Morgunblaðið - 14.05.2004, Side 29

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. MAÍ 2004 29
Hlíðasmára 17, Kópavogi,
sími 564 6610
www.allirkrakkar.is
Nýjar
vörurEitt mesta úrval landsins
af barnarúmum.
Nýju litirnir í vögnum,
kerrum og bílstólum frá
Bébécar eru komnir.
Hjá okkur er
persónuleg þjónusta
Íslenska óperan og Óperu-stúdíó Austurlands sýna íkvöld óperuna Carmen eftir
Bizet í Kirkju- og menningar-
miðstöðinni á Eskifirði.
Með hlutverk Carmenar fer
Sesselja Kristjánsdóttir og Don
José er í höndum Jóhanns Frið-
geirs Valdimarssonar. Aðrir ein-
söngvarar eru Hulda Björk Garð-
arsdóttir, Keith Reed, Þóra
Guðmannsdóttir og Margrét Lára
Þórarinsdóttir. Sextán manna kór
Óperustúdíósins og fjögurra
manna hljómsveit taka að auki
þátt í sýningunni.
Kirkjan er móðir listarinnar
Sr. Davíð Baldursson, sókn-
arprestur á Eskifirði, segir
Kirkju- og menningarmiðstöðina
henta afar vel fyrir sýninguna.
Altarið sé fært um set og sé þá til
reiðu svið af svipaðri stærð og er í
Gamla bíói.
„Aðstandendur sýningarinnar
eru mjög hrifnir af húsinu og
þetta er sannast sagna mjög
glæsileg aðstaða,“ segir Davíð.
„Fyrst og fremst er þetta guðshús
og gegnir því hlutverki númer eitt,
en hitt er annað mál að þetta er
fjölnota hús og mjög sveigjanlegt
til að þjóna hinum listræna geira.
Kirkjan er móðir listarinnar og
þar sem listin hefur risið hæst hef-
ur kirkjan verið vængur sem
breytt hefur sig yfir hana. Sköp-
unin er svo miðlæg í ritningunni
og maðurinn tekur undir með
skaparanum. Góð list er frá Guði
komin og enginn getur lofað
meistarann betur en sá sem gefur
hjarta sitt í listsköpun. Ég horfi
þannig á.“
Davíð segir Carmen fyrstu óp-
eruna sem flutt verður í húsinu.
„Ég veit ekki til þess að Carmen
hafi áður verið flutt í starfandi
guðshúsi eða kirkju. Óperan fjallar
um ástina og lostann og hvort
tveggja er hluti af okkur, ef við
könnumst við okkur á annað borð.
Þetta eru allt saman tilfinningar
sem berjast um völdin og þannig
skapaði guð okkur. Hitt er annað
mál að við vitum alveg hvað á að
sigra.“
Hljómsveitarstjóri er Kurt Kop-
ecky, leikstjóri er Kári Halldór og
kórstjóri Keith Reed. Leikmynd
hannar Geir Óttarr Geirsson, lýs-
ingu annast Jóhann Bjarni Pálma-
son og Hildur Hinriksdóttir, Krist-
rún Jónsdóttir og Mohammed
Zahawi sjá um búninga.
Sýningin hefst kl. 20 í Kirkju-
og menningarmiðstöðinni á Eski-
firði, sem tekur 250 manns í sæti,
og er aðeins um þessa einu sýn-
ingu að ræða.
Sr. Davíð segir sýninguna verða
frábæra. „Mig hefði ekki órað fyr-
ir að þetta yrði neitt í líkingu við
það sem maður hefur séð hér. Það
er rafmögnuð spenna í loftinu!“
Óperan Carmen sýnd í Kirkju- og menn-
ingarmiðstöðinni á Eskifirði í kvöld
„Maðurinn tek-
ur undir með
skaparanum“
Morgunblaðið/Helgi Garðarsson
Micaela og Don José æfð með hádramatískum tilþrifum. Hlutverkin eru í
höndum Sesselju Kristjánsdóttur og Jóhanns Friðgeirs Valdimarssonar.
SIGRÚN Eldjárn, myndlistarmað-
ur og rithöfundur, varð 50 ára 3.
maí sl. Af tilefninu opnar hún mynd-
listarsýningu í Ráðhúsi Reykjavíkur
kl. 17 í dag. Hún fer ekki alveg
venjubundna leið í verkum sínum að
þessu sinni því hún sýnir í fyrsta
sinn portrettmyndir. Löng hefð er
fyrir gerð portrettmynda í sögu
málaralistarinnar og eru viðfangs-
efni þeirra oft þekktir einstaklingar
sem reynt er að gera ódauðlega
með því að mála ásjónu þeirra á
striga.
