Fréttablaðið - 21.12.2005, Blaðsíða 44

MARKAÐURINN
S Ö G U H O R N I Ð
21. DESEMBER 2005 MIÐVIKUDAGUR6
Þann tuttugasta desember
1989 réðst Bandaríkjaher inn
í Panama. Þetta var í fyrsta
sinn síðan í lok seinni heimstyrj-
aldarinnar að Bandaríkjamenn
beittu hervaldi sem var kalda
stríðinu óviðkomandi. Þetta
var óvenjulegt stríð að mörgu
leyti sem endaði með að æðsti
maður Panama, hershöfðing-
inn Manuel Noriega, var tek-
inn höndum. Farið var með
Noriega til Bandaríkjanna þar
sem réttað var yfir honum fyrir
eiturlyfjasölu og hann dæmdur
í fangelsi.
Bandaríkin höfðu fram að inn-
rásinni viljað halda Noriega við
völd vegna baráttu hans gegn
Sandínistum í Nicaracua. Vegna
þessa höfðu þeir litið framhjá
þeirri staðreynd að Noriega var
stór hlekkur í smygli á kókaíni
til Bandaríkjanna.
Upphafið að endalokunum
hjá Noriega var þegar Bush
lýsti yfir stríði á hendur eitur-
lyfjum í baráttu sinni til for-
seta. Í kjölfar þess var Noriega
kærður fyrir eiturlyfjasmygl í
Flóridaríki.
Í fyrstu reyndu Bandaríkin
að losa sig við hann með því að
toga í strengi á bak við tjöldin,
reyna að koma honum frá með
kosningum eða ýta undir upp-
reisn borgaranna til að steypa
honum af stóli. Allt þetta var
án árangurs og reyndu þá
Bandaríkjamenn nýjar leiðir
eins og samninga, viðskiptabönn
og hótun um að beita hervaldi.
Hæfileiki Noriega til að komast
af var stórlega vanmetinn, hann
var háll sem áll.
Allt þangað til á loka-
stundu trúði Noriega ekki að
Bandaríkjamenn myndu gera
alvöru úr hótunum sínum um
innrás. En George Bush var
stillt upp við vegg. Noriega
hafði virt allar aðvaranir og hót-
anir að vettugi og þetta gerði
Bush ótrúverðugan í augum
alþjóðasamfélagsins. Á þess-
um tíma voru Sovétríkin að lið-
ast í sundur og Bandaríkin því
eina stórveldið eftir í heimin-
um. Miðað við framgöngu Bush
í Panama höfðu menn efasemdir
um að hann stæði undir þeirri
ábyrð að stjórna eina stórveldi
heimsins. Auk þess hafði eitt af
kosningaslagorðum Bush verið
stríðið gegn fíkniefnunum.
Þann 20. desember 1989 var
loks gripið til aðgerða með fyrr-
greindum afleiðingum. Noriega
var handtekinn og honum varp-
Ráðist inn
í Panama
PANAMASKURÐURINN
árið 1989 var Noriega tekinn höndum.
NÝJASTA TÆKNI OG VÍSINDI
Silfur, eitt fyrsta efnið sem var
notað gegn bakteríum, hefur
öðlast sess á ný sem gott sótt-
hreinsiefni en því má þakka getu
vísindamanna til að endurraða
frumeindunum.
Eiginleiki silfurs til að vinna
á sýkingum hefur verið þekktur
allt frá Grikklandi til forna þar
sem til eru ritaðar heimildir um
notkun þess.
Nýjustu rannsóknir hafa gefið
mönnum von um að silfur geti í
mörgum tilvikum komið í stað
fúkkalyfja í baráttu við erfiðar
sýkingar.
Silfur til sótthreinsunar
EÐALMÁLMUR Til margra nota.
Nú spretta upp fyrirtæki sem
hyggjast bjóða einstaklingum að
hala niður myndum á sama tíma
og þær eru sýndar í kvikmynda-
húsum. Óskarverðlaunahafinn
Morgan Freeman ásamt örgjörfa-
framleiðandanum Intel hefur
stofnað eitt slíkt fyrirækið Click
star sem mun bjóða upp á þessa
þjónustu. „Ný tækni hefur gert
dreifingarröðina að sýna fyrst í
kvikmyndahúsum og svo að setja
myndirnar á DVD er úrelta“
Sagði Freeman aðspurður um
fyrirtækið.
Talið er að stofnun þessara
fyrirtækja eigi eftir að verða til
mikilla bóta fyrir óháða kvik-
myndagerðarmenn sem hafa ekki
úr miklu að moða til að koma sér
á framfæri.
Nýjustu myndirnar sóttar
MORGAN FREEMAN í Million Dollar Baby
Ágúst Agnarsson
skrifar
Ef sjávarútvegur heimsins væri land myndi hann
vera í átjánda sæti ásamt Hollendingum á lista þeirra
landa sem nota mest af olíu. Sjávarútvegurinn er
eina iðngreinin þar sem orkunýting versnar með ári
hverju. Ástæðan er að þegar fiskstofnar minnka þarf
sífellt meiri orku til að ná inn sama magni af fiski og
áður. Allt að þrjátíu prósent fiskiskipaflota Evrópu
liggur við landfestar vegna hækkandi olíuverðs og
minni afla.
Í rannsókn sem gerð var af vísindamönnum við
sjávarútvegsdeild háskóla Bresku-Kólumbíu kemur
fram að 1,2 prósent af heildarneyslu eldsneytis í
heiminum fer til sjávarútvegsins. Margt annað
forvitnilegt kemur fram eins og að við eyðum tólf
sinnum meiri orku í að veiða fiskinn en neytendur
fá við að borða hann.
Mönnum gekk svo sem ágætlega við veiðar á
seglskipum en notkun olíu jók möguleika útvegsins
til mikilla muna sem hefur leitt til ofveiði flestra
fiskistofna heimsins.
Dr. Tydeman sem er í forsvari fyrir rannsókninni
segir að mæling á olíunotkun sé góður mælikvarði á
hagkvæmni veiða í framtíðinni.
Orkunýting versnar
Orkunýting í sjávarútvegi hefur ekki fylgt þróun annarra
greina sem minnkað hafa orkunotkun sína.
DREKKUR OLÍU Olíunotkun eykst við fiskveiðar og ef sjávarútvegur væri land þá væri það í átjánda sæti yfir olíunotkun í heiminum.
J Ó L A G J A F I R F R A M T Í Ð A R
Tæknifyrirtæki keppast við að
dæla út nýjum vörum sem gætu
orðið ágætis jólagjafir í fram-
tíðinni.
GÖNGUFERÐAR GPS
Ég ætla í göngutúr segir lang-
afi en endar í bílskúr nágrann-
ans. Nýja GPS tækið mun leysa
þetta vandamál það gæti meira
að segja hjálpað langafa að finna
baðherbergið.
SÓFABORÐ
HP og Microsoft eru farnir að
vinna að sófaborðum með snerti-
skjám. Með sófaborðinu verð-
ur hægt að komast á Internetið,
skiptast á myndum og spila
tölvuleiki