Morgunblaðið - 14.05.2004, Blaðsíða 36

UMRÆÐAN
36 FÖSTUDAGUR 14. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
F
yrir nokkrum árum,
sennilega hefur það
verið í kosningabar-
áttunni 1988, vísaði
George Bush, faðir
núverandi Bandaríkjaforseta, til
barnabarna sinna með því að
kalla þau „þessi litlu, brúnu
þarna“. Bush, sem var kjörinn
forseti þá um haustið, átti með
þessum orðum við börn Jeb, son-
ar síns, og eiginkonu hans, Col-
umba, en hún er fædd í Mexíkó.
Þessi ummæli þóttu til marks um
undarlega fornan hugsunarhátt,
ef ekki kynþáttahyggju, enda
urðu margir til að fordæma þau.
Frá því að Bush eldri lét þessi
orð falla hefur staða hinna
„brúnu“ þ.e.a.s. Bandaríkja-
manna sem eiga rætur sínar að
rekja til Róm-
önsku-
Ameríku
breyst að
ýmsu leyti.
Mestu skiptir
ef til vill að
fram er kominn fjölmennur og
sístækkandi hópur kjósenda sem
lætur í vaxandi mæli til sín taka í
bandarískum stjórnmálum. Og
stjórnmálamenn og hagsmuna-
samtök þeirra leitast nú mjög við
að höfða til þessara kjósenda.
Frægt varð í baráttunni fyrir
forsetakosningarnar haustið 2000
þegar Al Gore, frambjóðandi
Demókrataflokksins, reyndi að
biðla til þessara kjósenda með
því að mæla fram nokkur orð á
spænskri tungu. Vald hans á
málinu reyndist einkennast af
viðlíka liðleika og opinber per-
sóna hans enda lýsti hann yfir
því eitt sinn að hann væri „fun-
heitur“ þegar hann virtist hafa
ætlað að lýsa góðviðrinu þann
daginn. George W. Bush, núver-
andi forseti, greip einnig til
spænsku í kosningabaráttunni
árið 2000 og reyndist hafa betri
tök á henni en Gore þó svo að
framburður hans þætti reyna
verulega á tilfinningalíf við-
staddra. Bróðir hans, Jeb, pabbi
hinna „litlu, brúnu“, er hrað-
mæltur á spænska tungu og hef-
ur sú kunnátta komið honum vel
í stjórnmálavafstri hans í Flór-
ída.
Stjórnmálamennirnir gera sér
ljóst að fram er kominn hópur
kjósenda sem aðeins mun vaxa
að mikilvægi á næstu árum. Töl-
urnar segja enda sitt í því efni.
Innflytjendum frá Rómönsku-
Ameríku, einkum Mexíkó, fjölgar
ört í Bandaríkjunum og þetta
fólk er afar duglegt þegar barn-
eignir eru annars vegar.
Um miðja öldina munu um 90
milljónir Bandaríkjamanna eiga
rætur sínar að rekja til Róm-
önsku-Ameríku. Því er nú spáð
að „hinir brúnu“ eða „Latinó-
arnir“ eins og þeir eru gjarnan
nefndir í Kanalandi verði orðnir
meirihlutahópur í Kaliforníu árið
2018. Fyrir þremur árum skutu
„Latinóarnir“ blökkumönnum
aftur fyrir sig og urðu fjölmenn-
asti minnihlutahópurinn í Banda-
ríkjunum. Þar búa nú tæplega 40
milljónir manna af rómönskum
uppruna en þessi tala á jafnt við
þá sem fæddir eru í Bandaríkj-
unum og hina sem gerst hafa
innflytjendur. Giskað er á að 8 til
10 milljónir þeirra séu ólöglegir
innflytjendur. Og af þessum tæp-
lega 40 milljónum koma um 22
milljónir frá Mexíkó.
