Morgunblaðið - 14.05.2004, Blaðsíða 38

UMRÆÐAN
38 FÖSTUDAGUR 14. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
VETURINN 1996 tók ég þá
ákvörðun að styðja Ólaf Ragnar
Grímsson til framboðs í embætti
forseta Íslands. Ég ásamt fleiru
góðu fólki skipulagði
baráttuna á Austur-
landi og rak síðan
kosningaskrifstofu
fyrir framboðið á
Eskifirði. Yfirstjórn
kosningabaráttunnar
var í Reykjavík undir
stjórn Sigurðar G.
Guðjónssonar, núver-
andi forstjóra Norð-
urljósa hf. Margt
undarlegt hefur verið
að reka á fjörur varð-
andi framboð Ólafs
frá þessum tíma, nú á
síðustu mánuðum.
Það ótrúlegasta er þó líklega upp-
ljóstrun Einars Karls Haralds-
sonar í greinaflokki Árna Þór-
arinssonar í Sunnudagsblaði
Morgunblaðsins að framboð Ólafs
hafi verið hugsað sem æfing fyrir
stofnun stórs vinstri flokks.
Á úthallandi vetri var mér boðið
að rita nafn mitt á meðmælenda-
lista Ólafs Ragnars vegna kom-
andi forsetakosninga, eftir að hafa
skrifað nafn mitt
spurði ég út í undir-
búning framboðsins
og var þá sagt að því
stjórnaði sem fyrr nú-
verandi forstjóri
Norðurljósa hf., Sig-
urður G. Guðjónsson.
Þegar ég lýsti
óánægju minni með
þessi nánu tengsl for-
setans við Baugs-
veldið uppskar ég
dómadagslestur um
illsku forsætisráð-
herra, dómsmála-
ráðherra, ríkis-
saksóknara, ríkislögreglustjóra og
fleiri meintra óvina Baugsauð-
hringsins. Eftir að hafa setið und-
ir þessari framboðsræðu strikaði
ég nafn mitt út af listanum.
Þetta atvik hafði vikið úr huga
mínum fyrir mikilvægari hlutum
þegar ég heyrði í fréttamiðlum
sagt frá frétt í DV um að forseti
Íslands íhugaði að neita að stað-
festa lagasetningu vegna marg-
umrædds „fjölmiðlafrumvarps“,
skyndileg breyting forsetans á
ferðaáætlun sinni og heimkoma
staðfestir að DV hefur haft
„traustar“ heimildir fyrir frétt
sinni. Þessar athafnir forsetans
eru augljóslega til þess ætlaðar að
hafa áhrif á þá umræðu sem fram
fer á Alþingi og í fjölmiðlum þessa
dagana. Tæpast hefur hann verið
að koma heim til að reka úr
túninu á Bessastöðum. Mér er
brugðið, ég hefði látið segja mér
það þrem sinnum að forseti Ís-
lands léti nota embætti sitt með
þessum hætti. Ég tel að forseti Ís-
lands hafi enga heimild til slíkra
athafna og hafi aldrei verið kosinn
í þetta virðulega embætti á þeim
forsendum. Alþingi á að hafa frið
fyrir forseta Íslands við setningu
laga. Líki okkur ekki lögin skipt-
um við um þingmenn í næstu
kosningum. Þannig virkar lýðræð-
ið, það er sama hvað minnihluti á
Alþingi talar lengi og hversu mikil
stóryrði hann hefur uppi. Valda-
hlutföllin eru dómur kjósenda,
honum verður ekki áfrýjað til ann-
arra en kjósenda í næstu alþing-
iskosningum.
Í lokin langar mig til að þeir
virtu lögskýrendur sem farið hafa
með himinskautum síðustu dagana
í túlkun laga svari mér um það
álitamál hvort forseti Íslands geti
verið vanhæfur til að neita að
staðfesta fjölmiðlafrumvarpið. Ég
hef séð haft eftir Sigurði Líndal
og Ragnari Aðalsteinssyni og
vafalaust fleiri vitrum mönnum að
þessi lagasetning sé sértæk og
beinist að einu tilteknu fyrirtæki,
Norðurljósum hf. Þar sem svo
háttar til að forstjóri Norðurljósa
hf., Sigurður G. Guðjónsson, er
fyrrverandi og núverandi stjórn-
andi og fjármálastjóri kosninga-
baráttu Ólafs Ragnars Grímssonar
þá vaknar sú spurning hvort hags-
munatengsl Ólafs Ragnars Gríms-
sonar og Sigurðar G. Guðjóns-
sonar geri forseta Íslands ekki
vanhæfan til að skipta sér af um-
ræddu fjölmiðlafrumvarpi.
