Fréttablaðið - 18.11.2004, Blaðsíða 26

18. nóvember 2004 FIMMTUDAGUR26
Þjóðarsátt?!
Aðgengi að fyrsta flokks net-
aðgangi er grundvallaratriði
þegar kemur að vali fólks á bú-
setu. Sé ekki um að ræða aðgang
að háhraða nettengingu er byggð-
in annars flokks og ekki sam-
keppnishæf við þær sem búa
betur að þessu leyti. Í ljósi þess
hvernig samfélagið hefur þróast
hlýtur það að teljast til grunn-
þarfa í samfélaginu að hafa kost á
góðri nettengingu enda miðast
þjóðfélagið við það. Þarna hafa
stjórnvöld brugðist skyldu sinni á
meðan þjóðareignin, Síminn, fjár-
hættuspilar með fé almennings í
áhættufjárfestingum.
Yfir 22.000 Íslendingar hafa
ekki aðgang að háhraða netteng-
ingu og eru þar með án tækifæra
til að nýta sér möguleika fjar-
skiptabyltingarinnar. Þessar töl-
ur koma fram í svari samgöngu-
ráðherra við fyrirspurn minni um
málið. Þar með er íbúum þessara
byggðarlaga haldið frá raunveru-
legri þátttöku í þjóðfélaginu, fjar-
námi, fjarvinnslu og öllu viðun-
andi aðgengi að möguleikum og
tækifærum sem netið og upplýs-
ingatæknin gefur kost á.
Um er að ræða dreifbýlið og
smærri byggðarlög sem Síminn
sér ekki hagnaðarvon í að tryggja
aðgang að háhraða nettengingu.
Þetta mál snertir ekki bara íbúa
dreifbýlisins og smærri byggðar-
laga, heldur ekki síður þær tug-
þúsundir Íslendinga sem eiga
annað heimili í sumar- og heils-
árshúsum úti um allt land.
Síminn er hins vegar haldinn
þeirri nauðhyggju að hann sé ekki
þjónustufyrirtæki íslensku þjóð-
arinnar heldur harðsvírað gróða-
fyritæki. Á meðan ríkisvaldið
hristir ekki upp í fyrirtækinu og
skikkar til aðgerða er ekki breyt-
inga að vænta.
Á dögunum lagði ég fram
þingsályktunartillögu á Alþingi
til að breyta þessu. Hún fjallar
um að Alþingi feli samgönguráð-
herra að undirbúa frumvarp til
laga sem tryggi að allir lands-
menn eigi kost á háhraða netteng-
ingu óháð búsetu.
Háhraða nettenging flokkast
sem grunnþjónusta í nútímasam-
félagi rétt eins orkuveita og síma-
þjónusta. Síminn metur það svo
að ekki sé arðvænlegt að leggja
ADSL-tengingar í byggðarlögum
þar sem íbúar eru færri en 150.
Gróðasjónarmiðin ráða för en
kjarni málsins er sá að það er
skylda samfélagsins að tryggja
öllum Íslendingum háhraða
nettengingu óháð búsetu. Án þess
er ekki um að ræða jafnstöðu við
aðra um þátttöku í nútímasam-
félagi.
Stjórnvöld eiga þess t.d. kost
að skylda Símann til að veita, eða
hafa milligöngu um að veita, slíka
þjónustu eða gefa fjarskiptafyrir-
tækjunum kost á að bjóða í slíkan
þjónustu pakka.
Á meðan svo er að mikill fjöldi
Íslendinga býr ekki við háhraða-
tengingar og góðan aðgang að
upplýsingahraðbrautinni eru
byggðir þeirra ekki að fullu
keppnishæfar þegar kemur að
vali fólks og fyrirtækja til bú-
setu. Byggðirnar eru annars
flokks í þessu tilliti og íbúum
þeirra er mismunað af hálfu sam-
félagsins. ■
Netaðgangur og nauðhyggja Símans
BJÖRGVIN G. SIGURÐSSON
ÞINGMAÐUR SAMFYLKINGARINNAR
UMRÆÐAN
UM SKYLDUR SÍMANS
AÐ TRYGGJA ÖLLUM
LANDSMÖNNUM
HÁHRAÐATENGINGU
Ríkisstjórn Halldórs Ásgríms-
sonar hefur bundið enda á verk-
fall grunnskólakennara með
furðulegum klunnahætti og rík
ástæða er til að óttast að eftir-
leikurinn muni skaða skólastarf
í landinu enn frekar en orðið er.
Þeir kennarar sem á annað borð
treysta sér til að snúa aftur til
starfa munu gera það niður-
brotnir og særðir eftir harðvít-
uga baráttu og miklar fórnir.
Verst er að lítið útlit er fyrir að
vonir þeirra um réttmætar
kjarabætur muni rætast á næstu
misserum. Sá dómstóll sem á að
ákveða kjör þeirra til ótiltekins
tíma er bundinn af fyrirmælum
um að hækka ekki laun þeirra
umfram það sem almennt gerist.
Hvað réttlætir að þessi stétt,
sem flestir viðurkenna að hefur
með höndum eitt mikilsverðasta
hlutverkið í okkar samfélagi,
skuli meðhöndluð með þessum
hætti? Hefur þetta fólk ruðst
fram fyrir aðra að jötunni? Eru
stjórnvöld að halda aftur af ein-
hverjum frekjulýð sem fer of-
fari í kröfum sínum? Þeim er
telja að sú sé raunin er hollt að
kynna sér skýrslu OECD um
stöðu menntunar í aðildarlönd-
unum (Education at a Glance,
2004) en þar er að finna merki-
legar vísbendingar um kjaralega
stöðu kennara í hinum ýmsu
löndum. Samanburðurinn gildir
fyrir árið 2002. Sá mælikvarði
sem notaður er setur laun
grunnskólakennara með 15 ára
starfsaldur í samhengi við lands-
framleiðslu á íbúa. Er skemmst
frá því að segja að af 28 þjóðum
er Ísland í 27. sæti. Aðeins Sló-
vakía er neðar. Meðaltalið fyrir
þjóðirnar 28 er 1,33 en gildið
fyrir Ísland er 0,68. Meðaltalið
fyrir hin Norðurlöndin er 1,08.
Hvað segir þetta okkur? Svarið
er einfalt. Ísland er það land inn-
an OECD sem metur störf kenn-
ara lakast, að maður segi ekki
smánarlegast. Munurinn á okkur
og þeim löndum sem við ættum
helst að bera okkur saman við er
hreint út sagt hrikalegur. Mæli-
kvarðinn er grófur, satt er það,
en sama er hvaða fyrirvarar eru
settir. Íslenskir grunnskólakenn-
arar eru augljóslega settir skör
lægra en kollegar þeirra í öðrum
löndum.
Og þar skulu þeir vera eða
hvað? Helstu rökin fyrir þeirri
ósveigjanlegu afstöðu Launa-
nefndarinnar að koma ekki
meira til móts við kröfur kenn-
ara eru að nauðsynlegt sé að
tryggja jafnvægi á vinnumark-
aði og halda aftur af verðbólgu.
Fái kennarar hækkanir umfram
aðra muni ASÍ og allir hinir
krefjast hins sama. Ég skal nú
verða síðastur manna til þess að
mæla gegn því að fólkið á lægstu
kauptöxtum fái ríflegar hækk-
anir, held reyndar að það sé
löngu tímabært. Það væri athug-
andi fyrir ASÍ að gera könnun á
því hvar t.d. afgreiðslufólk í
stórmörkuðum stendur kjara-
lega samanborið við kollega sína
í öðrum löndum. Ég yrði ekki
undrandi þó að útkoman yrði
svipuð og hjá kennurunum.
Íslenska þjóðin er rík. Sú lág-
launastefna sem viðgengst gagn-
vart hluta hennar er í því ljósi
skammarleg. Þetta skilja til allr-
ar hamingju fjölmargir launa-
greiðendur á hinum almenna
markaði og telja sig því ekki
skuldbundna að njörva sitt fólk
við lægstu taxtana. Opinberir
aðilar horfa hins vegar mjög til
lágu taxtanna og líta á þá og
hreyfingu þeirra sem fullgilda
viðmiðun. Um þetta á svo að
heita að sé þjóðarsátt. Kennarar
eiga ekki að gjalda þess þó að lít-
ið hafi gengið í því að tryggja
hluta launafólks mannsæmandi
kjör og bundnir séu í samning-
um taxtar svo lágir að dugi eng-
um til framfæris.
Þrátt fyrir að útlitið sé dökkt
ætla ég að leyfa mér að vona að
þeir sem fjalla um laun grunn-
skólakennara, hvort sem það eru
samninganefndir eða dómarar,
beri gæfu til að lenda þessu máli
þannig að friður og sátt náist til
frambúðar. Annað er í raun
óafsakanlegt gagnvart börnun-
um okkar. ■
HÁLFDÁN ÖRLYGSSON
AÐSTOÐARSKOLAMEISTARI VMA
Ísland er það land
innan OECD sem
metur störf kennara lakast,
að maður segi ekki smánar-
legast. Munurinn á okkur og
þeim löndum sem við ætt-
um helst að bera okkur
saman við er hreint út sagt
hrikalegur.
,,
SENDIÐ OKKUR LÍNU
Við hvetjum lesendur til að senda okk-
ur línu og leggja orð í belg um málefni
líðandi stundar. Greinar og bréf skulu
vera stutt og gagnorð. Eingöngu er tek-
ið á móti efni sem sent er frá Skoðana-
síðunni á visir.is. Þar eru nánari leið-
beiningar. Ritstjórn ákveður hvort efni
birtist í Fréttablaðinu eða Vísi eða í
báðum miðlunum að hluta eða í heild.
Áskilinn er réttur til leiðréttinga og til
að stytta efni.
26-71 Umræða (26-27) 17.11.2004 14:41 Page 2