Fréttablaðið - 13.09.2006, Blaðsíða 44

MARKAÐURINN 13. SEPTEMBER 2006 MIÐVIKUDAGUR14
F Y R I R T Æ K I
Eignaleigan er aldagamalt rekstrarform.
Á fyrstu auglýsingu Lýsingar kom fram að
eignaleiguformsins hefði fyrst verið getið á
steintöflum Súmera fyrir fjögur þúsund árum.
Atvinnugreinin er rótgróin bæði í Evrópu og
í Bandaríkjunum en varð ekki raunhæf hér á
landi fyrr en Þorsteinn Pálsson, þáverandi fjár-
málaráðherra, veitti eignaleigum undanþágu frá
söluskatti með reglugerð í febrúar 1986. Lýsing
var ein fjögurra eignaleiga sem stofnaðar voru
það ár.
Stofnendur voru Landsbanki Íslands,
Búnaðarbankinn, Sjóvá-Tryggingafélag Íslands
og Brunabótafélag Íslands. Bankarnir áttu
fjörutíu prósenta hlut hvor en tryggingafélögin
tíu prósent. „Á stofnfundinum var ákveðið að
félagið skyldi heita Lýsing. Ég held nú að nafnið
hafi elst ágætlega,“ segir Ólafur Helgi Ólafsson
framkvæmdastjóri.
Stjórnin var skipuð sex mönnum; tveimur frá
hvorum banka og einum frá tryggingafélögun-
um. Ólafur segir vissulega sérstakt að enginn
oddamaður hafi verið í stjórn. Bankarnir hafi
skipst á um stjórnarformennskuna og ávallt hafi
verið lögð áhersla á að vinna hlut-
ina í sátt og samlyndi. „Þetta leggur
þær kvaðir á framkvæmdastjóra
að undirbúa mál vel fyrir fundi og
að vera ekki að hleypa einhverjum
álitamálum inn. Við höfum alltaf
reynt að vinna í ró og spekt.“
ALLT ANNAÐ REKSTRARUMHVERFI
Ólafur gegndi í fyrstu starfi
fjármálastjóra Lýsingar en tók
við starfi framkvæmdastjóra árið
1992. Hann segir ýmislegt hafa
breyst frá fyrstu árum fyrirtækis-
ins. Ekki síst hafi orðið breytingar
á því umhverfi sem fyrirtækjum í
landinu er búið. „Það var gríðarlega
mikil skriffinnska fyrstu árin. Við
þurftum að senda Seðlabankanum
afrit af öllum samningum, sér-
staklega í erlendri mynt. Þar var
þessu öllu safnað saman og sett í
möppur og upp í skáp. Ég vissi nú
aldrei hvað var gert við þetta allt
saman.“
Ólafur segir þetta þó ekki eina
dæmið um undarleg afskipti ríkis-
valdsins. Hann nefnir sérstaklega
skattheimtu af erlendri lántöku.
„Árið 1987 voru sett lög þar sem
allt að sex prósenta skattur var
settur á erlendar lántökur. Þetta
átti víst að sporna gegn erlendri
skuldasöfnun þjóðarinnar.“
Ólafur segir eignaleigur hafa
verið litnar hornauga fystu árin.
Þess misskilnings hafi gætt að
leigurnar væru einungis fyrir þá
sem hefði verið úthýst úr bankakerfinu. „Þetta
viðhorf hefur náttúrlega breyst með tímanum.
Stærri fyrirtæki með skynsama fjármálastjóra
gera sér nú grein fyrir kostum þess að vera með
ákveðinn hluta af sínum rekstrarfjármunum í
eignaleigusamningum.“
Lýsing lagði í upphafi mesta áherslu á að
þjónusta fyrirtæki og gerir raunar enn í dag.
Ólafur segir Lýsingu oft hafa verið legið á
hálsi að vera ekki nægilega jásinnuð við öllum
umsóknum. „Það er nú frekar tilkomið vegna
umhyggju okkar fyrir viðkomandi aðilum. Við
viljum að leigutakinn sé betur settur eftir að
hafa átt viðskipti við okkur. Að annað hvort
sparist fé eða tekjur verði til sem réttlæti gern-
inginn. Stundum er besta þjónustan að segja
nei.“
Lýsing hóf árið 1997 að bjóða upp á fjármögn-
un einkabíla fyrir einstaklinga, fyrst íslenskra
fyrirtækja. „Keppinautarnir hermdu strax eftir
og nú er svo komið að nánast öll fjármögnun
einkabíla fer fram með eignaleigusamningum.
Þessi hefðbundnu lán sem voru ráðandi eru nán-
ast að hverfa enda bílasamningarnir ódýrari,
meðal annars vegna þess að af slíkum samning-
um eru engin stimpilgjöld.“
SJÁLFSTÆÐI ÞRÁTT FYRIR HRÆRINGAR
Árið 2001 keypti Búnaðarbankinn aðra
eigendur út og varð Lýsing þá eitt dótturfélaga
bankans. Síðar rann Búnaðarbankinn inn í
Kaupþing og úr varð KB banki. KB banki seldi
síðan Lýsingu til VÍS árið 2002. Fyrr í vor keypti
Exista VÍS og heyrir Lýsing því nú undir fjár-
málaþjónustufélagið Exista, sem einmitt verður
skráð í Kauphöllina föstudaginn næstkomandi.
Ólafur Helgi segir Lýsingu hafa haldið sjálf-
stæði sínu gegnum allar þessar hræringar. Máli
sínu til stuðnings nefnir hann að viðskiptavinir
Lýsingar skiptist í nokkuð jöfnu hlutfalli á við-
skiptabankanna, þrátt fyrir augljós eignatengsl
við KB banka. „Lýsing hefur alltaf starfað sjálf-
stætt og á eigin forsendum. Þetta sjálfstæði er
bein afleiðing þeirrar velgengni sem við höfum
notið. Við höfum alla tíð lagt áherslu á viðskipta-
vininn frekar en eignarhaldið.“
Ólafur neitar því ekki að komið hafi til tals að
Lýsing yrði deild í KB banka. Hann segir hins
vegar að strax þegar einkavæðing bankanna stóð
fyrir dyrum og óvissa ríkti hvort Lýsing myndi
lenda Landsbanka- eða Búnaðarbankamegin
hafi sú ákvörðun verið tekin að velta sér ekki
upp úr eignarhaldinu. „Maður á að skipta sér af
því sem maður getur haft áhrif á. Svo er bara að
vera nægilega skynsamur til að gera sér grein
fyrir því hvenær maður getur einhver haft
áhrif og hvenær ekki.“ Hann segir að á þessum
tuttugu árum hafi eigendur Lýsingar aldrei
reynt að hafa afskipti af rekstrinum sem talist
gætu óeðlileg.
Ólafur segir starfsmenn Lýsingar hafa fylgt
sömu hugmyndafræði frá upphafi. Reynt hafi
verið að starfa með viðskiptavininum og ná
niðurstöðu öllum til hagsbóta. Hann seilist í
gamla rykfallna möppu sem á stendur „1987:
Samningar 1 til 10“. „Það eru nokkur fyrirtæki
hér sem hafa verið með okkur alveg frá upp-
hafi. Gámaþjónustan byrjaði til að mynda með
tvo til þrjá gáma en er nú stærsta fyrirtæki
landsins á sínu sviði. Það er nákvæmlega þetta
sem við viljum; stofna til langtímasambands.
Hugsunarhátturinn „við og þeir“ er algerlega
bannaður. Við stöndum saman í þessu stríði.“
ÞARF AÐ TROÐA SNJÓINN
Ólafur telur að velgengni fyrirtækja eigi
að meta yfir lengra tímabil; á fimm til tíu ára
grunni en ekki einungis síðasta þriggja mánaða
uppgjöri. „Mér hefur nú oft fundist furðulegt
þegar blaðamenn og greiningardeildir hrópa upp
yfir sig vegna góðra milliuppgjöra. Velgengni
fyrirtækja er ekki endapunktur heldur vegferð,
rétt eins og hamingjan.“
Hagnaður Lýsingar nam tæplega sjö
hundruð milljónum króna á síðasta rekstrar-
ári. Markaðshlutdeild fyrirtækisins á eigna-
leigumarkaði er um fjörutíu og fjögur prósent.
Keppinautarnir Glitnir og SP-fjármögnun skipta
restinni milli sín.
Ólafur telur að bjart sé fram undan hjá
Lýsingu, enn sé rúm til stækkunar. Hann segist
einkum líta til fasteignafjármögnunar, en Lýsing
hafi gert marga slíka samninga það sem af er
ári. Þó sé mikilvægt að fyrirtækið vaxi ekki
fram úr sjálfu sér. „Það þarf að troða snjó-
inn. Þegar fyrirtæki stækka gliðna boðleiðir.
Áskorunin er sú að vaxa en halda fyrirtækinu
smáu um leið. Of stór fyrirtæki eiga það til að
breytast í stofnanir.“
Spurður hvort ekki standi til að hefja starf-
semi erlendis segist Ólafur ekki geta neitað því
að þreifingar hafi átt sér stað og nefnir sérstak-
lega Danmörku í því sambandi. „Við erum alltaf
með augun opin. Ég held að það sé alls staðar
pláss fyrir fyrirtæki með okkar hugsunarhátt.
Útrás bankanna hefur sýnt okkur hverju snerpa
og nýr hugsunarháttur geta áorkað.“
Nei er stundum besta svarið
Eignaleigan Lýsing varð á dögunum tuttugu ára. Ólafur Helgi Ólafsson hefur starfað hjá
fyrirtækinu frá upphafi, þar af síðustu fjórtán ár sem framkvæmdastjóri. Hann segir rekstrar-
umhverfið allt annað í dag, enda þurfi fyrirtæki í landinu að sæta mun minni afskiptum ríkis-
valdsins. Ólafur tjáði Jóni Skaftasyni að sín stærsta áskorun væri að tryggja áframhaldandi vöxt,
en halda fyrirtækinu um leið „smáu“.
ÓLAFUR HELGI ÓLAFSSON, FRAMKVÆMDASTJÓRI LÝSINGAR Ólafur segir rekstrarumhverfi fyrirtækja allt annað nú en fyrir
tuttugu árum. „Við þurftum að senda Seðlabankanum afrit af öllum samningum, sérstaklega í erlendri mynt. Þar var þessu öllu
safnað saman og sett í möppur og upp í skáp. Ég vissi nú aldrei hvað var gert við þetta allt saman.” FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
„Keppinautarn-
ir hermdu strax
eftir og nú er
svo komið að
nánast öll fjár-
mögnun einka-
bíla fer fram
með eigna-
leigusamn-
ingum. Þessi
hefðbundnu
lán sem voru
ráðandi eru
nánast að
hverfa enda
bílasamning-
arnir ódýrari,
meðal annars
vegna þess
að af slíkum
samningum
eru engin
stimpilgjöld.“