Morgunblaðið - 16.04.2005, Blaðsíða 39
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. APRÍL 2005 39
ÚR VESTURHEIMI
FLESTIR Íslendingar sem hafa átt
einhver samskipti við Íslensk-
kanadíska félagið í Bresku-
Kólumbíu þekkja Erlend Óla Leifs-
son. Hann hefur ávallt verið boðinn
og búinn að taka á móti fólki, fara
með það um Vancouver og ná-
grenni. „Ég hef alltaf kunnað vel við
mig innan um fólk og það er alltaf
gaman að hitta fólk að heiman og
ræða við það um það sem er efst á
baugi hverju sinni,“ segir hann.
Teygjanleg tvö ár
Í janúar 1956 fór Óli til Vancouv-
er til að ljúka flugnámi sem hann
hafði byrjað á í Reykjavík. „Ég hef
stundum sagt að Norður-Ameríka
og Ísland hafi gert með sér við-
skiptasamning 1956. Ísland fékk
lúpínuna, þessa líka fallegu jurt, en
ég fór til Alaska í staðinn.“
Upphaflega ætlaði Óli að vera tvö
ár í Kanada en áætlunin breyttist.
„Það var enga vinnu að fá á Íslandi
fyrir flugmenn. Auk þess var ég
byrjaður á sjónum og fiskveiðarnar
í Beringshafinu vestur af Alaska
gáfu vel af sér. Ég var á lúðuveiðum
á veturna og vorin, veiddi lax á
sumrin og síld á haustin. Snemma
stofnaði ég félag með öðrum manni
og við stóðum vaktina saman í nær
tvo áratugi. Okkur gekk vel, sér-
staklega í síldinni, því við fórum
norðar en flestir aðrir og vorum ein-
ir um hituna. Siglingin frá Vancou-
ver tók um sex daga þannig að þetta
voru langir túrar en við seldum
aflann aðallega til Bandaríkja-
manna í Bellingham eða Seattle.
Við vorum átta í áhöfn og oft unnum
við tuttugu tíma á sólarhring marga
daga í röð. Þetta var erfið vinna en
samkvæmt lögum urðum við að
vera í höfn í átta daga eftir hvern
túr.“
Slasaðist í landi
Þessi vetur hefur verið svolítið
óvanalegur hjá Óla. Þegar hann var
í fastri vinnu missti hann aldrei dag
úr og djöflaðist frá morgni til kvölds
ef því var að skipta. Undanfarna
mánuði hefur hann verið mest
heima og átt erfitt með að hreyfa
sig mikið. Fyrir bragðið kemst hann
ekki á þjóðræknisþingið í lok mán-
aðarins og það þykir honum miður.
,,Ég var á Íslandi í fyrrasumar og
skömmu áður en ég hélt til baka til
Kanada fór ég í sund á Hvamms-
tanga. Ég var kominn í sturtuna
þegar ég uppgötvaði að ég hafði
gleymt sjampóinu í búningsklef-
anum. Léttur á fæti hljóp ég til
baka en rann á blautu gólfinu og
reif vöðva í hnénu. Læknir var kall-
aður til og ég spurði hann hvort
bein hefði brotnað. „Nei,“ sagði
hann. „Guði sé lof,“ sagði ég þá. „Þú
heldur það,“ sagði hann. Ég hef
komist að því að hann hafði rétt fyr-
ir sér. Ég fór í aðgerð í byrjun árs
og þetta er allt að koma en það
verður að hafa sinn tíma.“
Gefandi félagsstarf
Íslendingafélögin vestra hafa
lengi gegnt þýðingarmiklu hlut-
verki. Eitt af því fyrsta sem Óli
gerði, eftir að hann var kominn til
Vancouver, var að ganga í Íslensk-
kanadíska félagið. Síðan hefur hann
verið mjög virkur félagsmaður og
stjórnarmaður. Hann er heiðurs-
félagi Þjóðræknisfélagsins og lætur
málefni þess mikið til sín taka.
Hann sinnir auk þess norrænu
starfi í Vancouver og er í stjórnum
Hafnar, íslensks dvalarheimilis fyr-
ir aldraða, og Íslandshúss, hús-
næðis Íslensk-kanadíska félagsins.
„Það er sérstaklega uppbyggj-
andi að vera með Íslendingum og
fólki af íslenskum ættum,“ segir Óli.
