Morgunblaðið - 15.02.2005, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 15. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
STÖÐUGT er reynt að blekkja
fólk til víndrykkju með því að
halda því fram að hóf-
drykkja geti verið
heilsubót. Þær full-
yrðingar ganga í ber-
högg við niðurstöður
þekktra og virtra sér-
fræðinga á sviði
áfengisrannsókna,
enda löngu vitað og
viðurkennt, að öll
áfengisdrykkja hefur
skaðleg áhrif á nær
öll líffæri líkamans,
m.a. skemmir lifur og
hjartavöðva og eyðir
heilasellum. Þannig
hefur t.d. verið leitt í ljós, að 2/3
hlutar allra innlagna á sjúkrahús í
Bandaríkjunum eru tengdir áfengi
beint eða óbeint.
Magnið, sem drukkið er ræður
ekki úrslitum um afleiðingarnar
eins og fram kemur í eftirfarandi
orðum heimsfrægs læknis og vís-
indamanns, Paolo Arnoldi: „Í orðs-
ins fyllsta skilningi er engin hin
minnsta inntaka vínsins skaðlaus
og skaðlaust glas af víni er ekki til.
Hinn minnsti skammtur víns,
dregur úr mótstöðuafli líkamans
og eykur alla sjúkdóma.“ Og meira
að segja hafa danskir læknar var-
að við daglegri neyslu rauðvíns, en
fyrir slíkri drykkju hefur und-
anfarið verið rekinn mikill áróður.
Það er því ámælisvert, þegar
leitast er við að stuðla að vín-
drykkju á þeim fölsku forsendum,
að drykkja í litlum mæli sé skað-
laus og þannig tæla ungt fólk til
vinfengis við Bakkus. En sam-
kvæmt rannsóknum er talið, að
tveir af hverjum tíu, sem byrja
neyslu áfengis verði alvarlega háð-
ir áfengisvana á lífs-
leiðinni.
Heilbrigðar lífs-
venjur bæta og
lengja lífið
Líf án áfengis er
svo sannarlega eft-
irsóknarvert og eykur
líkur á löngum ævi-
dögum. Til marks um
það má nefna, að fram
hefur farið rannsókn í
Kaliforníu og Noregi,
þar sem aðventistar
voru athugaðir sér-
staklega, en þeir temja sér heil-
brigðar lífsvenjur og hafna alger-
lega áfengi. Kom í ljós, að
heilsufar aðventista var yfirleitt
betra en annarra íbúa á nefndum
stöðum og þeir náðu að jafnaði
hærri aldri.
Allir eiga að vita, að vínið skerð-
ir dómgreind og skynsemi og af-
skræmir persónuleikann. Samt
leyfir einn af aðdáendum Bakkusar
sér nýlega að fara með þau öf-
ugmæli, að „áfengi efli hugarflug“.
Látum því hinn heimsþekkta
skáldjöfur Goethe segja hér sitt
álit á áhrifum áfengis á andagift-
ina, en hann sagði: „Ég drekk sem
stendur ekkert af víni og fer dag-
lega fram í skarpskyggni og vinnu-
þreki.“ Og ennfremur skrifaði
Goethe: „Ef ég gæti rekið áfengið
burtu úr heiminum, væri ég al-
sæll.“
Best er að hafna
allri víndrykkju
Árni Gunnlaugsson fjallar um
áfengismál og bindindi
Árni Gunnlaugsson
KÁRAHNJÚKAVIRKJUN hefur
sem kunnugt er verið, og er enn, um-
deild enda þótt hún njóti ótvírætt
stuðnings ríflegs meiri-
hluta landsmanna.
Einn skeleggasti and-
stæðungur hennar hef-
ur lengi verið Hjörleif-
ur Guttormsson,
fyrrverandi alþing-
ismaður og ráðherra.
Hann ritaði grein í
Morgunblaðið 30. des-
ember sl. sem nefnist
„Hversu traustar eru
undirstöður Kára-
hnjúkastíflu og Háls-
lóns?“ Þar reifar hann
ýmsar ábendingar jarð-
fræðinga um berggrunninn undir
Kárahnjúkastíflu og Hálslóni, svo
sem um sprungusveim og merki um
jarðhitavirkni.
Mér vitanlega hafa allar þessar at-
hugasemdir jarðfræðinganna hlotið
gagngera skoðun verkfræðilegra
jarðfræðinga, sem hafa tekið tillit til
þeirra við lokahönnun og fram-
kvæmd virkjunarinnar eftir því sem
þeir hafa talið efni vera til. Hef ég
heyrt flestar þessara ábendinga áður.
