Morgunblaðið - 13.12.2004, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. DESEMBER 2004 11
FRÉTTIR
af öllum flíspeysum til jóla.
20%afsláttur
J
Ó
N
S
S
O
N
&
L
E
’M
A
C
K
S
•

jl
.i
s
lá
ttu
d
ra
um
in
n
ræ
ta
st
S P A R I
tu rn inn
hu
gs
að
u
st
ór
t í
b
yr
ju
n
há
lfn
að
v
er
k
þá
h
af
ið
e
r
www.tk. i s
verð:
kr.1.850.-
K r i n g l u n n i S : 5 6 8 9 9 5 5 - F a x a f e n i S : 5 6 8 4 0 2 0
nauðsynlegt fyrir mig
tu
rn
in
n
er
2
5
cm
. á
h
æ
ð
iðunn
tískuverslun
Kringlunni, s. 588 1680
Glæsilegt úrval
af peysum í
jólapakkann
NORÐSNJÁLDRA, sem er svín-
hveli, rak á fjörur Fjalla í Keldu-
hverfi, rétt vestan við Lónsós, á
dögunum. Að sögn Gísla Víkings-
sonar, hvalasérfræðings hjá Haf-
rannsóknastofnun, álitu þeir sem
fundu dýrið að um höfrungategund
væri að ræða. Þegar myndir bárust
af hvalnum til Hafrannsóknastofn-
unar var strax hægt að greina að
dýrið var af svínhvalaætt.
Starfsmenn Akureyrarseturs
Hafrannsóknastofnunar fóru í
Kelduhverfi og rannsökuðu hval-
inn. Um er að ræða kýr, 4,2 metra
langa, en kýr tegundarinnar geta
orðið 5 metra langar og tarfarnir
5,5 metrar. Svínhveli draga nafn af
sérkennilegu trýni.
Sjaldgæfur hvalreki
Að sögn Gísla er andanefja
þekktasta tegundin af svínhvala-
ætt. Sjaldgæft er að sjáist til svín-
hvela og nær ómögulegt að tegund-
argreina þau úti í náttúrunni.
Svínhveli halda sig langt úti í haf-
inu. Sjaldgæft er að dýrin reki á
land. Hvalirnir kafa lengi og eru
lítið uppi á yfirborðinu. Blástur
þeirra sést yfirleitt ekki. Ísland er
á norðurjaðri útbreiðslusvæðis
norðsnjáldra.
„Undanfarna áratugi hafa menn
verið að tilkynna um nýjar teg-
undir svínhvala,“ segir Gísli. „Vitað
er um einar tuttugu tegundir og af
þeim eru fjórtán af ættkvísl
snjáldra. Nýju tegundirnar sem
hafa fundist hafa aðallega verið
snjáldrar og hefur verið tilkynnt
um margar þeirra eftir að aðeins
eitt dýr hefur rekið á land.“
Þetta mun vera í þriðja sinn sem
norðsnjáldra rekur hér á land, sem
vitað er um með vissu. Norð-
snjáldrakýr rak árið 1992 í Breið-
dalsvík og aðra 1999 undir Enn-
isfjalli við Ólafsvík. Gísli segir að
þetta sé sannkallaður hvalreki fyr-
ir vísindamenn, því hvert dýr sem
finnst er dýrmætt til rannsókna.
„Menn eru að vinna að grunnlýs-
ingu á þessum tegundum, því það
hafa svo fá dýr verið skoðuð til
þessa,“ sagði Gísli. Hann taldi lík-
legt að beinagrindin af norð-
snjáldranum í Kelduhverfi yrði
varðveitt á Náttúrufræðistofnun.
Á heimasíðu Lóns í Kelduhverfi
kemur fram að norðsnjáldrann hafi
rekið tæpan kílómetra vestan við
þar sem andanefju rak fyrir rúm-
um mánuði.
Norðsnjáldra rak í Kelduhverfi
Ljósmynd/Hlynur Ármannsson
Norðsnjáldri er svínhvalur og
fremur fágætur.
„ÉG ER búinn að reykja rosalega
mikið í haust, sjálfsagt eina 40
skrokka,“ segir Eðvald Jóhanns-
son á Randabergi við Egilsstaði.
Hann á sér dálaglegan reykkofa
skammt neðan við bæjarhúsin og
hefur staðið þar í ströngu síðustu
tvo mánuðina við að reykja jóla-
hangikjöt fyrir fjölda manns.
„Kjötið hefur farið alveg til
Vancouver í Kanada og til Nor-
egs,“ segir Eðvald. „Kona á Seyð-
isfirði tók kjöt með sér til Kanada
og sjálfur sendi ég dóttur minni í
Þrándheimi alltaf læri fyrir jólin.
Ég gerði mér kofann fyrir nokkru
síðan og hann er smíðaður úr
gömlu. Sveinn Jónsson verkfræð-
ingur gaf mér hurðina, sem
gegndi hlutverki bráðabirgða-
hurðar á Hótel Héraði, húsið sjálft
er, skal ég segja þér, stromphús af
refahúsi úti á Árbakka og ullin er
frá Vélsmiðjunni á Kletti í Reykja-
vík og kom með bóndanum í Snjó-
holti, hann gaf mér líka krossvið
innan í kofann. Eldstæðið er síðan
úr lúgu af Hólmaborginni á Eski-
firði.“
Eðvald segist tað- og birk-
ireykja og gefi það góða raun. „Ég
hef verið að prófa mig áfram með
þetta sl. tíu ár og er núna kominn
með fína blöndu. Þetta lukkast
langoftast bara vel og hér hafa
líka verið reykt svið, svartfugl, lax
og síld,“ segir Eðvald og svippar
megnu sjávarsilfrinu fram úr
myrku horni reykkofans til sýnis.
Síðustu lærin eru að fara í reyk-
ingu núna, sem Eðvald segir
fullseint, en hann hafi alls ekki
getað neitað því vinir hans hafi
verið þar um hituna. „Lærið er
svona viku að reykjast. Við söltum
kjötið áður í pækli fyrir þá sem
vilja og sprautusöltum aðeins í
mestu þykkildin. Já, ég er nú mest
að þessu fyrir ánægjuna og það
virðist vaxandi þörf fyrir þetta,
menn biðja æ meira um heima-
reykt.“
Hangikjöt á heimsenda
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Eðvald Jóhannsson á Randabergi við Egilsstaði reykir sér til ánægju ýmis
matföng fyrir vini og kunningja. Nóg er að gera hjá Eðvald þessa dagana.
Vænleiki
dilka breyti-
legri en áður
FYRSTU tölur úr skýrslum fjár-
ræktarfélaganna haustið 2004 hafa
verið birtar, þegar uppgjöri fyrir
ríflega 60 þúsund ær er lokið. Sýna
tölurnar að vænleiki dilka er breyti-
legri en dæmi eru um áður. Frá
þessu er greint á vef Bændasam-
takanna, bondi.is.
Í sumum héruðum eru afurðirnar
meiri en dæmi eru um áður en á
öðrum stöðum er um talsvert minni
afurðir að ræða en árið áður. Er tal-
ið of snemmt að segja til um heild-
arbreytinguna fyrir allt landið. Um-
fang skýrsluhalds fjárræktar-
félaganna hefur aukist verulega á
þessu ári vegna gæðastýringar í
sauðfjárrækt, sem meginþorri
sauðfjárbænda getur tekið þátt í í
dag.
Skjaldfönn enn efst
Þegar listi yfir sauðfjárbú með
yfir 100 ær og meira en 30 kg með-
alþunga er skoðaður kemur í ljós að
enn og aftur koma vænustu dilk-
arnir frá bænum Skjaldfönn á
Ströndum, hjá bændunum Indriða
Aðalsteinssyni og Kristbjörgu Lóu
Árnadóttur. Þar er meðalþungi
dilkakjötsins 38,9 kíló. Næsta bú
þar á eftir er Sauðadalsá í Húna-
þingi vestra með 38,2 kg meðal-
þunga.
 Meira á mbl.is/itarefni
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111