Morgunblaðið - 03.06.2005, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 3. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
STOPPAÐ Í GÖTIN
Meirihluti skipulagsráðsReykjavíkur hefur settfram áhugaverðar hug-
myndir um að bjóða út lóðir fyrir
sérbýlishús í grónum hverfum borg-
arinnar. Með þessu má slá þrjár flug-
ur í einu höggi; í fyrsta lagi koma til
móts við mikla spurn eftir sérbýlis-
lóðum, í öðru lagi þétta byggðina og
nýta lóðir, sem einhverra hluta
vegna hafa orðið útundan í eldri
hverfum og í þriðja lagi nýta betur
þá þjónustu, sem fyrir er í grónum
hverfum.
Tillögur skipulagsráðs um nýtingu
óbyggðra lóða hafa verið sendar um-
hverfisráði og hverfaráðum til um-
sagnar. Það er auðvitað meira en
sjálfsagt að íbúar í þeim hverfum,
sem um ræðir, fái að segja sína skoð-
un á þeim. Jafnframt þarf að gæta
þess að ganga ekki á óspillta náttúru
og útivistarsvæði, eins og Dagur B.
Eggertsson, formaður skipulags-
ráðs, nefnir í Morgunblaðinu í gær.
Í ýmsum tilvikum liggur hins veg-
ar auðvitað fyrir að óbyggðu lóðirnar
eru bara grasflatir eða móar, sem
nýtast í bezta falli sem sparkvellir.
Það er gömul saga og ný að bygg-
ingum á slíkum svæðum er oft mót-
mælt; nágrannar telja að sér þrengt,
hafa áhyggjur af því að útsýni hverfi
eða skuggi myndist o.s.frv. Slíkt er
ekki óeðlilegt, einkum þegar viðkom-
andi svæði hafa staðið lengi óbyggð;
hins vegar liggur oft fyrir að það eru
eingöngu tilviljanir, sem hafa ráðið
því að þau eru auð, ekki meðvitaðar
ákvarðanir í skipulagsmálum. Það er
jákvætt og nauðsynlegt, og getur oft
stuðlað að því að bæta heildarsvip
hverfisins, að stoppa í slík göt.
Af þessum sökum er það líka
snjallræði, sem skipulagsráð leggur
til; að skilgreindar verði leikreglur
um útboð lóða, sem tryggi að hluti af-
gjaldsins fyrir þær renni beint til
verkefna sem nýtast viðkomandi
hverfum, t.d. endurnýjunar og upp-
byggingar leikvalla, uppsetningar
listaverka, byggingar hverfistorga,
gróðursetningar o.s.frv. Dagur B.
Eggertsson segir slíkt algengt er-
lendis, þar sem beinlínis sé skil-
greint hvað hverfin geti fengið í stað-
inn fyrir þéttingu byggðar.
Mikilvægt er auðvitað að þær
byggingar, sem bætt verður inn í
eldri hverfi, falli að því byggðar-
mynztri sem fyrir er hvað bygging-
arstíl og nýtingarhlutfall lóða varð-
ar. Sums staðar, þar sem auðar lóðir
er að finna, liggur vafalaust beinast
við að byggja fremur fjölbýli en sér-
býli. Dagur nefnir raunar í blaðinu í
gær þann möguleika að byggja á
auðum lóðum lítil fjölbýlishús, sem
gera fólki kleift að minnka við sig en
búa áfram í hverfinu sínu.
Það er hins vegar rétt hjá Hönnu
Birnu Kristjánsdóttur, borgarfull-
trúa Sjálfstæðisflokksins, í blaðinu í
dag að þessi aðgerð ein og sér mætir
auðvitað ekki spurn eftir sérbýli í
borginni. Við skipulagningu nýrra
hverfa þarf að hafa í huga að fram-
boð húsgerða endurspegli óskir
íbúðakaupenda. Ein ástæðan fyrir
gríðarlegum hækkunum á verði sér-
býlis er auðvitað að framboð svarar
ekki eftirspurn.
Áður hefur stökum lóðum inni í
eldri hverfum oft verið úthlutað til
valinna einstaklinga fyrir litla pen-
inga. Það er auðvitað mikilvægt að
smíða gegnsæjar leikreglur um að
allir geti boðið í þessar lóðir á jafn-
réttisgrundvelli, en jafnframt þarf að
tryggja að verðið sé ekki svo hátt að
eingöngu forréttindahópar ráði við
kaupin.
VERÐUGIR VERÐLAUNAHAFAR
Eftir fyrstu veitingu íslenzkumenntaverðlaunanna í fyrra-
dag má fullyrða að þau þjóna vel
þeim tilgangi, sem Ólafur Ragnar
Grímsson, forseti Íslands, ætlaði
þeim er hann greindi frá því í ára-
mótaávarpi sínu að hann hefði sett
þau á stofn. Forsetinn sagði þá:
„Íslensku menntaverðlaunin verða
einkum bundin við grunnskólastarf-
ið enda hvað mikilvægast að rækta
þar garðinn og skapa samstöðu,
sem dugir um langa framtíð.“
Verðlaunin vekja þannig athygli
á því, sem bezt er gert í íslenzkum
grunnskólum. Verðlaun fyrir merkt
ævistarf fékk Kári Arnórsson, fyrr-
verandi skólastjóri, sem meðal ann-
ars byggði upp „opinn skóla“ í
Fossvogsskóla, undanfara þess sem
nú er kallað einstaklingsbundið
nám. Grundaskóli á Akranesi hlaut
verðlaun m.a. fyrir þróunarstarf og
framsækna náms- og kennsluhætti.
Sigfríður Björnsdóttir, tónmennta-
kennari við Háteigsskóla, hlaut
verðlaun fyrir námsvefinn Tónlist í
tímans rás, sem hvetur nemendur
m.a. til tónsmíða. Þá fékk Rannveig
Þorvaldsdóttir menntaverðlaunin
fyrir starf að skóla án aðgreining-
ar.
Íslenzku menntaverðlaunin munu
vonandi á næstu árum stuðla að því
markmiði, sem Morgunblaðið og
forseti Íslands eiga sameiginlegt,
að skapa víðtæka sátt um starfið í
grunnskólum landsins, hefja starf
kennarans til vegs og virðingar og
skapa úrvalsskóla, sem getur orðið
öðrum fyrirmynd. Þá verða verð-
launin þeim, sem þau hljóta, vafa-
laust hvatning.
Hins vegar er það sláandi þegar
Rannveig Þorvaldsdóttir, ungi
kennarinn sem fær verðlaunin fyrir
alúð og hæfileika, segir: „Ef sömu
aðstæður koma upp og á síðasta
ári, stefnir í verkfall, þá ætla ég
ekki að vera með. Þá hætti ég að
vera kennari.“
Til þess að koma í veg fyrir að
úrvalsfólkið hverfi úr kennarastétt
– eða láti sér aldrei detta í hug að
leggja kennslu fyrir sig – þarf
meira en verðlaun. Það þarf pen-
inga – og einnig samkeppni skóla
um kennara og tækifæri til að þeir
fái að njóta sín í starfi, óheftir af
niðurnjörvuðum, miðstýrðum
kjarasamningum. Með meiri fjár-
veitingum, meiri fjölbreytni í
menntakerfinu og meiri valddreif-
ingu er hægt að skapa úrvalsskóla.
Þ
etta er engin skemmtiheimsókn til
Bíldudals. Það eru ekki nema tveir
dagar liðnir frá því ríflega þriðj-
ungi vinnufærra manna og kvenna í
bænum var sagt upp störfum sín-
um, en hér er um að ræða starfsfólk Bílddæl-
ings, stærsta vinnuveitandans á staðnum. Fyrir
226 manna samfélag með 140 atvinnufæra íbúa
er þetta mikið áfall. Starfsfólk Bílddælings er í
sjokki en lifir samt í voninni um að úr rætist.
