Morgunblaðið - 09.10.2005, Síða 59

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. OKTÓBER 2005 59
MENNING
Tríó Reykjavíkur hefur sennsitt sextánda starfsár, enhópurinn er skipaður þeim
Guðnýju Guðmundsdóttur fiðluleik-
ara, Gunnari Kvaran sellóleikara
og Peter Máté píanóleikara. En
þrátt fyrir að kenna sig við höf-
uðborgina hefur tríóið aðsetur í ná-
grannasveitarfélagi; nánar tiltekið
í Hafnarborg í Hafnarfirði, og þar
verða hinir fimm tónleikar sem eru
á dagskrá í vetur allir haldnir.
  
Fyrstu tónleikarnir verða haldn-ir í kvöld kl. 20. Verða þar
meðal annars leikin verk tveggja ís-
lenskra tónskálda, Ballaða fyrir
einleikspíanó eftir Hjálmar H.
Ragnarsson frá árinu 1993 sem
samið var fyrir Peter Máté og
frumflutt á listahátíð í Hafnarfirði
sama ár, og tvö verk eftir Karólínu
Eiríksdóttur. Hið fyrra er einleiks-
verk fyrir fiðlu, In Vultu Solis frá
árinu 1980, sem samið var fyrir
Guðnýju Guðmundsdóttur og
píanótríó samið árið 1987 fyrir Tríó
Reykjavíkur.
Eftir hlé verður síðan flutt tríó
nr. 3 op. 110 eftir Robert Schu-
mann, hárómantískt verk sem
sjaldan eða jafnvel aldrei hefur
heyrst á Íslandi áður. Tónleikarnir
hefjast hins vegar á sónötu fyrir
fiðlu, selló og píanó eftir Händel.
„Það er mjög ljúft og fallegt stykki,
sem öllum – bæði áheyrendum og
flytjendum – ætti að þykja gott að
byrja á. Við höfum hins vegar aldr-
ei spreytt okkur á þessu magnaða
tríói eftir Schumann áður, sem er
alveg sérstaklega vel samið, svo við
hlökkum mikið til að spila það,“
segir Gunnar Kvaran í samtali við
Morgunblaðið.
Hann segir það ganga vel upp að
blanda saman verkum frá ólíkum
tímum, líkt og gert verður á tón-
leikunum í kvöld, og bætir við að
það sé ennfremur mikilvægt að
halda áfram að spila nokkurra ára
gömul íslensk verk. „Það er alltaf
verið að frumflytja glæný íslensk
verk, sem er auðvitað jákvætt, en
mér finnst líka mikilvægt að flytja
aftur verk sem hafa kannski verið
samin fyrir 15-20 árum eða jafnvel
lengra síðan, þannig að þau týnist
ekki.“
Alls verða verk eftir fimm íslensk
tónskáld á efnisskrám Tríós
Reykjavíkur í vetur, og segist
Gunnar ánægður með það. „Það er
mikilvægt að sinna íslenskum tón-
skáldskap, en auðvitað er stærsti
hluti tríótónlistarinnar frá róm-
antíska tímabilinu. En okkur þykir
gott að blanda þessu saman,“ segir
hann.
  
Þann 13. nóvember verða tón-leikar undir yfirskriftinni
„Klassík við kertaljós“ og munu
Brahms og Beethoven ráða þar
ríkjum. Joseph Ognibene hornleik-
ari mun leggja tríóinu lið í stað
Gunnars á þessum tónleikum, þar
sem flutt verða tríó fyrir horn, fiðlu
og píanó eftir Brahms, sónata fyrir
horn og píanó eftir Beethoven og
hin sívinsæla Vorsónata Beethov-
ens fyrir fiðlu og píanó.
Þann 22. janúar á næsta ári verða
hinir hefðbundnu nýárstónleikar
Tríós Reykjavíkur. Að þessu sinni
mun Ólafur Kjartan Sigurðarson
bregða á leik með tríóinu í
skemmtidagskrá af léttara taginu,
en undanfarin ár hafa Diddú og
Bergþór Pálsson komið fram á ný-
árstónleikunum. „Við ákváðum í
sameiningu að breyta til, og fáum
Ólaf Kjartan barítón til liðs við okk-
ur í staðinn,“ segir Gunnar.