„Ég á svo margt sameiginlegt með
þessu fólki og sameiginlega arfleifð-
in tengir okkur saman. Mér finnst
ég vera hluti af félaginu og það er
alltaf ánægjulegt að taka þátt í
starfinu. Það hefur verið sérstak-
lega áhugavert að hitta hér fólk frá
Manitoba, fólk af annarri og þriðju
kynslóð Kanadamanna af íslenskum
ættum. Ég tel mig vera sannan Ís-
lending en margir þessara Kan-
adamanna eru íslenskari en margir
félagar mínir á Íslandi.“
Þegar Óli bjó á Íslandi var hann
meðal annars í fótboltanum. Hann
lék með yngri flokkum Vals og gekk
síðar í Þrótt. Hann fylgist vel með
þjóðmálunum og þykir gaman að
rökræða um hlutina. „Það er alltaf
gaman að ræða við fólk um hin
ýmsu mál,“ segir hann. „Skemmti-
legast er þegar viðmælandinn er á
öndverðum meiði því þá er auðveld-
ara að sjá ýmsar hliðar á málunum.“
Þótt Óli hafi búið í um hálfa öld í
Kanada heldur hann góðum
tengslum við Ísland og reynir að
vera þar á hverju sumri. „Það er
hvergi betra að vera á sumrin en á
Íslandi, en vetrarmánuðirnir þar
eru of dimmir fyrir mig. Ég nýt
þess að ferðast um landið á sumrin
og eftir því sem ég verð eldri þeim
mun betur kann ég að meta lands-
lagið. Lánið hefur leikið við mig og
ég nýt þess besta í tveimur heimum.
Meira er ekki hægt að fara fram á.“
Morgunblaðið/Steinþór
Erlendur Óli Leifsson fyrir framan Íslandshús í Vancouver, húsnæði Íslensk-kanadíska félagsins í Bresku Kólumbíu.
Úr fluginu á sjóinn
Fyrir tæplega hálfri öld fór Erlendur Óli Leifs-
son frá Íslandi til Kanada til að læra að fljúga
en endaði sem fiskimaður við Alaska. Steinþór
Guðbjartsson sannreyndi að hann hefur verið
einn helsti liðsmaður Íslensk-kanadíska félags-
ins í Bresku-Kólumbíu í nær 50 ár.
steg@mbl.is
ÁRSÞING Þjóðræknisfélags Íslend-
inga í Norður-Ameríku verður
haldið í 86. sinn á næstunni og fer
að þessu sinni fram í Vatnabyggð í
Saskatchewan dagana 28. apríl til
1. maí næstkomandi.
Til Vatnabyggðar tilheyra Foam
Lake, Wynyard, Elfros, Leslie,
Mozart, Kandahar, Dafoe og Wad-
ena, þar sem margir Íslendingar
settust að fyrir meira en 100 árum.
Gestum þingsins gefst tækifæri til
að kynna sér sögu svæðisins á vett-
vangi en þingið sjálft verður í
Wynyard.
Mikil gróska er í mörgum Íslend-
ingafélögunum vestra og hún end-
urspeglast í mikilli aðsókn á þjóð-
ræknisþing undanfarin ár. Um 350
manns sóttu þingið í Minneapolis
2002, rúmlega 400 manns mættu í
hátíðarkvöldverð á þinginu í Ed-
monton árið eftir og á annað
hundrað manns voru á þinginu í
Heclu í fyrra.
Íslendingafélagið í Vatnabyggð
sér um þingið. Venjulega hefur
þorrablót félagsins farið fram í
mars en því var frestað vegna
þingsins og verður það í tengslum
við það. Gera má því skóna að þetta
þorrablót verði það fjölmennasta í
sögu félagsins.
Þjóðræknisþing í Vatnabyggð
FYRIRHUGUÐ sala Landssím-
ans er afar umdeild í þjóðfélaginu
svo vægt sé til orða tekið.
Skoðanakannanir hafa hvað eftir
annað sýnt að meirihluti lands-
manna er andvígur sölu Símans
með grunnnetinu. Þannig lýsti
61% svarenda andstöðu við söluna
í Gallup-könnun í
mars árið 2002. Í
könnun sem Fé-
lagsvísindastofnun
Háskóla Íslands
gerði í febrúar 2005
kváðust rúm 70%
þeirra sem afstöðu
tóku andvíg sölu
grunnnetsins. Ekki
var mikill munur á
afstöðu fólks eftir því
hvort það var búsett
á höfuðborgarsvæð-
inu eða á landsbyggð-
inni; 68% höfuðborg-
arbúa voru andvíg
sölunni en 75%
landsbyggðarfólks. Í
Þjóðarpúlsi Gallup,
sem kynntur var í
mars 2005, var meiri-
hluti aðspurðra and-
vígur sölu fyrirtæk-
isins og 76% á móti
því að selja grunn-
fjarskiptakerfi Sím-
ans. Greinilegt er að
meirihluti lands-
manna er á móti því
að Landssíminn verði
seldur og mikill
meirihluti er andvíg-
ur sölu grunnfjar-
skiptakerfisins. Svo
virðist sem einka-
væðingarnefnd vinni
að sölu Símans á
vegum ríkisstjórnar-
innar en í óþökk
meirihluta kjósenda.