Áður en til uppsagnanna kom hafði atvinnu-
leysi verið að minnka misserin á undan eða úr
9,6% í október 2003 í 6,4% í maí 2005. Fólki er
líka að fækka. Hér bjuggu 258 manns 2003 en
226 nú. 334 bjuggu hér árið 1998. En þetta eru
bara tölur sem, ef út í það er farið, eru jafn-
fjarlægar og eigendur Bílddælings voru þegar
starfsfólk fyrirtækisins var rekið. Fólk hér er
mjög vonsvikið yfir því að eigendurnir skyldu
vera víðsfjarri á hinni viðkvæmu stundu. Af-
leysingaframkvæmdastjórinn, Víkingur Gunn-
arsson, afhenti fólkinu uppsagnarbréfið.
Trúnaðarmaður starfsmanna, Hrönn Hauks-
dóttir, hefur skilning á erfiðleikum sem eig-
endur Bílddælings áttu í, en fer ekki ofan af því
að Jens Valdimarsson framkvæmdastjóra hafi
skort manndóm til að horfast í augu við starfs-
fólkið þegar því var sagt upp.
Alltaf reiðarslag
Allt um það. Þetta er hreint ekki í fyrsta skipti
sem fólki í fiskvinnslu á Bíldudal er sagt upp.
„En þetta er auðvitað alltaf reiðarslag,“ segir
Hrönn. „Við erum öll rosalega dofin en það fer
að verða þykkur á okkur skrápurinn hvað upp-
sagnir varðar.“ Uppsagnirnar taka gildi um
næstu mánaðamót og á næstu fjórum vikum á
að endurskipuleggja starfsemina og endurmeta
forsendur rekstursins. „Maður á ekki von á að
það takist á einum mánuði,“ segir Hrönn. „En
hvað sem því líður þá trúi ég því að hér verði
áframhaldandi vinna. Ég hef ekki trú á því að
ráðamenn sveitarfélagsins eða yfirvaldið í
Reykjavík setji okkur á kaldan klaka í einu vet-
fangi. Það versta er að fólk á hér eigur sem það
getur ekki hlaupið frá og því til viðbótar eru
báðar fyrirvinnurnar á heimilum að missa vinn-
una. Þetta er ekkert grín.“
Hrönn segir að þrátt fyrir áfallið hafi hún allt
eins getað búist við því hvernig fór því Bílddæl-
ingur með sinn kvótalausa togara fékk ekki
byggðakvóta fyrir síðasta ár, sem hún segir
óskiljanlegt.
Af þeim 50 starfsmönnum Bílddælings sem
sagt hefur verið upp eru 29 í fiskvinnslu fyr-
irtækisins. Aðrir eru á togaranum Hallgrími
BA og enn aðrir í beinamjölsverksmiðju sem
tekur við beinum frá Tálknafirði og Patreks-
firði. Þá er ónefnd hausaþurrkunin fyrir Níger-
íumarkað. Átján tonn eru flutt út á mánuði frá
Bíldudal.
Rúmlega tugur Pólverja vinnur í fiskvinnsl-
unni og margir þeirra hafa sest að á Bíldudal,
keypt sér hús og yfirgefa ekki staðinn ótil-
neyddir. Bozena Turek er ung fiskvinnslukona
sem búsett hefur verið hér í átta ár og segir
uppsagnirnar ákaflega slæmar fyrir sig og
starfsfélaga sína. Þess má geta að þetta er í
þriðja skiptið sem hún fær uppsagnarbréf frá
vinnuveitendum sínum á Bíldudal. Hún á ungan
son og vill í lengstu lög dvelja áfram á Bíldudal.