En hvað hefur Sigrún fangað á
strigann?
„Á þessari sýningu eru ekki mál-
verk af frægu fólki, aftur á móti má
hér sjá myndir af dúkkum, böngs-
um og fleiri elskuðum og virtum
einstaklingum. Mér fannst tími til
kominn að sýna þeim tilhlýðilega
virðingu. Ég byrjaði í rólegheitum
en svo vatt þetta upp á sig. Vinir og
vandamenn hafa fært mér fórnar-
lömb af ýmsu tagi, það yngsta er
einhvers konar rotta í kjól sem son-
ur minn gaf mér í jólagjöf. Elstu
myndirnar eru frá árinu 2001 en sú
nýjasta er frá þessu ári. Það var
mjög skemmtilegt að vinna að þess-
ari sýningu og ýmislegt rifjast upp
fyrir manni þegar maður tekur
dúkkurnar sínar í svona mikla nær-
mynd. Það má segja að ég hafi dott-
ið í svolitla nostalgíu.“
Didda fær sérstakan sess
Sigrún minnist einnig mennta-
skólaáranna í þessum verkum því í
bakgrunni myndanna má greina í
þokukenndu landslagi latneska
texa. „Textinn er eftir Caesa, Cic-
ero, Plautus og einhverja fleiri. Þeir
voru námsefni í Menntaskólanum í
Reykjavík árin mín 1972–74. Ég hef
áður haft latneskan texta í málverk-
um, það var eftir dvöl mína í Róm
árið 1996. Þar sá ég víða í veggjum
letur höggvið í stein. Það má
kannski segja að þetta sé örlítið
framhald af því. Það gæti líka verið
að heimur barnabókahöfundarins og
málarans takist eitthvað á um at-
hyglina. Textinn er ekki beinlínis
ætlaður til lestrar heldur er hann
frekar myndræns eðlis og til að
skapa vissan hugblæ sem bakgrunn
fyrir portrettin.“
Oft er sagt að portrettmálarar
máli alltaf sjálfa sig í verkum sínum.
Á það einnig við um þig, Sigrún?
„Já líklega er ekki alveg hægt að
undanskilja mig hvað þetta varðar.
Alla vega fengu ekki öll leikföngin
mynd af sér, bara þau sem töluðu til
mín á einhvern hátt. Fyrirsæturnar
eiga allar sína sögu og í þessari ná-
lægð okkar fann ég fyrir misjafnri
lífsreynslu þeirra, rétt eins og hjá
okkur mönnunum. Sumar marker-
aðar af lífinu, snjáðar með plástra á
nefinu, aðrar óskaddaðar eftir smá-
ar hendur eigendanna.“
Flest eigum við okkur uppáhalds-
leikföng á æskuárunum. Hver var í
uppáhaldi hjá þér?
„Það er dúkkan mín hún Didda.
Við höfum gengið saman í gegnum
súrt og sætt öll þessi ár. Hún fær
líka alveg sérstakan virðingarsess á
þessari sýningu og ber höfuð og
herðar yfir aðrar myndir. Myndin af
henni er 2,4 metrar á hæð og 2 á
breidd, sett saman úr mörgum
blindrömmum.“
Sýningu Sigrúnar lýkur mánu-
daginn 31. maí. Húsið er opið frá kl.
8–19 virka daga og kl. 12–18 um
helgar. Aðgangur er ókeypis.
Leikföng á striga
Morgunblaðið/Jim Smart
Sigrún Eldjárn milli portrettmynda sinna í Ráðhúsi Reykjavíkur.
helgag@mbl.is
Það er eitt af undrum nú-tímatækni og vísinda aðgeta horft á bíómyndirheima hjá sér, stungið
dvd-diskinum í tölvuna, og gjöriði
svo vel, heil bíómynd líður hjá.
Þegar Metropolis eftir Fritz Lang
var endurreist enn á ný í vor, næst-
um áttatíu ára gömul, með nýjustu
tækni og vísindum, skellt á dvd,
með upplýsingum um sögu mynd-
arinnar og endurgerðir, þá stóðst
ég ekki mátið …
Metropolis, árgerð 1927, er lík-
lega þekktasta mynd þýskrar kvik-
myndasögu, og markar lok ex-
pressjónískrar kvikmyndagerðar í
landinu – sem hófst með myndinni
um Dr. Cagliari.
Engan hefði órað fyrir því að
Metropolis yrði ódrepandi, sú fýlu-
ferð sem hún var í upphafi. En
staðan er sú að Metropolis er enn
svo heit að hún er nokkurs konar
„cult“-mynd. Hún var sýnd út um
allt Frakkland á dögunum, eftir
nýjustu endurgerð, en þetta er sú
bíómynd sögunnar sem flestar út-
gáfur eru til af, því menn hafa í
gegnum tíðina verið á þönum við
að splæsa henni saman úr því efni
sem hægt var að hafa hendur á, og
er hún því til í fleiri útgáfum en
nokkur önnur bíómynd.
Víst má telja að sú endurgerð
sem sett var á markað í vor, og sú
lengsta, 119 mínútur, sé fullkomn-
ust. Það tókst að hafa uppi á öllu
„frumefninu“ í þýskum arkívum.
Sumt af því var ónothæft, en á móti
fundust kópíur hér og þar sem
hægt var að nota glefsur úr. Þá var
eftir að jafna myndgæði, og það
var gert stafrænt. Á fylgidiski með
sjálfri bíómyndinni eru þessu ferli
gerð skil. Það er kraftaverki líkast
að sjá heilu senurnar ryksugaðar,
og hvernig hægt er að gera ólæsi-
legt myndefni læsilegt aftur.
Að því sögðu er ekki annaðeftir en setja sig í stell-ingar og horfa á þettaundur sem hefur staðist
svona vel tímans tönn. Myndin er
gerð eftir sögu Theu von Harbow,
og hún skrifaði líka handrit. Mér
finnst myndin bera þess merki að
efnið kemur frá kvenmanni í bestu
merkingu þess orðs. Hennar mottó
er, að hjartað verði að vera millilið-
ur milli heilans og handanna. En
að hluta til fjallar myndin um nú-
tímaþrældóm, vélrænu, og herrana
sem stjórna. Þetta er glæsilega
tákngert með því að hafa þræla-
búðirnar neðanjarðar og herrana
uppi á yfirborðinu og yfir því, í
skýjakljúfum.
Fyrir mér var Metropolis ekki
síst 119 mínútna ballettt. Hreyf-
ingin er það afl sem myndin geng-
ur fyrir, bæði hún sjálf, og svo per-
sónurnar.
Það er unun að sjá, jafnt í hóp-
senum og hjá einstökum leik-
endum, hvernig kroppurinn fær að
tala og tjá sig, ekki síður en andlit-
in.
Hvers vegna hefur ein bíómynd
svo mörg líf eins og Metropolis –
hvað er það sem gerir hana að
þekktustu mynd þýskrar kvik-
myndasögu? Hvers vegna höfðu
menn fyrir því að endurgera hana
enn á ný með ómældri fyrirhöfn, í
fullkomnustu mynd hingað til, árið
2004, næstum sjötíu árum eftir að
hún var búin til? Og það mynd í
erfiðum klassa til þess að verða sí-
gild – science fiction.
Jú, það voru meistarar sem vél-
uðu um, og þeim tókst að hrista
saman svo ólíklegan og öflugan
kokkteil að áhorfandinn verður
hálf-vankaður af honum. Þar fyrir
utan er margt í þessari framtíð-
arsýn frá 1927 svo smart gert, og
svo framandi, hreyfingin í und-
irdjúpum og uppi á yfirborðinu,
manneskjan móti vélinni, eða vélin
móti manneskjunni, og svo boð-
skapurinn sem er svo beinn og
móralskur að hann ætti í rauninni
ekki að geta virkað.
En hér ganga höfundar svo
langt að draga upp barnahóp þræl-
anna í undirdjúpunum, sem er
leiddur áfram af kvenengli í
mannsmynd. Hún sýnir þeim inn í
paradís hinna ríku og segir: Þetta
eru bræður ykkar.
Þegar hún svo bjargar þeim úr
syndaflóðinu kemur í ljós að
þrælahópurinn hefur gleymt börn-
unum sínum í hamnum við að eyði-
leggja maskínurnar, þangað til ein-
hver spyr allt í einu: hvar eru
börnin okkar? Það er kannski ein-
faldasta og þýðingarmesta siðferð-
isspurning allra tíma – og sú sem
of fáir listamenn virðast hafa
spurt: Hvar eru börnin okkar?
B í ó k v ö l d í s t o f u n n i h e i m a
Metropolis bíókvöld
Eftir Steinunni Sigurðardóttur