Stjórnmálamenn eru stundum
gagnrýndir fyrir að skorta fram-
sýni en í þessu tilfelli er óþarft
að horfa langt fram á veginn. Ár-
ið 2000 greiddu sex milljónir
„Latinóa“ atkvæði í forsetakosn-
ingunum. Talið er að átta millj-
ónir þeirra komi til með að
greiða atkvæði í haust þegar
George W. Bush sækist eftir
endurkjöri. Atkvæði þessa fólks
geta ráðið úrslitum í kosningum
a.m.k. verða frambjóðendur að
gæta þess sérstaklega að styggja
ekki þennan hóp kjósenda. Sjálf-
sagt þykir nú að frambjóðendur
haldi úti vefsíðum á spænskri
tungu. Það gera enda þeir Bush
og andstæðingur hans John F.
Kerry, frambjóðandi Demókrata-
flokksins í forsetakosningunum í
haust (sjá http://www.georgew-
bush.com/Espanol/ og http://
www.johnkerry.com/esp/ ).
Demókratar hafa löngum get-
að treyst á atkvæði kjósenda af
rómönskum uppruna að Flórída
slepptu en kúbönsku Bandaríkja-
mennirnir þar styðja jafnan
Repúblíkanaflokkinn. Árið 1996
þegar Bill Clinton var endurkjör-
inn forseti Bandaríkjanna fékk
hann atkvæði 71% þessara kjós-
enda en andstæðingur hans,
repúblíkaninn Bob Dole, 21%
þeirra.
En margt hefur breyst á þess-
um átta árum. „Latinóar“ voru
einungis um 4% kjósenda árið
1996 en árið 2000 voru þeir orðn-
ir 7% þeirra. Í kosningunum í
haust gætu þeir orðið um 9%
kjósenda.
Í kosningunum 2000 fékk Al
Gore atkvæði 62% þeirra kjós-
enda af rómönskum uppruna og
var það fylgistap talið verulegt
áfall fyrir demókrata. George W.
Bush fékk atkvæði 35% þeirra.
Ef marka má skoðanakannanir
hyggjast um 37% þessara kjós-
enda kjósa Bush í haust og raun-
ar eru til eldri rannsóknir sem
leiða í ljós að forsetinn geti gert
sér vonir um allt að 44% stuðn-
ing hjá kjósendum af róm-
önskum uppruna. Haft hefur ver-
ið eftir Karl Rove, helsta
pólitíska ráðgjafa forsetans, að
Bush þurfi að fá atkvæði 40–45%
þessara kjósenda. „Fái Bush það
hlutfall sem Rove sækist eftir er
með öllu útilokað að frambjóð-
andi Demókrataflokksins geti
unnið forsetakosningarnar,“ seg-
ir Sergio Bendixen, sérfræðingur
á sviði skoðanakannana, sem lagt
hefur þunga áherslu á að demó-
kratar þurfi að snúa vörn í sókn í
þessum efnum. Vera kann að
demókratar ákveði að bregðast
við með því að útnefna Bill Rich-
ardson, ríkisstjóra Nýju-Mexíkó,
varaforsetaefni flokksins í kosn-
ingunum í haust en hann er af
rómönsku bergi brotinn.
Í Bandaríkjunum tala menn
gjarnan um „sprengingu“ þegar
rætt er um fjölgun fólks af róm-
önskum uppruna. Ljóst er að
þessi lýsing á í vaxandi mæli við
áhrif þessa kjósendahóps í
bandarískum stjórnmálum.
Í lykilstöðu
í Ameríku
Fái George Bush það hlutfall sem Rove
sækist eftir er með öllu útilokað að
frambjóðandi Demókrataflokksins geti
unnið forsetakosningarnar.
VIÐHORF
Eftir Ásgeir
Sverrisson
asv@mbl.is
FERÐAÞJÓNUSTA er sú at-
vinnugrein sem vex hraðast á heims-
vísu í dag og Ísland fer ekki varhluta
af þeirri þróun. Vöxtur greinarinnar
hérlendis hefur farið fram úr vænt-
ingum og árið 2003 var ferðaþjón-
ustan í 2.–3. sæti hvað varðar gjald-
eyristekjur þjóðarinnar.
Í stefnu samgöngu-
ráðuneytis í ferða-
málum er lögð rík
áhersla á mikilvægi
menntunar og rann-
sókna við farsæla
stefnumótun og stjórn-
un ferðaþjónustunnar
(Samgönguráðuneytið
2003, Íslensk ferða-
þjónusta: Framtíð-
arsýn, bls. 27). Það eru
brýnir hagsmunir þjóð-
arinnar að þessari
stefnu sé framfylgt af
krafti nú þegar ferða-
mannastraumur til
landsins eykst gífurlega ár frá ári.
Vanda verður vel til verka og mik-
ilvægt er að fagmennska sé hvar-
vetna höfð að leiðarljósi við uppbygg-
ingu og þróun ferðaþjónustu hér á
landi. Sé þessa ekki gætt þannig að
ferðaþjónustan standi undir vænt-
ingum gesta og gestgjafa, getur þetta
sóknarfæri fljótt snúist upp í and-
hverfu sína og áfangastaðurinn Ís-
lands misst sitt aðdráttarafl.
Markmið, hlutverk
og uppbygging
Ferðamáladeild Háskólans á Hólum
vill með kennslu, rannsóknum, verk-
efnum og víðtæku samstarfi við
greinina, stuðla að ábyrgri uppbygg-
ingu og þróun ferðaþjónustu á lands-
byggðinni. Haustið 1996 hófst
kennsla á ferðamálabraut og var um
að ræða eins árs diplóma-nám.
Áherslan hefur frá upphafi verið
ferðaþjónusta í dreifbýli sem tengist
menningu og náttúru hvers svæðis.
Það er ferðaþjónusta sem byggist á
hugmyndafræði sjálfbærrar þróunar
og hefur það m.a. að markmiði að
stuðla að aukinni þekkingu bæði
gesta og gestgjafa á náttúru- og
menningarverðmætum okkar.
Markmið deild-
arinnar eru tvíþætt;
annarsvegar að veita
nemendum hagnýtt og
vandað starfsnám á há-
skólastigi, þar sem
fræði og framkvæmd
eru vel samþætt. Hins-
vegar að stuðla að efl-
ingu ferðaþjónustunnar
sem atvinnugreinar í
dreifbýli, með rann-
sóknum, námsframboði
og þátttöku í þróun-
arverkefnum.
Í kjölfar nýrrar
reglugerðar um Hóla-
skóla frá 2. apríl 2002 hefur ferða-
máladeild skoðað vandlega náms-
framboð í ferðamálum á háskólastigi
hérlendis, kannað hug núverandi og
útskrifaðra nemenda og þarfir at-
vinnugreinarinnar, og komist að
þeirri niðurstöðu að þörf er á þriggja
ára grunnnámi með þeim áherslum
sem sérstaða deildarinnar felur í sér.
Námið, uppbygging
þess og markhópar
Fyrsta árið, diplóma-námið, veitir
landvarða- og staðarvarðaréttindi og
að því loknu eiga nemendur að vera
færir um að starfa sjálfstætt og bera
ábyrgð í ferðaþjónustufyrirtækjum
og á ferðamannastöðum. Að BA-námi
loknu eiga nemendur að hafa dýpkað
þekkingu sína í ferðamálafræðum og
aukið færni sína til gagnrýninnar og
skapandi hugsunar s.s. við skipulag
ferðamála, markaðssetningu,
vöruþróun og gæðastjórnun í ferða-
þjónustu, auk þess að hafa góðan
grunn til rannsóknatengds fram-
haldsnáms.
