþykkt ef Jónína og Kristinn
hefðu á síðustu stundu ákveðið að
greiða atkvæði með henni.
Og áfram af varaþingmönnum.
Það vakti nefnilega athygli þegar
varaþingmaðurinn Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir tók sæti á Alþingi í þess-
ari viku eða rétt áður en fyrsta um-
ræða hófst um fjölmiðlafrumvarp
ríkisstjórnarinnar. Tók hún sæti
þingmannsins Guðrúnar Ögmunds-
dóttur, Samfylkingu, sem veiktist
skyndilega þennan sama dag, eða
einhvern tíma eftir að hún hafði tek-
ið þátt í atkvæðagreiðslu um það
hvort heimila ætti fjölmiðlafrum-
varpinu að komast á dagskrá þings-
ins.
Ýmsir telja reyndar að Guðrún sé
ekki mjög veik heldur hafi sjónar-
spil verið sett í gang svo Ingibjörg
Sólrún, sem jafnframt er varafor-
maður Samfylkingarinnar, gæti tek-
ið sæti á Alþingi þegar umræður
hæfust um hið umdeilda fjölmiðla-
mál. Með því fengi Ingibjörg Sólrún
formlegan vettvang, ef svo má
segja, til að tjá sig um málið.
Þegar þetta er ritað er ekki ljóst
hvenær af þingfrestun geti orðið í
vor. Allt er því óvíst í þeim efnum.
Nefndardagar eru í dag og á mánu-
dag og eru getgátur um að önnur
umræða um fjölmiðlafrumvarpið
fari fram á þriðjudag.
En fleiri getgátur eru uppi. Til
dæmis að sjálfstæðismenn íhugi al-
varlega, um þessar mundir, að
leggja fram á næstu dögum frum-
varp um boðaðar skattalækkanir.
Þannig mætti t.d. dreifa athyglinni
frá umdeildum málum á borð við
fjölmiðlafrumvarpið. Einnig þætti
við hæfi að það yrði síðasta verk
Davíðs Oddssonar sem forsætisráð-
herra. Ekki sé þó víst að Halldór
Ásgrímsson, formaður Framsókn-
arflokksins, samþykki þá niður-
stöðu, því hann vilji að skattalækk-
unarfrumvarp verði eitt af sínum
fyrstu verkum í forsætisráðherratíð
sinni. Um þetta sé því deilt á stjórn-
arheimilinu þessa dagana. En eins
og áður sagði eru þetta allt getgát-
ur, enn sem komið er að minnsta
kosti.

  



Af varaþingmönnum, skattafrumvörpum og fleiru
EFTIR ÖRNU SCHRAM
ÞINGFRÉTTAMANN
arna@mbl.is
REKSTRARTAP borgarsjóðs
Reykjavíkur var rúmum þúsund
milljónum króna meira á síðasta ári
en fjárhagsáætlun gerði ráð fyrir.
Alls nam tapið 1,2 milljörðum króna
samkvæmt ársreikningi Reykjavík-
urborgar fyrir árið 2003, en fyrri
umræða um reikninginn fór fram í
borgarstjórn í gær.
Þórólfur Árnason borgarstjóri
benti á að langþyngst í þessari nið-
urstöðu vegi hækkun á lífeyris-
skuldbindingum borgarinnar innan
ársins, sem fara 63% fram úr áætlun
eða 953 milljónir króna. Það stafi
meðal annars af því að ríki og borg
gerðu upp á árinu skiptingu lífeyr-
isskuldbindinga vegna samreksturs
þessara aðila frá fyrri tíð. Nemur sú
upphæð rúmum 500 milljónum
króna. Þá fóru laun og launatengd
gjöld 915 milljónir fram úr áætlun
en á móti komu hærri tekjur um 500
milljónir króna.
Þórólfur sagði að heildarfrávik í
rekstri borgarsjóðs, án tillits til
breytinga á lífeyrisskuldbindingu og
fjármagnsliða, væri aðeins 47 millj-
ónir króna eða innan við 0,1% af
tekjum aðalsjóðs.
Launagreiðslur hækka
Frávik á rekstrarniðurstöðu
borgarsjóðs og fyrirtækja borgar-
innar í ársreikningi 2003 var minna
en ef bara borgarsjóður er skoðað-
ur. Nam tapið tæpum 650 milljónum
króna, sem er um 230 milljón krón-
um meira en fjárhagsáætlun gerði
ráð fyrir. Þar, eins og hjá borgar-
sjóði, fóru laun og launatengd gjöld
fram úr áætlun eða um 1,2 milljarða
króna. Afskriftir voru 346 milljónum
krónum hærri og skekkjan í áfölln-
um lífeyrisskuldbindingum nam 900
milljónum. Það sem vó á móti sagði
Þórólfur vera hærri tekjur en fjár-
hagsáætlun gerði ráð fyrir, eða 436
milljónir, og góð afkoma hlutdeild-
arfyrirtækja og dótturfyrirtækja
skilaði 670 milljón krónum til við-
bótar. Gengishagnaður erlendra
lána skipti líka verulegu máli.
Þórólfur sagði skuldir borgar-
sjóðs vera um 20 milljarða króna og
peningalegar eignir vera um 14
milljarða. Heildarskuldir hækkuðu
um tvo milljarða milli áranna 2002
og 2003. Hreinar skuldir borgar-
sjóðs eru tæpir sex milljarðar sem
borgarstjóri segir að hafi orðið til
vegna mikillar uppbyggingar á síð-
asta áratug. Hann leggur áherslu á
að þessar skuldir verði greiddar nið-
ur á næsta áratug.
Fjárfest í æskunni
„Málaflokkarnir eru á áætlun,“
sagði Þórólfur og það væri aðalat-
riðið í niðurstöðu ársreikningsins.
„Þær tölur sem er lagt er upp með
hjá forstöðumönnum stofnana og
framkvæmdastjórum málaflokka
standast í rekstrinum.“
Af stærstu málaflokkunum fara
um 10,5 milljarðar í fræðslumál, 3,7
milljarðar í leikskóla Reykjavíkur
og 2,5 milljarðar í íþrótta- og tóm-
stundastarf. Þórólfur sagði að um
70% rekstrarútgjalda borgarsjóðs
væri varið til barna og æskulýðs.
„Ég hef iðulega bent á að þarna er
að finna verðmætustu fjárfestingar
sveitarfélagsins, þótt þær séu færð-
ar meðal rekstrarútgjalda. Til þess-
ara fjárfestingar þarf að vanda sér-
staklega með framtíðarhagsmuni
lands og þjóðar í huga, og fjárfest-
ing í þessum mannlegu þáttum er
þess eðlis að hvorki mölur né ryð fá
grandað henni og hún verður í fæst-
um tilvikum afskrifuð.“
Aðhald skortir
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, odd-
viti Sjálfstæðisflokksins í borgar-
stjórn, sagði að ekki hefði gefist
nægur tími til að greina ítarlega nið-
urstöðu ársreikningsins. Þó væri
ljóst að skuldir borgarinnar héldu
áfram að þenjast út. „Aukningin á
síðasta ári er 6,6 milljarðar króna.
þar ef eru 2,6 milljarðar vegna borg-
arsjóðs. Af heildarskuldum borgar-
innar átti borgarsjóðir 20 milljarða
króna um síðustu áramót. Að auki
hvíla á honum lífeyrisskuldbinding-
ar að fjárhæð 25,5 milljarðar króna.
Samanlagðar skuldir og skuldbind-
ingar borgarsjóðs um síðustu ára-
mót voru því 45,5 milljarðar króna,“
sagði Vilhjálmur.
Hann sagði hækkun á launum og
launatengdum gjöldum um tæpan
milljarð umfram áætlun eigi sér
ákveðnar skýringar að hluta en að
stórum hluta segi þessi munur að
aðhald skorti í borgarkerfinu. Borg-
arstjóri verði að upplýsa borgarfull-
trúa um hvað valdi þessum mikla
mun.
Hann benti á að fjárhagsvanda
borgarsjóðs hefði verið velt yfir á
fyrirtækin, einkum Orkuveituna, til
að fegra stöðu borgarsjóðs. Tilgang-
urinn væri væntanlega að villa
mönnum sýn, en það breytti því ekki
að á heildina litið væri öllum ljóst að
fjárhagsstaða borgarinnar hefði
færst verulega til verri vegar í tíð
R-listans. „Núna er það eitt meg-
ineinkenni R-listans að skulda, vilja
skulda meira og auka skuldirnar.
Ég þarf ekki einu sinni að segja
þetta, það stendur í þeim bókum
sem R-listinn hefur gefið út og heita
þriggja ára áætlanir. Það er stefnt
að aukinni skuldasöfnun,“ sagði Vil-
hjálmur og þetta væri mikið
áhyggjuefni.
Lítið má út af bera
Þessi óheillaþróun hefur átt sér
stað á sama tíma og verðbólga hefur
farið minnkandi, vextir lækkað og
hagvöxtur verið mikill sagði Vil-
hjálmur. Skatttekjur á hvern íbúa
hefðu hækkað úr 173 þúsund krón-
um árið 1997 í 250 þúsund árið 2003,
hvorttveggja á sama verðlagi.
Sagði hann að hækkun á vöxtum
um eitt prósentustig myndi valda
kostnaðarauka hjá borginni um 600
til 700 milljónir. Gengisbreytingar í
óhagstæða átt myndu einnig valda
þungum búsifjum. „Ljóst er að lítið
má út af bera til að fjármál borg-
arinnar komist á enn alvarlegra stig
en nú er,“ sagði oddviti Sjálfstæð-
isflokksins.
Ólafur F. Magnússon, borgar-
fulltrúi F-listans, sagðist ætla að
bíða með umfjöllun um ársreikning-
inn þar til á næsta borgarstjórnar-
fundi enda hefði hann einungis haft
tvo daga til að kynna sér efni hans.
Ársreikningar Reykjavíkurborgar 2003 til fyrri umræðu í borgarstjórn
Tap borgarsjóðs milljarður
umfram fjárhagsáætlun
„Málaflokkarnir eru á áætlun,“ sagði
borgarstjóri á borgarstjórnarfundi í gær.
Oddviti Sjálfstæðisflokksins sagði
„stefnt að aukinni skuldasöfnun“.
Morgunblaðið/Jim Smart
Rekstur málaflokka er í mjög góðu samræmi við fjárheimildir, sagði Þór-
ólfur Árnason borgarstjóri á fréttamannafundi í gær þegar hann kynnti
ársreikning Reykjavíkurborgar fyrir árið 2003. Við hlið Þórólfs eru Guð-
rún Torfhildur Gísladóttir, Anna Skúladóttir og Helga Jónsdóttir.
ÍSLENDINGAR hafa fengið ríflega
tvöfalt hærra framlag úr sjóðum
Evrópusambandsins á sviði rann-
sókna, mennta-,
menningar- og
æskulýðsmála, en
þeir hafa lagt til á
undanförnum tíu
árum. Mögu-
leikar Íslendinga
í evrópsku sam-
starfi voru rædd-
ir á morgunverð-
arfundi í Ráðhús-
inu sl. miðviku-
dag.
Í erindi Eiríks Bergmann Einars-
sonar, verkefnisstjóra Evrópumála
hjá Rannsóknaþjónustu Háskóla Ís-
lands, kom fram að heildarframlag
Íslands síðastliðinn áratug var tæpir
2,7 milljarðar en á móti hefðu Íslend-
ingar fengið greitt 6,5 milljarða úr
sjóðum ESB. Þannig hafi heildar-
framlag til íslenskra þátttakenda á
síðasta ári verið rúmur milljarður en
útgjöld Íslands í sjóði ESB um 400
milljónir.
Eiríkur segir fáar þjóðir þjóðir
með jafngott árangurshlutfall hvað
þetta varðar. Þá láti nærri að tíu pró-
sent íslensku þjóðarinnar hafi tekið
þátt í Evrópusamstarfi.
„Fjármagnið kemur að lang-
stærstum hluta úr rammaáætlun um
rannsóknir og tækniþróun en þar
eru hins vegar fæstir einstaklingar.
Þeir eru langflestir í æskulýðs- og
menntamálum,“ segir Eiríkur.
Evrópusambandið rekur um 250
sjóði og hefur Ísland aðgang að 34
þeirra, þar á meðal stærstu styrkt-
arsjóðum sambandsins á ofangreind-
um sviðum.
Krafa um aukin framlög
Íslands ekki í augsýn
Að sögn Eiríks er ekki útlit fyrir
að gerð verði krafa um aukin fram-
lög Íslendinga í sjóðina.
„Það er engin krafa fyrir hendi um
sanngjarna eða hlutfallslega endur-
greiðslu. Þetta eru samkeppnissjóðir
þar sem umsóknir eru eingöngu
metnar á eigin verðleikum en ekki
hvaðan þær koma.“
Að sögn Eiríks má búast við því að
samkeppnin um styrki frá Evrópu-
sambandinu harðni með inngöngu
tíu nýrra aðildarríkja í sambandið á
dögunum.
Framlög úr sjóðum
Evrópusambandsins
Greiðslur
nema 6,5
milljörðum
á áratug
Eiríkur Bergmann
Einarsson