Forseti í boði …
Hrafnkell A. Jónsson fjallar
um framboð Ólafs og
fjölmiðlafrumvarpið ’Ég tel að forseti Ís-lands hafi enga heimild
til slíkra athafna og hafi
aldrei verið kosinn í
þetta virðulega embætti
á þeim forsendum.‘
Hrafnkell A.
Jónsson
Höfundur er héraðsbókavörður
á Egilsstöðum.
ÞAÐ er sjálfsagt að setja
rammalöggjöf um fjölmiðla. Til
hennar þarf að vanda og taka til
þess allan þann tíma sem þarf.
Slík löggjöf þarf líka að taka yfir
allan fjölmiðlamarkaðinn, þar
með talda ríkisfjölmiðlana.
Svo vill til að núverandi stjórn-
arandstaða vakti máls á þessu á
sínum tíma en núverandi stjórn-
arflokkar, sem þá töldu ástandið
á þessum markaði sér í hag,
töldu löggjöf óþarfa, markaður-
inn sæi um að halda þessum mál-
um í viðunanlegu jafnvægi. Nú
vitna þeir í hinar gömlu ræður
stjórnarandstæðinga með mikilli
velþóknun.
En er lagasetning svo brýn að
þurfi að keyra málið í gegn með
offorsi og afbrigðum frá allri
eðlilegri málsmeðferð? Er að
skapast hér Berlusconi-ástand
eins og framsóknarmaðurinn
Hjálmar Árnason lætur að liggja
í ræðu í gær? Jafnvel að aðeins
hafi munað hársbreidd að valda-
rán yrði framið, eins og nánir
samstarfsmenn forsætisráðherra,
hafa látið að liggja. Slíkur mál-
flutningur heitir á máli sálfræð-
innar paranoia, ofsóknaræði, og
er ekki góður grundvöllur að var-
anlegri löggjöf á þessu sviði.
Svo vill til að Morgunblaðið
birti nýlega forskrift að því
hvernig skynsamir og yfirvegaðir
menn standa að slíkri löggjöf.
Norðmenn hafa lengi haft
áhyggjur af samþjöppun eignar-
halds í sterkar fjölmiðlablokkir.
Þeir settu um það löggjöf 1998,
en finnst hún nú ónóg. Þá er sett
af stað samráðsferli, sem ætlaður
er rúmur tími, eitt til tvö ár,
þingnefnd kallar fyrir sig alla þá
sem málið varðar beint, og
ferðast síðan um landið og reynir
að draga fjölmiðlaneytendur inn í
ferlið. Síðan á að freista þess að
setja löggjöf með víðtækri sátt.
Aðferð Davíðs er hins vegar sú
að beinlínis efna til illinda. Það er
eins og honum finnist brýnast að
alþjóð sjái að hann er beint og
eingöngu að hirta bónusfeðga og
væri það í samræmi við kenn-
ingar Machiavellis um ógn valds-
ins: Hrammur þess verður að
vera öllum sýnilegur öðrum til
viðvörunar, og deila út umbun og
refsingum eftir verðleikum þegn-
anna. Þess vegna undrast hann
að starfsfólk þessara fjölmiðla
skuli allt skrifa einum penna og
bregða skildi fyrir húsbónda sinn
og telur hann það einmitt enn
frekari sönnur fyrir nauðsyn
þess að taka aðeins einn anga
fjölmiðlamarkaðarins útúr og
setja honum rammar skorður um
eignarhald. Ekki skal hins vegar
hrófla við húsbóndavaldinu og
freista þess að tryggja að rit-
stjórnarvald sé í höndum starfs-
manna.
Ríkisútvarpið er markaðsráð-
andi afl á loftmiðlamarkaðinum.
Það ræður þar auglýsingaverði,
en þarf ekki að haga dagskrá
sinni undir þrýstingi frá áhorf-
endum eins og Stöð tvö. Hverjir
fara með húsbóndavald í RÚV?
Mundi einhver einkastöð kaupa í
tugatali þætti eftir Hannes
Hólmstein með viðtölum við
gegna borgara sem oftast enda á
einn veg: „Og hvað segir þú svo
um Davíð Oddsson?“ Mundi
einkastöð ráða alkunnan áróðurs-
meistara, þann sama Hannes
Hólmstein, til að endurskapa
sögu 20. aldarinnar í máli og
myndum, þannig að hún stefndi
að þeim hátindi sköpunarverks-
ins, þegar Davíð komst til valda
og hófst handa við það einn vald-
hafa heimsins, að minnka vald
sitt og dreifa því út til fólksins?
