Fréttablaðið - 10.05.2008, Blaðsíða 18

18 10. maí 2008 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björgvin Guðmundsson og Björn Ingi Hrafnsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Kristrún Heimisdóttir skrifar um
utanríkismál
Í hádegisviðtali Stöðvar 2 á mánudag-inn tókst Steingrími J. Sigfússyni að
setja fimm sinnum fram ósannar
staðhæfingar á fimm mínútum í
drottningarviðtali um varnir Íslands.
Hann ber ábyrgð gagnvart almenningi
sem fulltrúi í utanríkismálanefnd með
aðgang að trúnaðarupplýsingum en
vanvirðir þá ábyrgð með því að segja almenningi
ekki satt. Þetta eru atriðin fimm:
1. Steingrímur sagði loftvarnarkerfið óþarft því
það væri hvort er eð fylgst með Rússaflugi „af
öðrum aðilum“. Hið rétta er að ef slökkt yrði á
íslenska loftvarnarkerfinu sæi enginn vélarnar,
þær hyrfu af ratsjám til stórhættu fyrir borgara-
legt flug.
2. Steingrímur sagði að Ísland ætti að „halda uppi
eðlilegu eftirliti“ sem við „gerum með borgaralegu
flugi“. Hið rétta er að loftvarnarkerfið er einmitt
notað í stjórnun borgaralegs flugs á Íslandi.
3. Steingrímur gagnrýndi að „núna“ væri að fara
af stað „einhver nefnd“ til að „leita að óvini“. Hið
rétta er að þverfagleg hættumatsnefnd hefur
starfað í meira en hálft ár og skilar í
haust fyrsta sjálfstæða mati Íslendinga
á varnarþörf. Þar er alls ekki einblínt á
hervarnir heldur sjónum beint að
öðrum þáttum, s.s. umhverfisvá og
farsóttum.
4. Steingrímur sagði loftrýmiseftirlit
„anga af þróun á alþjóðlegum vett-
vangi“ og tilgreindi áform BNA um
eldflaugavarnarkerfi í Mið-Evrópu. Hið
rétta er að eldflaugahugmyndir BNA
beinast gegn Íran. Lofrýmiseftirlit
NATO á Norðurslóðum er algjörlega
óskylt mál sem lýtur þeirri grundvallarreglu að
ekkert svæði eigi að vera óvaktað með öllu.
5. Steingrímur sagði ríkisstjórnina framfylgja
„vígvæðingar- eða hervæðingar- og NATÓ-
hervæðingarstefnu“. Staðreyndin er að hernaðar-
tengd starfsemi á Íslandi er nú margfalt minni en
hún hefur verið í sextíu ár og miðar að lágmarki.
Ísland er eitt af 24 herlausum aðildarríkjum
Sameinuðu þjóðanna, herjar ekki á neinn en lítur
eftir lofthelgi sinni og landhelgi, nú algjörlega á
eigin ábyrgð í stað áratuga forsjár BNA. Ísland
fylgir afvopnunar- og friðarstefnu á alþjóðavett-
vangi.
Höfundur er aðstoðarmaður utanríkisráðherra.
Fimm sinnum ósatt á fimm mínútum
KRISTRÚN HEIMISDÓTTIR
Allt í góðu
Það er greinilegt að í heilbrigðis-
ráðuneytinu átta menn sig á að
vindurinn er í fangið og nýta þeir því
þau tækifæri sem gefast til að greina
frá því sem gott er. „Samninganefnd
heilbrigðisráðherra og Sjúkrahúsið
á Akureyri hafa undanfarna mánuði
átt í mjög góðu samstarfi,“ sagði í
tilkynningu ráðuneytisins
á fimmtudag. Fyrr þann
sama dag mátti lesa
í annarri tilkynningu:
„Vel heppnaður
fundur forstöðumanna
og sviðsstjóra LSH
var haldinn á vegum
heilbrigðisráðuneytis-
ins í vikunni.“ Af
þessu verður
ekki annað
ráðið en að ef ekki er tekið fram að
samstarf sé gott þá sé það slæmt. Og
ef ekki er tekið fram að fundir séu vel
heppnaðir þá séu þeir illa heppnaðir.
Doktorar þrír
Á ráðstefnu viðskiptaráðuneytsins
um neytendamál, sem haldin verður
á miðvikudag, tala þrír doktorar. Fyrst
doktor Ragna Benedikta Garðarsdótt-
ir félagssálfræðingur, þá doktor
Þórólfur Matthíasson prófessor
og loks Doktor Gunni.
Fróðlegt
Þrír þingmenn VG hafa lagt
fram fyrirspurn í tíu liðum um
kostnað vegna Kárahnjúkavirkj-
unar. Spyrja þeir meðal annars um
heildarkostnað við flutningsmann-
virki, tap og kostnað vegna tafa
verksins og fjárhæð skattakrafna
Impregilo á hendur ríkinu. Loka-
spurningin er sérlega áhugaverð og
verður fróðlegt að sjá hvernig þing-
mennirnir hyggjast nýta sér svarið við
henni í pólitíkinni. Spurt er: „Hvernig
dreifist áfallinn og áætlaður kostn-
aður á mánuði frá upphafi til loka
framkvæmda miðað við gjalddaga
reikninga annars vegar og miðað við
framvindu verksins hins vegar?“
Fjármálaráðherra er gert að
svara. bjorn@frettabladid.is
Ég keyri stundum fram hjá húsi í miðborginni sem sker
sig úr götumyndinni; nýlegt í hópi
eldri húsa, að líkindum reist árið
1978; á ólukkuskeiði í íslenskum
arkitektúr; steypugrátt með
rauðum álhatti, líkt og ASÍ-húsið
við Grensásveg eða gamla
Þjóðviljahúsið í Síðumúla. Maður
fær alltaf nettan hroll þegar
maður sér þessi hús. Þau kalla
fram myndir af brúnaþungum
Allaböllum, verðbólgnum
ráðherrum á hólkvíðum flauels-
buxum og tramparaskóm á stærð
við snjóþrúgur.
Því er við hæfi að í garði
hússins standa aðeins furutré.
Sjálfsagt hefur þeim verið
plantað sama ár og húsið var
byggt. Samt eru þau aðeins meter
á hæð í dag. Þessi tilraun með
skandínavískar furur hér á landi
er löngu fullreynd. Ísland hefur
góðan smekk.
Furan er tákn heillar kynslóðar
sem kom í heiminn laust fyrir
seinna stríð: Fyrsta kynslóð
Íslandssögunnar sem skammaðist
sín fyrir landið sitt. Foreldrar
hennar voru fátækt sveitafólk í
bröggum og kjöllurum höfuð-
borgarinnar, lyktuðu af lýsi og
signum fiski. Börnin töldu sig
betri og höfnuðu menningu pabba
og mömmu, burstabæjum og
neftóbaki, rími, rokki og stuðlum.
Menntaarmur furukynslóðarinn-
ar nam í Köben og Osló. Einstaka
ógæfusál var holað niður austan
tjalds. Þeir allra djörfustu voru
veturpart í París eða Róm og lifðu
á því ævilangt. Guðbergur var
músin sem læddist til Spánar.
Ómenningarlegir mændu
hinsvegar til Ameríku, þótt fáir
færu þangað. Keyptu sér
amerískar drossíur í gegnum
Flokkinn, og king-size sólgler-
augu.
Þegar furukynslóðin kom heim
úr námi blasti við henni tíu ára
gömul ríkisstjórn gamaldags
karla með úrelt sjónarmið; leggja
hart að sér, spara fyrst og eyða
svo. Stríðsgróðabörnin vildu
breyta landinu strax, töluðu sig til
valda og hófu að eyða og spenna.
Á tíu árum tókst þeim að koma
verðbólgu í 120 prósent. (Hér
fæddist klisjan um að vinstri-
menn hafi ekki vit á fjármálum.)
Það tók foringja furukynslóðar-
innar önnur tíu ár að vinda ofan
af voðaverki sínu. Við kefli
hennar tóku pragmatískir menn.
Davíð Oddsson, fæddur 1948, var
ekki jafn barnalegur í ríkisfjár-
málum og meðlimir fyrstu
kynslóðar Íslendinga sem ólst
upp við reiðufé.
En furufólkið átti fleiri furður.
Því fannst landið púkó og plantaði
furutrjám í helgasta blett þess.
Engin innflutt gróðurtegund fer
Íslandi verr en furan. Grenitré
eru hátíð miðað við þessa litlu
ljótu Arizona-kaktusa sem enn má
sjá á Þingvöllum; sígræn minnis-
merki um fólk sem ruglaðist í
ríminu og gekk smekkleysinu á
hönd. Á þremur áratugum hafa
þau hækkað um hálfan sentímet-
er. Landið hafnaði tegundinni.
Furukynslóðin kom smekkleysi
sínu í verk á fleiri sviðum: Hún er
ábyrg fyrir mörgum verstu
byggingum landsins (Þjóðarbók-
hlaðan, Útvarpshúsið í Efstaleiti,
Leifsstöð (fyrir breytingu), Hótel
Esja, Lögberg, Tanngarður…).
Laxness bjargaði reyndar
bókmenntasmekk þessa fólks sem
fyrir vikið varð þó helst til
einfaldur; allir vondir menn í
tilverunni voru Pétur þríhross og
allt hið góða var Hið ljósa man.
Furufólkið gerði Kiljan að sínum
guði og bækur hans að Biblíu. Á
leiksviði tók þessi mannskapur
hins vegar Beckett fram yfir
Ibsen. Í ljóðlist var Steinn allt í
einu orðinn betri en Jónas.
Í dag stendur þetta fólk á
sjötugu. Furan er fertug í garði
þess. Ekki frekar en hún hefur
gamla verðbólguhúsið lagast með
árunum. Það er enn jafnt kalt og
þel þessa fólks sem í æsku
brenndi þjóðlegar brýr að baki
sér og sneri baki við furulausu
landi. Áratugum síðar lét það til
leiðast og keypti sér sumarbú-
stað í Grímsnesi, en þó með
semingi: Því líður aldrei vel í
„Plebbalandi“. Það ætlaði aldrei
að verða það sem að varð.
Hlutskipti furukynslóðarinnar er
að vera ósátt. Ósátt við sjálfa sig,
ósátt við landið. Hún vildi breyta
því í eitthvað annað, lét sig
dreyma um norræna barrskóga.
Ánægð verður hún aðeins í
gröfinni.
En eftir því sem árin liðu varð
alltaf minna til að gagnrýna,
minna til að vera á móti. Því sjálf
hafði kynslóðin athafnað sig á
flestum sviðum. Nú standa henni
tvö mál hjarta næst. Baráttan
gegn lúpínunni og hatrið á forseta
Íslands. Fyrrnefnda afstaðan er
fyndin, í ljósi furuástar. En
lúpínan er bleik eins og Barbí og
kemur auk þess frá Ameríku. Hið
síðarnefnda er sprottið af öfund.
Ólafur Ragnar er litli bróðir
furukynslóðarinnar, hinn ungi
framasveinn sem hóf sig upp yfir
hana og lifir enn ungu birkilífi, í
samkvæmum með prinsum og
poppstjörnum. Þá skiptir engu
þótt hann sé besti forseti sem
Ísland hefur átt. Furukynslóðinni
var aldrei annt um landið, aðeins
sjálfa sig.
Furukynslóðin
Vor í Kaupmannahöfn!
Come2 Scandinavia er með tvær íbúðir í miðborg Kaup-
mannahafnar. Einungis 15mín gangur að Ráðhústorgi.
Þetta er frábær og ódýr lausn fyrir hópa og fjölskyldur
sem vilja hafa það gott yfir helgi eða viku í Köben.
Erum einnig með góð verð á bílaleigubílum.
Nánari upplýsingar á www.come2scandinavia.com
Sími: +45 3325 6425 • Netfang: info@come2scandinavia.com
B
orgarstjóri ætlaði að sýna fram á að skoðanakannanir
í upphafi ferils hans væru rangar. Nýr meirihluti og
hann væru traustsins verðir og með því að láta verkin
tala myndu borgarbúar sjá hversu nauðsynlegt það var
að skipta um meirihluta í borginni.
Það hefur verið pólitísk mantra borgarstjórans í hans pólitísku
líftíð að hann sé heiðarlegur maður. Ekki sé hægt að efast um það
sem hann geri, því hann sé svo heiðarlegur maður. Ráðvendni er
góð, og á vel heima í pólitík. Það er meiri eftirspurn en framboð
eftir heiðarleika í stjórnmálum. En þegar pólitísk sjálfsmynd
byggist á því að vera þvottekta er fallið þeim mun hærra þegar
í ljós kemur að undir niðri er bara gamaldags pólitíkus sem sér
ekkert að því að úthluta vini sínum opinbert starf, fyrir góð laun.
Borgarstjórinn virðist ekki átta sig á af hverju þessi nýja ráðn-
ing framkvæmdastjóra er eitthvað óeðlileg. Það er vissulega lög-
legt að ráða, óauglýst, í tímabundna stöðu. Vissulega geta verið
ástæður til þess að ráða einstaklinga, án auglýsingar, í stuttan
tíma. En þegar borgarstjóri ræður til sín á þann hátt einn af sínum
fáu pólitískum samherjum, einstakling sem hefur gegnt trúnað-
arstörfum fyrir hann í nefndum borgarinnar, lyftast augabrúnir.
Ekki bætir úr skák að óljóst er hvað framkvæmdastjóri miðborg-
arinnar eigi að gera. Ef marka má viðtal við hann í gær virðist
starf hans helst felast í að sjá til þess að rusl verði hirt í hverf-
inu. Ekki skýrði borgarstjóri málið frekar í sjónvarpsviðtali með
því að segja að framkvæmdastjórinn myndi aðstoða sig við fleiri
verkefni en bara hvað viðkemur miðborginni. Þá var það einnig
mjög óheppilegt af borgarstjóra að segjast vonast til þess að fram-
kvæmdastjórinn nýráðni myndi starfa út kjörtímabilið, en meira
en ár er eftir af því.
Lítið hefði heyrst ef fylgt hefði verið upphaflegri áætlun og
einhver fundinn innan borgarkerfisins, sem tímabundið hefði átt
að sinna þessu starfi. Það einfaldlega passar ekki við sjálfsmynd
hans sem ærlegs stjórnmálamanns að eitthvað sé rangt við þessa
ráðningu. En sjálfsmynd og veruleiki stemma ekki alltaf.
Þetta nýjasta mál á borði borgarstjóra er ekki til þess fallið að
efla traust borgarbúa á störfum hans og borgarstjórnar. Raunar er
það svo að störf borgarstjórnar, og upphlaup í fjölmiðlum, eru alls
ekki til þess fallin að efla traust borgarbúa á borgarstjórn. Það átti
að láta verkin tala, endurtók borgarstjóri nokkuð oft og borgarfull-
trúar Sjálfstæðisflokksins tóku undir í kór. Helsta vandræðamál
þessa kjörtímabils, REI-málið, er enn óleyst og ekki hægt að skilja
borgarfulltrúa á annan hátt en að enginn viti hvernig eigi að leiða
það til lykta. Þá er hætta á að skipulag Vatnsmýrarinnar verði að
skipulagsslysi. Ekki vegna þess að vinningstillagan í samkeppn-
inni sé svo skelfileg, heldur vegna þess að meirihlutinn í borginni
getur illa komið sér saman um hvernig það eigi að vera.
Til að ná trausti borgarbúa þarf meirihlutinn að fara að láta
verkin tala og sýna að þetta sé meirihluti góðra verka. En þau góðu
verk þurfa að fara réttar boðleiðir innan borgarkerfisins. Það er
ekki nóg að segjast bara vera heiðarlegur og óska eftir trausti og
vinnufrið.
Stjórn höfuðborgarinnar:
Að reynast ekki
vera þvottekta
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR SKRIFAR
HALLGRÍMUR HELGASON
Í DAG | Kynslóðir