„Þetta er rosalega slæmt því það er enga
aðra vinnu að hafa en þessa,“ segir hún. Sam-
talið fer fram á íslensku en Bozena talar tung-
una reiprennandi. „Við vonum að það komi eitt-
hvað í staðinn og það hlýtur að koma í ljós
hvernig framhaldið verður. Allir hugsa um
hvað muni gerast næst. Það eru allir með upp-
sagnarfrest til júníloka. Við vonum að uppsagn-
irnar verði dregnar til baka svo við getum hald-
ið áfram að vinna. Við getum ekki gert annað en
að bíða.“
Hún segir fólk vissulega vera tilbúið að búa
annars staðar ef enga vinnu er að hafa á Bíldu-
dal en tilhugsunin um að yfirgefa staðinn sé
hins vegar mjög sár. „Fólkið hér er alveg ynd-
islegt og sumarið ákaflega fallegt. Litli strák-
urinn minn unir sér afar vel hér og það yrði því
mjög leiðinlegt að fara héðan. Hér er gott
mannlíf og allir þekkja alla að ekki sé talað um
góðsemd fólks hvert í annars garð.“
Fyrsta húsið á Vestfjörðun
sem vinnur karfa í 20 ár
Í fiskvinnslunni starfar Hlynur Aðalsteinsson
sem verkstjóri og hann er ósáttur með meinta
fáfræði sveitarstjórnarmanna Vesturbyggðar
gagnvart atvinnustarfsemi á Bíldudal. Þrátt
fyrir slæmar fréttir um hinar víðtæku upp-
sagnir er ekki þar með sagt að vinnslan í húsinu
sé lömuð enn. Þvert á móti. Enn vinnur fólk hér
og þegar Morgunblaðsmenn litu þar inn var
verið að vinna býsnin öll af karfa. Hallgrímur
BA
til f
„
fjör
Hly
nok
Í hú
flök
H
ing
un
óþy
firð
get
anu
úrg
okk
me
key
me
han
una
H
mik
um
ráð
alls
han
því
ing
hyg
Þ
hva
me
kvó
len
að l
á h
við
efn
aði
V
kvæ
grí
ver
um
ist
ing
sé e
það
köl
V
leik
fra
hæ
fjar
líka
Víkingur Gunnarsson er hér á skrifstofu
framkvæmdastjóra Bílddælings.
Hlynur Aðalsteinsson verkstjóri. Boz
Bíl
50 manns á Bíldudal sagt upp störfum hjá stærsta vin
„Erum öll rosalega
Hrönn Hauksdóttir trúnaðarmaður.
Bílddælingar sem missa vinnuna um næstu mánaðamót eru slegnir en
rætist, skrifar Örlygur Steinn Sigurjónsson frá Bíldudal. Svæðisvinn
allt að 60 manns á atvinnuleysisskrá. Það þýðir rúmlega 40% atvinnul
ors
ÞAÐ styttist í sumarhátíð Bíld-
dælinga sem hefst 23. júní undir
heitinu Bíldudals grænar baunir.
Fyrir setningu hátíðarinnar ætla
tveir þúsundþjalasmiðir að vera
búnir að koma gamla kaupfélags-
húsinu í stand og breyta því í
veitinga- og gistihús. Þeir vinna
af krafti þessa dagana, þeir Björn
Magnús Magnússon og Jón Há-
kon Ágústsson sem fjárfest hafa í
snotru húsinu. Það var reist árið
1950 og verður kallað Kaup-
félagið eins og allir Bílddælingar
hafa vanist áratugum saman.
Þangað verður hægt að fara út
að borða með elskunni sinni eða
fá sér drykk eða kaffi og tertu á
veröndinni eða panta sér her-
bergi til að hvíla lúin bein. Gisti-
rými verður fyrir 27 manns og
segir Jón Hákon að þeir félagar
hafi verið viðriðnir húsið frá því í
nóvember. Samningar við
Byggðastofnun hafi síðan náðst í
apríl og nú er að láta hendur
standa fram úr ermum og gera
klárt fyrir opnunina. „Meiningin
er að höfða til ferðamanna sem
eru á leið í skotveiði út á fjörð
eða sjóstangaveiði,“ segir Jón
Hákon. Hann er nýfluttur til
heimabæjarins, Bíldudals, eftir
nokkurra ára dvöl í Reykjavík.
Hér á hann fjölskyldu og fast-
eign.
Spurður um áhrif uppsag
anna hjá Bílddælingi segir h
að ekki tjói annað en að hor
Horfa fram á veginn
í atvinnumálunum
Björn Magnús Magnússon og
elið og veitingahúsið Kaupfé
ina Bíldudals grænar baunir