Mundi einkastöð, sem ætti líf sitt
undir áskrifendum, bjóða ítrekað
upp á það á stórhátíðum, að flutt
sé verk eftir handriti forsætis-
ráðherrans í búningi Hrafns
Gunnlaugssonar?
Það er öllum ljóst að þræðir
liggja út úr útvarpinu um dag-
skrárvald og mannaráðningar og
að húsbóndavaldið liggur í raun
annars staðar en í til þess kjörn-
um stofnunum. Sé Berlusconi-
ástand hér yfirvofandi er öllu lík-
legra að það komi ofanfrá: Hús-
bóndavaldið að baki ríkis-
útvarpinu seilist til ítaka í
fjölmiðlum í einkaeigu. Það stríð-
ir því gegn allri skynsemi og
sanngirni að setja löggjöf um
fjölmiðla án þess að staða ríkis-
fjölmiðlanna og dagleg misnotk-
un þeirra sé svo mikið sem rædd.
Húsbóndavald
Höfundur er blaðamaður.
Ólafur Hannibalsson
AÐ undanförnu hefur farið fram
mikil umræða um valdsvið forseta Ís-
lands, einkum málskotsréttinn. Þá
umræðu má rekja, að ég hygg, til for-
setakosninganna 1952
er Ásgeir Ásgeirsson
bauð sig fram, en hann
var þá þingmaður Al-
þýðuflokksins.
Stjórnarflokkarnir,
Framsóknarflokkur og
Sjálfstæðisflokkur,
gátu ekki hugsað sér
Ásgeir sem forseta og
komu sér saman um
séra Bjarna Jónsson
dómprófast sem fram-
bjóðanda sinn. Stuðn-
ingsmenn Ásgeirs urðu
að sannfæra kjósendur
um að kjör forseta væri
stjórnmálaflokkunum
óviðkomandi. Þess
vegna héldu þeir því
fram að forseti lýðveld-
isins hefði ekkert póli-
tískt vald og fengu
kunnan lögfræðing til
liðs við sig.
Steingrímur Stein-
þórsson, sem þá var forsætisráð-
herra, flutti ræðu í útvarpi fyrir for-
setakosningarnar þar sem hann gerði
grein fyrir sjónarmiðum stjórn-
arinnar. Hann lagði áherslu á að for-
setaembættið væri pólitískt og nefndi
þátt forseta í stjórnarmyndunum.
Það væri hápólitískt hvernig því valdi
væri beitt. Máli sínu til stuðnings
nefnir hann dæmi úr forsetatíð
Sveins Björnssonar.
Athyglisverð er umfjöllun for-
sætisráðherra um málskotsréttinn en
í 26. gr. stjórnarskrárinnar stendur:
„Nú synjar forseti lagafrumvarpi
staðfestingar og fær það þá engu að
síður lagagildi, en leggja skal það þá
svo fljótt sem kostur er undir atkvæði
allra kosningabærra manna í landinu
til samþykktar eða synjunar með
leynilegri atkvæðagreiðslu. Lögin
falla úr gildi, ef samþykkt er synjað,
en annars halda þau
gildi sínu.“ Um þessa
lagagrein kemst for-
sætisráðherra svo að
orði: „Með þessu ákvæði
er pólitískt áhugasöm-
um forseta fenginn
möguleiki til að stofna
fyrir sína hönd eða t.d.
þingminnihluta, sem
hann á samstöðu með, til
mikilla átaka við hinn
kjörna þingmeirihluta
og knýja þjóðina til
kosninga um það mál,
sem um er að ræða, en
þar með gerir forsetinn
sig í raun og veru að
pólitískum foringja,
þegar svo stendur á.“
Það var enginn vafi í
huga forsætisráðherra
árið 1952 að forseti lýð-
veldisins hefur þetta
vald samkvæmt
stjórnarskránni. Jafn-
framt er ljóst af orðum hans að hann
kærir sig ekki um forseta sem er lík-
legur til að beita því valdi. Einmitt
þess vegna völdu stjórnarflokkarnir
eldri mann sem forsetaframbjóð-
anda, mann sem var óumdeildur,
hafði unnið mikilvægt starf utan
stjórnmálabaráttunnar og var því
ekki líklegur til að stofna til átaka um
löggjöf.
Þá, eins og nú, var það ríkis-
stjórnin sem vildi eiga síðasta orðið.
Vald forseta
Íslands
Gerður Steinþórsdóttir skrifar
um forsetaembættið
Gerður
Steinþórsdóttir
’Þá, eins og nú,var það ríkis-
stjórnin sem
vildi eiga síðasta
orðið.‘
Höfundur er áhugamaður
um stjórnmál.
ER NEFIÐ STÍFLAÐ?
Fæst í apótekum
og lyfjaverslunum
STERIMAR
Skemmir ekki slímhimnu
er náttúrulegur
nefúði sem losar stíflur
og léttir öndun.
Fyrir 0-99 ára.
Sumarbrids hefst
á mánudaginn
Mánudaginn 17. maí nk. hefst
sumarbrids. Spilað verður fimm
kvöld í viku, mánudaga til föstudaga,
í allt sumar. Spilastaður er húsnæði
BSÍ, Síðumúla 37 og eru allir vel-
komnir, tekið verður vel á móti spil-
urum. Á dagskrá verða ávallt eins
kvölds keppnir og hefst spila-
mennskan klukkan 19:00.
Keppnisformið er í smíðum, en
verður þó að öllum líkindum fjöl-
breyttara en oft áður. Hin lands-
fræga Miðnætursveitakeppni verður
í boði á föstudögum og þegar frí er
næsta dag. Efnt verður til skemmti-
legra leikja og óvæntar uppákomur
munu líta dagsins ljós. Umsjón hefur
Matthías Þorvaldsson, en hann hef-
ur fengið í lið með sér úrvalslið
keppnisstjóra sem verða að sjálf-
sögðu í sumarskapi.
Nánari upplýsingar má finna á
heimasíðu Bridssambands Íslands:
www.bridge.is.
Hver er sinnar gæfu smiður
Sumum finnst að íslenskir spilarar
noti fulllítið af þeim tíma sem fer í
sportið til þess að spjalla saman og
samræma ýmsar stöður.
Landsliðsspilarinn Þröstur Ingi-
marsson hefur hug á að taka að sér
þjálfun og uppbyggingu nokkurra
mjög áhugasamra para.
Nánari upplýsingar í síma 551-
0009.
Bridsdeild Barðstrendinga
og Bridsfélag kvenna
Síðasta spilakvöldið á árinu hjá fé-
laginu fór fram 10. maí síðastliðinn,
en sumarbridge mun hefjast í næstu
viku. Þátttaka var ágæt á síðasta
spilakvöldinu, 20 pör spiluðu mitch-
ell-tvímenning.
Eftirtalin pör náðu hæsta skorinu
í NS, meðalskor 216:
Eyþór Haukss. – Sigrún Þorvarðard. 269
Jóna Magnúsdóttir – Þóranna Pálsd. 242
Jón Stefánsson – Magnús Sverrisson 223
Alfreð Kristjánss. – Guðlaugur Nielsen 223
Og hæsta skorið í AV:
Ágúst Ólason – Guðmundur Snorrason 265
Leifur Kr. Jóhanness. – Már Hinrikss. 254
Soffía Daníelsdóttir – Runólfur Jónss. 247
Gísli Tryggvason – Heimir Tryggvas. 238
Stjórn félagsins vill færa spilurum
þakkir fyrir veturinn og hlakkar til
að sjá þá aftur á nýju spilaári. Upp-
lýsingar um hæstu bronsstigaskor-
ina hjá félaginu verða birtar á næstu
dögum. Ástæða er til þess að benda
spilurum á að nægt framboð af spila-
mennsku verður á höfuðborgar-
svæðinu í sumar. Spilað verður fimm
sinnum í viku alla virka daga í hús-
næði Bridssambandsins í Síðumúla
37 og hefst spilamennskan klukkan
19:00.
Sumarbridge hefur göngu sína
mánudaginn 17. maí. Umsjónarmað-
ur er Matthías G. Þorvaldsson.
Félag eldri borgara
í Kópavogi
Heldur dregur úr þátttöku í tví-
menningi hjá eldri borgurum en það
mættu 18 pör til keppni 7. maí sl.
Lokastaðan í N/S:
Lárus Hermannss. – Magnús Jósefss. 251
Sigtryggur Ellertss. – Þorsteinn Laufdal244
Magnús Halldórss. – Sigurður Pálss. 241
A/V:
Albert Þorsteinss. – Sæmundur Björnss. 279
Guðjón Kristjánss. – Ragnar Björnss. 248
Halla Ólafsd. – Jón Lárusson 238
Sl. þriðjudag mættu „aðeins“ 16
pör en þá urðu úrslitin þessi í N/S:
Guðm. Magnúss. – Magnús Guðmss. 209
Guðjón Kristjánss. – Magnús Oddss. 203
Albert Þorsteinss. – Sæmundur Björnss. 187
A/V:
Ingibj. Halldórsd. – Sigríður Pálsd. 232
Lilja Kristjánsd. – Unnar Guðmundss. 193
Helga Helgad. – Sigrún Pálsd. 173
Meðalskor á föstudag var 216 en
168 sl. þriðjudag.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson