Réttur - 01.08.1953, Page 6

142
RÉTTUR
vægi gegn siðferðilega uppleysandi áhrifum auðvaldsskipulagsins.
Þvert á móti hefur tveim auðmannaklíkum tekizt að skipta banda-
rísku þjóðinni upp á milli sín.
Og nú berast áhrif þessarar amerísku ómenningar til íslands.
Menn þekkja þegar hin siðspillandi áhrif kvikmynda hennar,
„hasar“-blaðanna og annarra glæp-aukandi fyrirbrigða. En höfuð-
einkenni amerísku auðvaldsáhrifanna er sjálft matið á mönnunum:
viðmiðunin við peningana. Og þar bætast nú baneitrandi áhrif
ameríska auðvaldsskipulagsins ofan á þau áhrif, sem íslenzka auð-
valdsskipulagsið þegar hefur. Og þessi amerísku spillingaráhrif eru
þegar skipulögð frá æðstu stöðum.
Amerískur menntamaður, sem kom til íslands fyrir nokkrum
árum og kynntist nokkuð hátt.um vorum, sagði að það væri eitt
einkennilegt hér á íslandi Þegar spurt væri um einhvern mann
hér, þá væri alltaf fyrst spurt hvort hann væri menntaður og hvort
hann væri gáfaður. En þegar spurt væri um mann í Bandaríkjun-
um, þá væri alltaf fyrst að því spurt, hvort hann ætti mikla pen-
inga og svo hvort hann hefði há embætti eða völd.
Hið glögga gestsauga fann muninn. Okkur íslendingum finnst
það mannmat eðlilegt, sem við hingað til höfum haft: að meta menn
fyrst og fremst eftir dugnaði, breysti, gáfum, menntun, drenglyndi
og öðrum mannkostum, en ekki eftir auð og völdum. — En það er
ekki gefið, að okkur finnist þetta sjálfsagt eftir nokkur ár, ef sú
„þróun", sem nú á sér stað, fær að halda áfram óáreitt.
Það er amerísk viðmiðun, sem sett hefur allt mark á stjórnar-
hætti íslands síðustu 7 ár. Auðsöfnunin hefur'verið gerð að „æðsta“
tilgangi allrar stjórnarstefnu. Mannleg hamingja hefur verið gerð
að algeru aukaatriði. ísland er auðugra en það hefur nokkru sinni
verið og yfirstétt þess ríkari en nokkurntíma áður. En aðbúnaður
þeirrar alþýðu sem býr í bröggum Reykjavíkur er verri en í mörg-
um kothreysunum fyrr. — Og öll hin merkilega viðleitni nýsköp-
unartímans til að bæta úr eymd og ójafnaði, hefur verið rifin
niður. Auðhyggjuflokkar íslands biðjast nónast afsökunar á því
að hafa 1946 ætlað með átaki hins opinbera að útrýma heilsuspill-
andi íbúðum, þvert ofan í það lögmál auðhyggjunnar að láta ein-