Eitt fannst mér þó nýstárlegt hjá
Hjörleifi sem ég minnist ekki að hafa
heyrt áður. Það er það sem hann
nefnir „lærdóm af Grímsvatna-
gosum“. Þar rifjar hann upp það álit
dr. Sigurðar Þórarinssonar, jarð-
fræðings, sem hann setti fram fyrir
mörgum áratugum og yngri jarð-
fræðingar hafa tekið undir síðar, að
mér skilst, að sú lækk-
un þrýstings á berglög
undir Grímsvötnum
sem verður við Gríms-
vatnahlaup þegar
vatnsborð lækkar í
vötnunum, geti átt þátt
í að hleypa af stað gosi í
Grímsvötnum. Yfirfær-
ir hann þessa hugmynd
á Hálslón og virðist
telja að vatnsborðs-
lækkunin í lóninu að
vetrinum um tugi metra
geti á svipaðan hátt
stuðlað að gosi á þeim
slóðum. Þetta er undarleg hugmynd.
Hálslón eykur þrýstinginn á jarð-
lögin undir því frá því sem hann er nú
en minnkar hann ekki. Jafnvel þegar
vatnsstaðan í lóninu er í lágmarki er
þrýstingurinn á jarðlögin mun meiri
en áður en það kom til. Samkvæmt
„Grímsvatnalærdóminum“ ætti Háls-
lón því fremur að draga úr goshættu
á þeim slóðum frá því sem nú er en að
auka hana.
Þessar hugleiðingar Hjörleifs um
hugsanlega goshættu á Kára-
hnjúkasvæðinu vekja óneitanlega
upp spurningu um hvað þá gæti gerst
við jarðgufuvirkjanir á Hellisheiði og
á Reykjanesi. Bæði þau svæði hafa
verið eldvirk eftir síðustu ísöld. Á
báðum stendur til að dæla upp vatni
og lækka grunnvatnsborð. Því að
þrátt fyrir niðurdælingu á affallsvatni
skilar ekki allt vatnið sem upp er tek-
ið sér niður aftur. Þótt þar sé um um-
fangsminni mannvirki að ræða en
Kárahnjúkavirkjun eru þau miklu
nær þéttbýli en hún; einkum Hellis-
heiði, þaðan sem landi hallar til höf-
uðborgarsvæðisins. Þarna er verið að
draga úr vatnsþrýstingi á undirliggj-
andi berglög en ekki auka hann eins
og í Hálslóni. Ég minnist þess ekki að
Hjörleifur hafi fjallað um þessa
spurningu.
Og meðal annarra orða: Ef vara-
samt er að virkja við Kárahnjúka, á
einu óeldvirkasta svæði landsins, var
þá ekki varasamt að reisa höfuðborg
landsins og mesta þéttbýli í grennd
við eldstöðvar sem hafa gosið eftir ís-
öld, bæði á forsögulegum og sögu-
legum tíma? Eldstöðvar sem hafa
sent hraunstrauma niður Elliðaárdal-
inn og út í sjó þar sem Hafnarfjörður
nú stendur. Jafnvel þótt við göngum
út frá að takast myndi að forða fólki
frá fjörtjóni í eldsumbrotum þar
verða mannvirkin á höfuðborgar-
svæðinu ekki flutt. Þar eru komin
saman mun meiri verðmæti en fólgin
eru í Kárahnjúkastíflu og mann-
virkjum sem rof hennar hefði áhrif á.
Við þurfum að gæta samræmis í
áhættumati okkar. Það má vissulega
færa rök að því að áhættusamt geti
verið að búa á eldvirkri eyju eins og
Íslandi. Margir útlendingar geta ekki
hugsað sér að búa þar. En við höfum
kosið að búa hér þrátt fyrir þá
áhættu. Áhættan við að reisa Kára-
hnjúkavirkjun held ég að sé ekkert
meiri en sú sem við hvort sem er tök-
um með því að búa á Íslandi. Og ný-
legir atburðir úti í heimi gefa ekki til
kynna að áhættan af að búa á Íslandi
sé meiri en víða annars staðar.
Ekkert er við því að segja að menn
séu andstæðir Kárahnjúkavirkjun.