  
Á næsta ári verður eitt virtastatónskáld Íslendinga, Jón Nor-
dal, áttræður. Af því tilefni efnir
Tríóið til tónleika honum til heiðurs
hinn 12. mars, í samvinnu við Tón-
skáldafélag Íslands. „Okkur finnst
ákaflega skemmtilegt að geta gert
þetta og vel til fundið,“ segir Gunn-
ar, en á tónleikunum verða ein-
göngu flutt verk eftir Jón.
Lokatónleikar vetrarins verða
síðan haldnir þann 9. apríl. Þar
verða flutt verk sem öll eru frá síð-
ustu öld, en þó afskaplega ólík. Tvö
íslensk tríó verða fyrir hlé, eftir
Hafliða Hallgrímsson og Svein-
björn Sveinbjörnsson. „Eftir Svein-
björn leikum við hið fræga e-moll
tríó, og síðan tríó eftir Hafliða,“
segir Gunnar. „Eftir hlé munum við
hins vegar flytja rómönsur eftir
Shostakovits ásamt Elínu Ósk Ósk-
arsdóttur, sem voru samdar hvorki
meira né minna en fyrir Galinu
Vishnevskayu, Mstslav Rostropo-
witch, Svjatoslav Richter og David
Oistrach. Þau frumfluttu þær í
Moskvu undir lok 7. áratugarins.“
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
Tríóið spreytir sig á þessu verki,
því þau fluttu það ásamt Margréti
Bóasdóttur fyrir þó nokkrum árum.
„Hún lagði á sig að læra þetta á
rússnesku og það ætlar Elín Ósk
líka að gera. Þetta er mjög sterkt
og óvenjulegt verk,“ segir Gunnar.
Hann segir mikinn hug í sér og
félögum sínum í Tríói Reykjavíkur
fyrir þennan sextánda vetur. „Það
er bara svo ótrúlegt hvað tíminn
líður,“ segir hann. „Þetta hefur
verið ákaflega góður tími í Hafn-
arborg, aðstaðan þar er svo góð og
við höfum notið mikils stuðning frá
fólkinu þar, ekki síst Pétrúnu Pét-
ursdóttur forstöðukonu. Það er nú
einu sinni þannig að ef maður ætlar
sér að halda saman kammerhóp
þarf að hafa fastan grundvöll fyrir
tónleikahaldi. Raunar mætti
kannski taka þau mál til nánari at-
hugunar hjá hinu opinbera, að veita
hópum styrki til nokkurra ára til að
renna stoðum undir starfsemi af
þessu tagi. Því nóg er nú af góðu
tónlistarfólki og því er alltaf að
fjölga.“
Frá Händel til
Shostakovits
’Það er nú einu sinniþannig að ef maður ætl-
ar sér að halda saman
kammerhóp þarf að
hafa fastan grundvöll
fyrir tónleikahaldi.‘AF LISTUM
Inga María Leifsdóttir
ingamaria@mbl.is
Morgunblaðið/Sverrir
Tríó Reykjavíkur heldur fimm tónleika í Hafnarborg í vetur.
ÞAÐ var svo sannarlega troðfullt á
Kaffi Reykjavík á lokatónleikum
Jazzhátíðar Reykjavíkur enda
Ragnheiður Gröndal meðal vinsæl-
ustu tónlistarmanna þjóðarinnar.
Hin unga söngkona og hljóðfæra-
leikararnir sjö stóðu sig einnig með
prýði og voru verðugur lokapunkt-
ur 15. Jazzhátíðar Reykjavíkur.
Ragnheiður söng fimmtán lög á
tónleikunum auk þess sem hljóm-
sveitin lauk hvorum hálfleik fyrir
sig á Bird feathers með vest-
urstrandarblæ, en sá hljómur ríkti
gjarnan í útsetningunum; sér í lagi
á fyrri hluta tónleikanna. Því miður
heyrir maður alltof sjaldan hinn
skemmtilega raddsetningastíl er
vesturstrandarmeistarar á borð við
Mulligan, Shorty Rodgers og Bob
Cooper skópu og þeim síðastnefnda
tókst oft snilldarlega að skrifa fyrir
eiginkonu sína, söngkonuna June
Christy, en þær Ragnheiður Grön-
dal eiga þó fátt sameiginlegt.
Segja má að efnisskráin hafi
skipst í tvennt, annars vegar góð-
kunna söngdansa og hins vegar
blúsa margvíslegrar ættar. Svo var
toppurinn á dagskránni ópus eftir
Monk, Pannonica, sem hin unga
söngkona söng með glæsibrag og
sannaði að framfarir hennar hafa
orðið miklar síðan djassskífa henn-
ar kom út, samfara auknum
þroska, því það þarf mikið til að
syngja þennan ópus jafnsannfær-
andi og hún gerði. Annars var
Ragnheiður sterkust í þeim söng-
dönsum sem voru í hægu tempói.