Aðstaða
Aðstaða til náms er annarsvegar að-
búnaður við kennsluna á Hólum og
við fjarkennslu, en diplóma-námið er
boðið sem fjarnám. Á Hólum hefur
námsbrautin tvær kennslustofur með
tölvu og skjávarpa auk mynd-
fundabúnaðar. Auk þess er starfs-
svæði ferðaþjónustunnar á Hólum,
þ.e. eldhús, gisting, tjaldsvæði, minj-
ar, sýningar, skógrækt, göngustígar
o.s.frv. hluti af kennsluumhverfi
brautarinnar.
Við fjarkennslu er WebCT
kennsluumhverfið notað til að vista
fyrirlestra, umræður nemenda og
kennara og til allra samskipta í nám-
skeiðum. Myndfundir eru einnig not-
aðir, einkum til fyrirlestrahalds og
síðast en ekki síst eru fjarnemar boð-
aðir í vinnulotur heim til Hóla a.m.k.
einu sinni á hverri önn. Í slíkum
vinnulotum er sinnt verklegum þátt-
um s.s. í umhverfistúlkun, stígagerð,
gestamóttöku og þjónustu.
Nemendagarðar Hólaskóla eru
fullbúnar íbúðir og er þar gert ráð
fyrir bæði einstaklingum og fjöl-
skyldum. Leikskóli og grunnskóli eru
Guðrún Þóra Gunnarsdóttir
skrifar um ferðamáladeild
Háskólans á Hólum ’Jákvæð byggðaþróunverður ekki tryggð
nema að unga fólkið sjái
sóknarfæri á lands-
byggðinni…‘
Guðrún Þóra
Gunnarsdóttir
Nýtt BA-nám haustið 2004
HÉR eftir verður Listahátíð ár-
lega í Reykjavík. Hún hefst í dag,
hátíðin sem hefur fest sig svo ræki-
lega í sessi og orðin svo
mikilvæg fyrir listalífið
að sú ákvörðun að
halda hana árlega þyk-
ir nánast sjálfsögð.
Auðvitað er svo ekki.
En við tökum hana í
trausti þess að það
góða fólk sem hingað til
hefur haldið hátíðina
og komið fram á henni
fyrir Íslands hönd með
glæsibrag, muni gera
það áfram. Af þessu er
mikill ávinningur fyrir
okkur öll.
Ótrúleg gróska í borginni
En listahátíðin er samfelld: Fjöldi
listamanna og -hópa sem njóta
fastra samstarfssamninga við
Reykjavíkurborg hefur aldrei verið
meiri en í ár. Við fjölgum á þessu ári
slíkum samningum og verjum til
þeirra um 40% stærri hluta af heild-
arstyrkjun til menningarmála. Með-
al áhugaverðra nýjunga má nefna
fastan samstarfssamning við Musica
Nova sem tryggir Nýsköpunarsjóði
tónlistar 2 mkr á ári næstu þrjú ár.
Nefndin skuldbindur árlega upphæð
með Höfuðborgarstofu til að flytja
út framsækna tónlist með verkefn-
inu ,,Loftbrú Reykjavík“. Þetta
verkefni er í samvinnu fjölmargra og
hefur sannað tilverurétt sinn eft-
irminnilega á skömmum tíma. Tón-
verkamiðstöð er tryggð ein milljón
króna á ári sem er nýmæli, en við
höfum styrkt miðstöðina undanfarin
ár. Það eru fleiri hátíðir en Listahá-
tíð: Stuttmyndadagar fá fast fram-
lag, Kirkjulistahátíð og Djasshátíð,
en allt eru þetta hátíðir sem hafa
sannað gildi sitt í borgarlífinu. Þá
hefur verið gerður samningur um
Dansfestival, og sérstakt gleðiefni
samningur um bókmenntahátíð, með
viljayfirlýsingu um langtíma-
samstarf. Það er sérstakt ánægju-
efni í samhengi við
hina árlegu listahátíð
að í ár taka grunn-
skólabörn í borginni
þátt í viðburðum henn-
ar og þegar hefur verið
skrifað undir fastan
samning um slíkt milli
Listahátíðar og yf-
irstjórnar fræðslu-
mála, sem gerir ráð
fyrir þátttöku grunn-
skólabarna í hinni ár-
legu listahátíð hér eft-
ir.
Ný verkefni
Nefndin vinnur nú í samstarfi við
Samband íslenskra myndlist-
armanna – SÍM – að stofnun ,,al-
þjóðlegs tengslasjóðs“ sem hafi það
hlutverk að auðvelda myndlist-
armönnum að nýta sér tilboð um
vinnustofunot og sýningar erlendis.
Þetta er í raun svipuð aðgerð og
stofnun Loftbrúar fyrir framsækna
tónlist – vilji til að rjúfa einangrun
reykvískra listamanna og hvetja til
að afla sér sambanda erlendis og
nýta okkur öllum til framdráttar.
Þá er nú unnið að því að hrinda í
framkvæmd hugmyndum um
,,listmunalán“ sem geti orðið til þess
að almenningi gefist kostur á að
leigja eða kaupa verk samtímalista-
manna með auðveldum hætti og
standa vonir til þess að þetta verk-
efni geti hleypt lífi í myndlist-
armarkaðinn. Á næstunni er að
vænta góðra fregna af sýning-
arsölum og galleríum í borginni.
Allt lýsir þetta vilja til að festa í
sessi, treysta og veita ákveðið öryggi
þeim sem starfa að menningar-
málum.
Samtímis þessu höfum við efnt til
formlegs samráðs við samtök lista-
manna um menningarstefnu og -mál
borgarinnar og hélt menningar-
málanefnd gagnlegan fund með
fulltrúum Bandalags listamanna og
borgarstjóra fyrr á árinu.
Menningarstofnanir
í menningarborg
Ótalin er hin metnaðarfulla starfs-
áætlun menningarstofnana borg-
arinnar í þessu sambandi: nýtt bóka-
safn er komið í Árbæ, og
metnaðarfull sýningaráætlun Lista-
safns Reykjavíkur hefur slegið eft-
irminnilega í gegn. Sýning Ólafs Elí-
assonar dró að sér 40 þúsund manns,
og þarf af 10 þúsund skólanem-
endur! Listasafnið tók að sér veglegt
hlutverk í uppsetningu Erró sýn-
ingar í New York og sýndi þar kraft
og metnað. Á þessu vori höfum við
svo fylgst með samkeppni um hug-
myndir til að glæða miðbæinn lífi,
séð orkumiðstöð menningar rísa í
gamla Hampiðjuhúsinu og eru það
aðeins tvö dæmi um stórhug og
framtak atvinnulífsins í samstarfi
við borg eða listamenn. Fjöldi tón-
leika með erlendum listamönnum er
slíkur að undrun sætir og sannar að
alþjóðlega vörumerkið ,,Reykjavik“
er segull sem laðar að sér heims-
viðburði. Þetta er árangur af mark-
vissu starfi einstaklinga, fyrirtækja
og Reykjavíkurborgar, sem á þessu
ári rekur af krafti nýja stofnun, Höf-
uðborgarstofu, til að nýta þann byr
sem borgin hefur í alþjóðasamfélag-
inu. Gerjunin og sköpunin eru alls
staðar. Reykjavík er samfelld
listahátíð. Gleðilega listahátíð.
Reykjavík er sam-
felld listahátíð
Stefán Jón Hafstein, formaður
menningarmálanefndar
Reyjavíkurborgar, skrifar
’Allt lýsir þetta vilja tilað festa í sessi, treysta
og veita ákveðið öryggi
þeim sem starfa að
menningarmálum. ‘
Stefán Jón Hafstein
Höfundur er borgarfulltúi og
formaður menningarmálanefndar
borgarinnar.