En það er í meira lagi hæpið að gera
óttann að bandamanni sínum í þeirri
andstöðu. Að reyna að hræða fólk um
efni fram.
Í bandalagi við óttann?
Jakob Björnsson fjallar um
Kárahnjúkavirkjun ’Samkvæmt „Gríms-vatnalærdóminum“ ætti
Hálslón því fremur að
draga úr goshættu á
þeim slóðum frá því sem
nú er en að auka hana.‘
Jakob Björnsson
Höfundur er fv. orkumálastjóri.
Á UNDANFÖRNUM vikum
hafa fjölmiðlar birt skoðanakann-
anir, sem lesendum
er sagt að séu um
komandi formanns-
kjör í Samfylkingunni
og hafi jafnvel for-
spárgildi um það. Svo
sérkennilegt hefur
þetta verið og svo
frjálslegar hafa túlk-
anir verið að ekki
verður orða bundizt.
Síðast birtist í
tímaritinu Mannlífi
Gallup-könnun um
hæfni tveggja fram-
bjóðenda til að gegna
formennsku í Sam-
fylkingunni.
Niðurstöður hennar hafa menn
svo túlkað eins og um vísindi væri
að ræða.
Skoðum raunverulegar tölur.
Úrtak í könnun Gallup var um
1.300 manns.
Svarendur voru um 800.
Þeir sem tóku afstöðu til þess-
arar spurningar voru
um 500.
Í sama spurn-
ingavagni mældist
fylgi Samfylking-
arinnar um þriðj-
ungur þjóðarinnar.
Sem aftur þýðir að af
þessum 500, sem
svöruðu spurningu
um formannskjör í
Samfylkingunni, má
reikna með að um 165
séu stuðningsmenn
eða kjósendur flokks-
ins.
Einhver myndi
segja að 165 manna úrtak væri
ekki alveg boðlegt, en málið
versnar við nánari skoðun.
Í síðustu þingkosningum fékk
Samfylkingin tæplega 60 þúsund
atkvæði.
Flokksmenn eru um 14 þúsund,
þ.e. um fjórðungur þeirra sem
kjósa flokkinn.
Sem aftur þýðir að af þessum
165 í könnuninni, sem segjast
kjósa flokkinn, má reikna með að
u.þ.b. 40 séu í flokknum, þ.e. fái í
reynd að kjósa um formann.
40 manns er, trúi ég, úrtak í
smæsta lagi.
Könnunin, og hinar sem á und-
an fóru, hefur ekkert gildi sem
„könnun um formannskjör í Sam-
fylkingunni“.
Kosning formanns Samfylking-
arinnar er lýðræðislegasta og
merkilegasta aðferð sem þekkist í
íslenzkum stjórnmálaflokki. Þar fá
allir félagar að kjósa, en ekki ör-
lítill hluti á fundum.
Fjölmiðlar mega auðvitað gera
allar þær skoðanakannanir sem þá
lystir, en þeir hljóta um leið að
sýna samfylkingarfólki og lýðræð-
inu þá kurteisi að þykjast ekki
vera að gera kannanir um eitthvað
sem þær eru ekki um.
Fjörutíu manna
úrtak
Karl Th. Birgisson fjallar
um skoðanakannanir
’Fjölmiðlar mega auðvitað gera allar þær
skoðanakannanir sem
þá lystir, en þeir hljóta
um leið að sýna
samfylkingarfólki og
lýðræðinu þá kurteisi,
að þykjast ekki vera að
gera kannanir um
eitthvað sem þær eru
ekki um.‘
Karl Th.
Birgisson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Samfylkingarinnar.
❖ Opið virka daga 10-18
❖ Laugardaga 10-16
Nýbýlavegi 12
Kópavogi
s. 554 4433
Þar sem
konurnar
versla
Ímarkblaðið
Sérblað um íslenska markaðs-
daginn fylgir Morgunblaðinu
föstudaginn 25. febrúar.
Blaðinu verður einnig dreift á
Ímark deginum í Háskólabíói.
Skipulegðu árangurinn, markvissari
markaðssetning skilar betri árangri
Auglýsingar tilnefndar til verðlauna
Könnun IMG meðal markaðsstjóra
auglýsingar 569 1111
Umsjón: Birna Anna Björnsdóttir
Auglýsingar: Katrín Theódórsdóttir, sími: 568 1139
Panta þarf auglýsingar fyrir kl. 16
mánudaginn 21. febrúar.
Meðal efnis í blaðinu sem
verður skorið og heft: