Morgunblaðið - 06.06.2004, Page 19

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. JÚNÍ 2004 19
varð því að mestu að treysta á hluta-
fjársöfnun erlendis. Á lokastundu
tókst þó að stofna hlutafélag um
bankann því Privatbanken í Kaup-
mannahöfn, Centralbanken í Ósló og
fjármálafyrirtækið Rubin & Bing í
Kaupmannahöfn lögðu fram það
hlutafé sem á vantaði til að fullnægja
lögunum.
Fyrsti fundur bankaráðs Íslands-
banka var haldinn 22. mars 1904. Í
fyrsta bankaráðinu sátu hinn nýi ráð-
herra Íslands Hannes Hafstein, sem
var formaður, þrír fulltrúar Alþingis
og þrír fulltrúar hluthafa. Sam-
kvæmt lögunum frá 1902 átti odda-
maður bankaráðsins að vera Íslands-
ráðherra dönsku stjórnarinnar, sem
vitaskuld var danskur, en með
heimastjórninni kom innlendi ráð-
herrann í hans stað. Þar með höfðu
fulltrúar Alþingis og íslenskra
stjórnvalda meirihluta í ráðinu sem
var æðsta stjórn bankans utan hlut-
hafafunda. Ótti við það að starfsemi
bankans myndi stórauka áhrif er-
lendra aðila á íslenskt atvinnulíf
reyndist því ástæðulítill.
Ráðnir voru þrír bankastjórar að
Íslandsbanka. Ungur danskur
bankamaður, Emil Schou að nafni,
var ráðinn aðalbankastjóri en hann
starfaði áður hjá Rubin og Bing. Ís-
lensku bankastjórarnir voru þeir
Páll Briem amtmaður og Sighvatur
Bjarnason sem verið hafði gjaldkeri í
Landsbankanum. Sá fyrrnefndi var
Valtýingur en hinn síðartaldi heima-
stjórnarmaður. Páll lést nokkrum
vikum eftir að bankinn tók til starfa
og eftir það voru bankastjórarnir
tveir þar til Hannes Hafstein settist í
bankastjórastólinn að loknum ráð-
herradómi árið 1909. Til ársins 1923
var ætíð einn bankastjóri Íslands-
banka danskur en eftir það voru allir
bankastjórarnir íslenskir.
Lyftistöng fyrir atvinnulífið
Réttum tveimur árum eftir stað-
festingu bankalaganna, hinn 7. júní
1904, var Íslandsbanki opnaður al-
menningi í fyrsta skipti í Ingólfshvoli
í Hafnarstræti í Reykjavík. Höfuð-
stöðvarnar voru þó lengst af í glæsi-
legu húsi bankans við Lækjartorg en
þangað fluttist hann vorið 1906. Í
upphafi voru starfsmenn aðeins sjö.
Hinn 1. september 1904 voru síðan
opnuð þrjú útibú – á Akureyri, Ísa-
firði og Seyðisfirði. Alls voru starfs-
menn bankans þá orðnir fjórtán og
þeim fór fjölgandi á næstu árum.
Starfræksla útibúanna var ein for-
senda þess að Íslandsbanki fékk
starfsleyfi því þung áhersla var á það
lögð að hann þjónaði ekki Reykvík-
ingum einum heldur gagnaðist sem
flestum landsmönnum og yrði lyfti-
stöng fyrir byggðirnar. Enda sýndi
það sig að í kaupstöðum með banka-
útibúi var komið á fót öflugri vélbáta-
útgerð og áttu útibúin sinn þátt í því.
Í vaxandi þéttbýli þurfti einnig
lánsfé til húsbygginga, verslunar og
iðnaðar og þá var mikilvægt að eiga
aðgang að lánastofnun eins og Ís-
landsbanka. Haustið 1919 var síðan
opnað Íslandsbankaútibú í Vest-
mannaeyjum að ósk Eyjamanna.
Samkvæmt lögum var tilgangur
Íslandsbanka að efla og greiða fyr-
ir framförum Íslands í verslun,
vantar peninga…“
Auglýsing um opnun Íslandsbanka
Gamli Íslandsbanki var
opnaður 7. júní 1904.
Örtröð hjá gjaldkerum Verzlunarsparisjóðsins
Oft var þröng á þingi í afgreiðslum banka og sparisjóða fyrr á tíð
enda húsnæði iðulega óhentugt og ekki sérsniðið að þörfum þeirra.
Við opnun Verzlunarsparisjóðsins í Hafnarstræti 1 hinn 28. sept-
ember 1956 myndaðist t.d. mikil örtröð í afgreiðslusalnum því marg-
ir vildu eiga viðskipti við hinn nýja sjóð. Sparisjóðurinn var forveri
Verzlunarbanka Íslands hf. sem var opnaður í rúmgóðum húsakynn-
um í Bankastræti 5 hinn 8. apríl 1961 og þá vænkaðist mjög hagur
starfsmanna og viðskiptavina.