Mikil andstaða
við söluna
Þær miklu undirtektir sem hug-
myndin um að stofna stórt al-
menningshlutafélag til að kaupa
stóran hlut í Símanum hefur feng-
ið, undirstrika gremju fólks í garð
ríkisstjórnarinnar vegna fyrirhug-
aðrar einkavæðingar. Ekki verður
betur séð en að fólki þyki skömm-
inni skárra að kaupa fyrirtækið af
sjálfu sér en að sjá á eftir því í
hendur fáeinna aðila sem kynnu
síðar meir að selja sína hluti á
mun hærra verði.
Í því sambandi er vert að rifja
upp málflutning ráðherranna þeg-
ar síðast var gerð tilraun til að
selja Símann. Þá var lögð áhersla
á það að bjóða almenningi og
starfsfólki dágóðan hlut á viðráð-
anlegum kjörum áður en farið
væri að selja stærri hluti til fjár-
festa og fyrirtækja. Rökin voru
þau að ekki þætti rétt að kapp-
hlaup svokallaðra kjölfestufjár-
festa, sem þá áttu að bítast um
25% hlut, væri notað til að skrúfa
upp það kaupverð sem almenningi
væri boðið. Þá mótmælti almenn-
ingur sölu Símans og keypti ekki
hlutabréf. Nú á að fara þá leið sem
sömu mönnum þótti ótæk fyrir
fáum árum og aftur mótmælir
þjóðin og vill heldur kaupa Símann
af sjálfri sér en fórna honum til
óskyldra eins og ríkisstjórnin ætl-
ar sér.
Óvissa um framtíð
fjarskiptamála
Sala Símans yrði stærsta ein-
staka einkavæðing sem orðið hefur
í almannaþjónustu á Íslandi, hún
er að öllum líkindum óafturkræf
og myndi án efa setja framtíðar-
fyrirkomulag fjarskiptaþjónustu á
stórum svæðum landsins í mikla
óvissu. Við landsmönnum blasir
samruni fjarskiptafyrirtækja og
fjölmiðla svo búast má við því að
hefðbundin fjarskiptaþjónusta við
almenning verði ekki forgangsmál
hjá slíkum samsteypum. Þar verð-
ur í sumum tilvikum eftir of litlu
að slægjast fyrir fjármálamenn
sem leggja ofurkapp á
að hafa hámarksarð af
hlutabréfum sínum.
Mörgum spurning-
um er ósvarað varð-
andi það hvernig fara
skuli með grunnfjar-
skiptakerfi Símans,
svokallað grunnnet,
sem ætlunin er að
selja með fyrirtækinu.
Þeim hefur verið
drepið á dreif með
fullyrðingum um að
það sé tæknilega
ómögulegt að ákvarða
hversu stór hluti
gagnaflutningskerfis
Landssímans skuli
teljast til grunnnetsins
enda er það verkefni
sem stjórnmálamenn
verða að takast á við.
Skilgreining á grunn-
netinu er með öðrum
orðum pólitísk en ekki
tæknileg og ætti þar af
leiðandi ekki að vera
stórkostlegur vandi
fyrir þá sem hafa á
annað borð þor til að
takast á við málið.
Landsmenn hafi
sjálfir síðasta orðið
Ærnar ástæður eru
til að frekari fram-
vinda málsins verði
ráðin í lýðræðislegri
atkvæðagreiðslu sem
allir atkvæðisbærir
landsmenn geti tekið
þátt í. Landssíminn er
að nær öllu leyti í sameign allra
landsmanna þar eð hið opinbera
fer með 98% hlutafjár í fyrirtæk-
inu. Því eru enn forsendur til að
endurskoða söluáformin og búa
þannig um rekstur Landssímans
til framtíðar að hann geti haldið
áfram að veita öllum lands-
mönnum góða fjarskiptaþjónustu
og stuðla að sem jafnastri stöðu
allra byggðarlaga á því sviði.
Þingmenn Vinstrihreyfing-
arinnar – græns framboðs hafa
lagt fram á Alþingi tillögu um að
efnt verði til þjóðaratkvæða-
greiðslu um málið og ríkisstjórnin
verði bundin af niðurstöðunni.
Þannig má tryggja að vilji lands-
manna komi afdráttarlaust fram
og ráði raunverulega för þegar
kemur að því að ákveða hvað gera
skuli við Landssímann.
Þjóðin greiði
atkvæði um
Símann
Jón Bjarnason fjallar
um sölu Símans
Jón Bjarnason
’Þær mikluundirtektir sem
hugmyndin um
að stofna stórt
almennings-
hlutafélag til að
kaupa stóran
hlut í Símanum
hefur fengið
undirstrika
gremju fólks í
garð ríkis-
stjórnarinnar
vegna fyrirhug-
aðrar einkavæð-
ingar. ‘
Höfundur er alþingismaður fyrir
Vinstrihreyfinguna – grænt framboð.
UMRÆÐAN
VOR 2005
Sölustaðir: sjá www.bergis.is