Eintak - 01.12.1993, Blaðsíða 70

Vilborg Dagbjartsdóttir
Konur hafa ekki rökhugsun
nöfnin á börnin er
fræg. Það má vel vera
að konur ráði öllu sem
þær vilja innanstokks,
en það sama verður
ekki sagt um það sem
er utan. Vilja konur
aðeins 60 prósent af
launum karla? Vilja
ekki fleiri konur fara á
þing? Vilja konur ekki
dagvistar- og skóla-
kerfi sem tekur mið af
samfélaginu sem við
búum í? Vilja konur
ekki jafnrétti á við
karla?
Er lífið ein samfelld valdabarátta þar sem ein-
hver þarf að ráða - eða er hægt að komast að sameig-
inlegri niðurstöðu? Má ekki alveg eins segja að kon-
ur ráði öllu sem karlar vilja leyfa þeirn að ráða? Með
þvi að leyfa konum að ráðskast með hvað er í mat-
inn, hvort og hvernig stofan er ntáluð og hvernig
jólaföt krakkarnir fá, þá firra karlar sig ábyrgð á
heimilishaldinu um leið og þeir viðhalda þeirri
ímyndun kvenna að þær ráði öllu sem þær vilja ráða.
Snorri vissulega ekki að tala um konur einungis
heldur ffumstæða menn, mannkynið við upphaf
sitt.
Síðan hófst sigurganga hins hugsandi, upprétta
og vitiborna karlmanns en konan varð eftir á þró-
unarbrautinni bograndi yfir leirpottum, krafs-
andi í moldinni í leit að ætum rótum og síólétt með
organdi krakkaskarann í eítirdragi.
Hálfgerð skepna!
Heili hennar misþroskaðist, varð minni en í
karlinum, áttaskynið brenglaðist og asklokið varð
hennar himinn.
Þórhildur Þorleifsdóttir
Því semja konur ekki ódauðleg...
lega gott tilboð í gangi hjá Gumma núna... Auðvit-
að fara þau til Gumma, en hennar heittelskaði
heldur allan tímann að hann hafi valið!
Svo sniðugt og hún fær mikið út úr því að leika
þennan leik við öll hugsanleg tækifæri. Verst er að
hún hefur unun af því að segja sögur af velgengni
sinni á þessu sviði og notar iðulega tækifærið og
skýtur á okkur þessar kvennréttindabrussur sem
heimtum jafnan rétt og nennum ekki að standa í
svona leikaraskap. Hún er sannfærð um að hún ráði
mun meiru en við hinar af því að hún beiti væn-
legri brögðum. Kínverska kvikmyndin Rauði
lampinn renndi enn frekari stoðum undir kenn-
ingar hennar, því sú sem lifði af var kona númer
tvö sem „lék leikinn“. Hún hlustaði ekki á rök-
semdafærslu okkar um að eiginkonurnar fjórar
hafi allar verið kúgaðar og þeim att saman. Og þeg-
ar allt kom til alls fengu þær svo litlu að ráða í krafti
þess að vera sú útvalda, rétt hvað var í matinn dag-
inn eftir að húsbóndinn sængaði hjá þeim.
En þessi fróma kona telur sig ráða öllu sem hún
vill. Hún réði því til dæmis hvar þau hjónin
keyptu íbúð, hvaða eldhúsinnrétting var valin, svo
og öll heimilistæki. Það var hún sem réði því hvaða
gardínur voru keyptar, hvaða bíll var valinn, hvert
var farið í frí og sagan af því hvernig hún valdi
Því er oft haldið fram að konur hafi minni hæfi-
leika til stærðfræðináms, alténd minni áhuga á því,
en karlmenn. Þær hugsi ekki eins rökrétt, noti
tungumálið öðruvísi, hafi annað gildismat og laðist
að öðrum málaflokkum, hinum svokölluðu mjúku
málurn. Konurnar séu nær náttúrunni, uppruna-
legri og frumstæðari en karlmenn, eða eins og
Snorri Sturluson orðaði það í prologos að Eddu
sinni: „En alla hluti skildu þeir jarðlegri skilningi
því þeim var ekki gefin andleg spektin.“ Þar er
Hér í eina tíð, þegar ég var ennþá ung og vel-
heppnuð, sat ég oft löngum stundum á barnum á
Naustinu. Helgi eftir helgi - jafnvel á virkum dög-
um - lá leiðin þengað. Ástæðan fyrir þessari þaul-
setu ntinni var ekki sú að áfengisnautnin hefði náð
svona sterkum tökum á mér - ég bragðaði ekki
einu sinni áfenga drykki og heldur ekki að þarna
væru allir sætu strákarnir í bænum. Öðru nær -
þarna var heldur þreytulegt, lífsleitt og dálítið mið-
aldra yfirbragð á gestum og margir drukku meira
en góðu hófi gengdi. Mér er það til dæmis minnis-
stætt að hjónarifriidi í mismunandi hastarlegum
útgáfum voru algeng þegar líða tók á nóttina.
Hvað var ég þá að vilja þarna? Það sem dró mig
á staðinn var að þarna sátu allir helstu snillingar
þjóðarinnar af yngri kynslóðinni - listamennirnir
- og fylgihnettir þeirra. Það þarf varla að taka það
Þórhildur Þorleifsdóttir
Þórhildur er forkur - og þar afleiðandi frekja
og frenja í hugum sumra. Hún hefur sett upp
stærri leiksýningar en skynsamlegt getur talist.
Hún hefur sokkið djúpt í kvennabaráttuna og
sat um tíma á þingi fyrir Kvennalistann. Hvarf
síðan þaðan að þvi er virtist vegna þess að
hún nennti þessari vitleysu ekki lengur. Sem
þýðir að hún er ekki forkur forksins vegna.
VlLBORG DAGBJARTSDÓTTIR
Vilborg er húsmóðir í sveit í miðri Reykjavík; heldur
gestkvæmt heimili af rausnarskap, ersérdeilis velliðinf1
kennari, yrkir hlýleg Ijóð og var einn af stofnendum
Rauðsokkahreyfingarinnar.
Hvernig er hægt að ætlast til þess að stærðffæði-
gáfa dafni við þessi skilyrði? Til þess að hún nái að
blómstra þarf frelsi og fullveldi, maður þarf að vera
fjárráða, fullgildur skattgreiðandi til þess að geta
hugsað og talað rökrétt. Stærðffæðigáfan hlýtur að
visna í konu með lægri laun fyrir sömu vinnu og
karlinn sem að auki hefur kannski styttri starfs-
reynslu og síðri menntun. Við slíkar aðstæður er
rökhyggja blátt áfram óþægileg og út í hött.
Konur hafa þurft að rækta með sér aðra og nyt-
samari eiginleika en rökhyggju til að afbera lífið
undir stjórn karlanna. Þeir vita allt betur og tekst
einhvern veginn að snúa öllum málum sér í hag. Ef
kona segir nei, segir karlinn að hún meini já, þeg-
ar það hentar honum betur. Hér ber ansi mikið á
milli. Þegar svart er orðið hvítt duga engin venjuleg
rök, þess vegna verður konunni oft á í viðskiptum
sínum við herrann að grípa það sem hendi er næst
og grýta því í hann í máttvana bræði, aldeilis rök-
þrota.
fram að þeir voru auðvitað karlkyns! En þeir höfðu
unt sig hirð ungra meyja - ég var ein af þeim - sem
gengdu því hlutverki að horfa og hlusta á þá, dást
að þeim, hlæja á réttum stöðum og ef til vill eitt-
hvað fleira eftir að barinn lokaði, en það var þá
einkamál hvers og eins. I stuttu máli - hirðin
gegndi hlutverki spegla, sem þeir gátu speglað sig í
sjálfunt sér til ánægju og upphefðar. Þar var um
það þegjandi samkomulag að hirðin legði ekkert til
málanna, enda held ég að það hafi lítið hvarflað að
henni - nema kannski í laumi. Eiginkonur snill-
inganna (því þeir voru margir kvæntir menn)
voru offast fjarri góðu gamni, til dæmis að passa
börn snillinganna - gott ef þær voru bara ekki að
sinna lágkúrulegum störfum eins og bleyjuþvotti
og bakstri!
Hvað um það - þetta voru uppreisnargjarnir
ungir menn, eins og vera ber með unga listamenn,
höfðu ímugust á öllu borgaralegu og báru með
reisn, blendinni píslarvætti, þann kross sem á þá
var lagður - semsé að vera listamenn, gáfumenn og
snillingar. Þeir trúðu á ofurmenni, það er að segja
sjálfa sig, í bland við umhyggju fyrir alþýðunni. Það
var margt spjallað um lífið og listina og oft hitnaði í
kolunum, því auðvitað greindi menn á um ýmis-
legt. En um eitt voru þeir hjartanlega sammála -
ekki man ég af hverju það kom upp öðru hvoru -
kannski til að styrkja sjálfsmyndina - og þar féllust
70
EINTAK DESEMBER