Fréttablaðið - 21.12.2005, Blaðsíða 30

21. desember 2005 MIÐVIKUDAGUR
SENDIÐ OKKUR LÍNU
Við hvetjum lesendur til að senda okk-
ur línu og leggja orð í belg um málefni
líðandi stundar. Greinar og bréf skulu
vera stutt og gagnorð. Eingöngu er
tekið á móti efni sem sent er frá Skoð-
anasíðunni á visir.is. Þar eru nánari
leiðbeiningar. Ritstjórn ákveður hvort
efni birtist í Fréttablaðinu eða Vísi eða í
báðum miðlunum að hluta eða í heild.
Áskilinn er réttur til leiðréttinga og til
að stytta efni.
Komdu í spennandi heim
afþreyingar og upplýsinga
Smelltu þér á www.ogvodafone.is, farðu í næstu verslun Og Vodafone
eða hringdu í 1414 fyrir nánari upplýsingar.
24.900 kr.
MOTOROLA V3 RAZR
SÍMI
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Mest lesna
vi›skiptabla›i›
G
al
lu
p
kö
nn
un
f
yr
ir
36
5
pr
en
tm
i›
la
m
aí
2
00
5.
Trúarlíf landsmanna stendur um
þessar mundir í miklum blóma
enda stærsta trúarhátíð ársins að
ná hápunkti. Eins og dulspeking-
ar hafa löngum vitað er ekki hægt
að nefna hinn raunverulega guð á
nafn, þá þegar hefur maður gert
honum rangt til - og reyni maður
að benda með orði á þann guðdóm
sem nú er blótaður langt fram
eftir nóttu í heilan mánuð er ekki
nóg með að það hljómi eilítið hall-
ærislega heldur fara orðin á mis
við hann. Hvort sem maður nefnir
hann peninga, auðmagn, hagkerfi,
gengi krónunnar eða, upp á gamla
mátann: mammón, fer það á mis
við bæði hann og lesandann. Þess
vegna reynist þarft að hnita hringi
í kringum guðdóminn með lítils-
háttar guðfræði.
Álpönnuverksmiðjan Alpan er
að flytja starfsemi sína frá Reyðar-
firði til Rúmeníu. Í frétt af málinu
hermir að starfsemi álpönnuverk-
smiðjunnar muni leggjast niður á
Reyðarfirði í mars, en hefjast aftur
í Rúmeníu í maí. Fyrir ókunnugan
- vantrúaðan - gæti þetta hljóm-
að ólíkindalega: að álpönnuverk-
smiðja hverfi í Reyðarfirði einn
mánuðinn en birtist síðan aftur í
Rúmeníu þann þar næsta. Er þetta
sama álpönnuverksmiðjan, gæti
heiðinginn spurt, rétt eins og sá
sem stendur forviða frammi fyrir
skóflu sem hefur ítrekað fengið
nýtt skaft og nýtt blað. Vandinn
og furðan leysast með trúnni eins
og hún birtist í athöfnum: nýtist
skóflan, er eigandanum slétt sama
hvort hún er söm eða ekki eftir að
skipt er um skaft og blað - skófla
er skófla. Á sama hátt leysist hinn
verufræðilegi og landfræðilegi
vandi álpönnufyrirtækisins auð-
veldlega upp fyrir þeim sem skírst
hefur og skilur peninga: álpönnu-
verksmiðja er álpönnuverksmiðja,
fyrirtæki er fyrirtæki, velta er
velta. Reyðarfjörður er Rúmenía.
Þannig er líka epli appelsína og
flatskjár kjóll. Hagkerfið er hið
stóra samasem-merki okkar tíma,
skáldskapurinn sem laðar fram
samhengi í því sem virðast við
fyrstu sýn óskyld fyrirbæri. Pólsk-
ur verkamaður er, þegar betur er að
gáð, hálfur íslenskur verkamaður.
Fiskverksmiðja í Kína er gullnáma.
En hagkerfið er trúarsamfélag.
Trú á gjaldmiðil - ásamt öðrum
hugtökum um óáþreifanleg fyrir-
bæri eins og fyrirtæki, hlutabréf,
úrvalsvísitölu o.s.frv. - bindur
saman samfélag á sama hátt í dag
og kristin trú gerði um margra alda
skeið: hún kemur reglu á hegðan
fólks og samskipti frá degi til dags
og gefur um leið lífinu samhengi,
inntak og merkingu. Einn af helstu
kostum hennar umfram kristna
trú er vitaskuld að trúrækni sam-
tímans má auðveldlega mæla, og
verðlauna hana dag frá degi í líf-
inu, en ekki á óvissum efsta degi
eftir dauðann.
Íslendingar hafa tekið hinn nýja
sið jafn auðveldlega og þeir tóku
kristni hér áður fyrr, og raunar á
sama hátt, enda leika tískuvind-
ar létt og strítt um eylönd. Eins
og allsherjargoðinn úrskurðaði
forðum að þó landið gerðist krist-
ið mætti blóta gömlu goðin á laun,
má fólk stunda kristindóm í dag,
búddisma, ásatrú eða hvað annað
sem það vill, svo fremi sem sú trú
hefur ekki ýkja mikil áhrif á dag-
legt líf eða sjáanleg áhrif á samfé-
lagsgerðina. Því er það vandræða-
laust að enn eimi eftir af Kristi og
kærleika í jólahaldi - hreyturnar
af hinni gömlu trú bergmála inni á
heimilum en á götum úti sinnir fólk
ríkistrúnni.
Löngu liðinn kristinn heimspek-
ingur sagði vantrúuðum að krjúpa
og biðja, þá myndi trúin koma af
sjálfri sér. Að sama skapi máttu
halda hvað sem þú vilt, svo fremi
sem kortið þitt rennur í gegnum
posann. Peningar eru nefnilega
umburðarlyndir og miskunnsamir.
Þeir dæma ekki. Í augum þeirra er
enginn glataður og allir hólpnir.
Aðeins mishólpnir.
Þessi pistill átti að vera um
starfsmannaleigur - hugtak og fyr-
irbæri sem fellur eins og flís við
rass hins nýja siðs, löngu eftir að
þrælahald komst úr tísku. En það
er einhvern veginn svo fátt um það,
út af fyrir sig, að segja. Nema, eins
og Mörður Árnason hefur réttilega
bent á í vefpistli, að orðið ætti að
beygjast „starfsmannaleigna“ í
eignarfalli fleirtölu, ekki „starfs-
mannaleiga“. Maður þarf að fara
hugarflugi ein tíu, tuttugu ár til
baka til að þykja nokkuð annað
athugavert við orðið starfsmanna-
leiga. Og hver man svo langt? Auð-
vitað eru til starfsmannaleigur.
Enda eru allir leigðir starfsmenn,
þannig séð. Og allir eru jólasteik.
Aðeins misleigð jólasteik. Gleðileg
jól.
(P.S. Við skulum hafa vak-
andi auga með því að orðið kirkja
verði beygt rétt í framtíðinni: ekki
kirkjuleiga, heldur kirknaleiga.)
Er ISBN númer á Biblíunni?
UMRÆÐAN
TRÚARLÍF
LANDSMANNA
HAUKUR MÁR HELGASON HEIMSPEK-
INGUR
En hagkerfið er trúarsamfélag.
Trú á gjaldmiðil - ásamt öðr-
um hugtökum um óáþreifanleg
fyrirbæri eins og fyrirtæki,
hlutabréf, úrvalsvísitölu o.s.frv.
- bindur saman samfélag á
sama hátt í dag og kristin trú
gerði um margra alda skeið...
BRÉF TIL BLAÐSINS
Pétur hringdi:
Ég er einn af þeim sem sá til þess að
Stóra orðabókin um íslenska málnotkun
komst í fyrsta sæti á metsölulista Penn-
ans á dögunum - með öðrum orðum,
ég er einn þeirra sem keypt hafa eintak.
Ég get ekki orða bundist og má til með
að hrósa Jóni Hilmari Jónssyni og sam-
starfsfólki hans fyrir þetta þrekvirki, sem
Stóra orðabókin sannarlega er. Hér er
komið verk sem fer langt fram úr öllum
sambærilegum ritum sem ég hef barið
augum hingað til og ætti að vera til á
hverju heimili.
Sveinn Halldór skrifar:
Það eru að koma jól og eðli málsins
samkvæmt flykkist fólk í Kringluna til að
versla inn, enda vill enginn fara í jólakött-
inn. Í Kringlunni er margt góðra verslana
en það er hins vegar þvílík handvömm
hversu fá bílastæði eru við hana.
Ég er á áttræðisaldri og styðst við staf.
Mér þykir nógu erfitt að þurfa að ganga
frá Borgarleikhúsinu og inn í Kringlu en
steininn tekur úr þegar mér er gert að
þramma frá Húsi verslunarinnar! Vona ég
að forráðamenn Kringlunnar geri bragar-
bót á þessu máli fyrir næstu jól.
Helga skrifar:
Er ungt fólk upp til hópa ómálga? „Ungu
fólki“ hlakkar til jóla, það spáir í „því“ og
„talvan“ á hug þeirra allan. Ekki svo að
skilja að ég sé ein þeirra sem aðhyllist
dauðhreinsun tungunnar; tökuorð geta
til dæmis verið af hinu góða; en beygjum
tunguna að minnsta kosti rétt. Íslenskan
færði okkur sjálfstæði á sínum tíma og
honum Kiljan nóbelsverðlaun, að því er
kemur fram í nýlegum greinum. Gerum
jafn vel við hana og hún hefur gert við
okkur.
Fiskbúðin Hafrún
Skipholti 70
Sími 553 0003
Fiskbúðin Vör
Höfðabakka 1
sími 587 5070
Fiskbúðin Árbjörg
Hringbraut 119
Sími 552 5070
Skata, Skata, Skata,
Skata Verð frá:399.-
Ekta góður
saltfiskur
Hnoðmör hamsatólg
kartöflur