Lög á borð við A ghoast of a
chance eftir Victor Young og
Embraceble you eftir George
Gershwin voru sungin af næmri til-
finningu, en stundum þótti mér
nokkuð vanta upp á valdið á söng-
dönsum á borð við East of the sun
og You stepped out of a dream í
hröðu tempói þótt hún hafi farið á
kostum í The song is you. Ragn-
heiður hefur mikla tilfinningu fyrir
blúsnum, hvort sem um er að ræða
hina einfaldari eins og Evil gal
blues og Rivers invitation eða þá
sem hafa sterka skírskotun í djass-
söguna eins og þann sem í útgáfu
oktettsins nefndist Muddy water,
en heyra má í sinni klassískustu
mynd með mönnum á borð við Jack
Teagarden: Íd rather drink muddy
water Lord, sleep in a hollow log,/
Than be up here in New York,
treated like a dirty dog.
Sem fyrr segir voru útsetningar
Hauks Gröndal sérlega áheyrilegar
og það voru líka sólóar hljóðfæra-
leikaranna allra. Skemmtilegast var
þó er blásararnir spunnu tveir og
tveir saman og gekk þar allt upp
eins og í góðu ævintýri. Hryn-
sveitin var þétt og ekki slæmt að
hafa jafnsterktóna bassista og
Earle hinn kanadíska innanborðs.
Það var líka gaman þegar blúsinn
var villtastur að ekkert fékk hagg-
að hinum klassíska djasstóni Ás-
geirs Ásgeirssonar.
DJASS
Kaffi Reykjavík
Ragnheiður Gröndal söngur, Haukur
Gröndal útsetningar, klarinett og altó-
saxófón, Jóel Pálsson, tenórsaxófón og
bassaklarinett, Sigurður Flosason barrý-
tonsaxófón og flautu, Ólafur Jónsson ten-
órsaxófón, Ásgeir J. Ásgeirsson gítar,
Graig Earle bassa og Erik Qvick trommur.
Oktett Ragnheiðar Gröndal
Vernharður Linnet
Rannís tekur þátt í evrópska verkefninu Researchers
in Europe 2005 til að kynna mikilvægi vísinda og
rannsókna fyrir samfélagið. Rannsóknamiðstöð Íslands • Laugavegi 13 • 101 Reykjavík • www.rannis.is
Dr. Kristján Rúnar Kristjánsson eðlisfræðingur, 28
„Mér hefur alltaf þótt gaman að glíma við krefjandi verkefni — og það er sérstaklega heillandi að
fást við rannsóknir sem hafa það lokamarkmið að skilja innsta eðli náttúrunnar,“ segir Kristján Rúnar
Kristjánsson sem varði nýverið doktorsritgerð við raunvísindadeild Háskóla Íslands undir heitinu
Lotubundið hraðeindasvið og rafhlaðin svarthol. Áður lauk hann BS-prófi bæði í stærðfræði og
eðlisfræði frá HÍ og MS-prófi í kennilegri eðlisfræði frá sama skóla.
„Svarthol eru dularfull fyrirbæri sem hafa svo mikið aðdráttarafl að þaðan sleppur ekkert í burtu
— ekki einu sinni ljósið,“ segir Kristján, sem m.a. hefur sökkt sér í rannsóknir á þessum furðufyrirbærum
og verið í samstarfi við erlenda vísindamenn um allan heim. Hann er leiftrandi í áhuga sínum á
vísindunum og nær þar líka að sameina vinnu og ferðalög, sem eru eitt áhugamála hans.
En Kristján á sér fleiri áhugamál og segist t.d. frá unga aldri hafa verið mikill áhugamaður um froska.
Hann á nokkra slíka sem nú hefur verið komið í fóstur því Kristján er fluttur til Kaupmannahafnar
þar sem hann mun stunda rannsóknir næsta árið hjá Nordita, norrænu stofnuninni í kennilegri
eðlisfræði, og halda þar áfram að fást við krefjandi verkefni á sínu sviði.
Sjá nánar um rannsóknir Kristjáns á vefnum www.visindi2005.is
[svarthol og froskar]
Vísindi – minn vettvangur
P
R
[
p
je
e
rr
]