Réttur - 01.03.1962, Blaðsíða 47

VIÐSJA
Nýr kommúnistaflokkur í Suður-Afriku.
Basútóland er lítill blettur á landabréfi Suður-Afríku; það er þó
sérstakt land, en umkringt alla vegu af „lýðveldi" kynþáttakúgar-
anna í Pretoríu (Suður-afríska sambandsríkinu). Basútómenn eru
þó heppnari en margir kynbræður þeirra að vera nokkurn veginn
óhultir fyrir ofsóknum Suður-afríkustjórnar, en þó er því ekki að
heilsa, að þeir séu óháð þjóð: Basútóland er „verndarsvæði“ Stóra-
Bretlands.
Vissulega ráða evrópumennirnir í landinu 1900 talsins, lögum
og lofum, og hinir 800 þúsund svörtu hafa bara þau forréttindi að
mega vinna fyrir þeim hvítu. Basútómenn hafa að vísu eigið þing
(samkvæmt stjórnarskránni frá 1959), en úrslitavaldið liggur hjá
stjórnarfulltrúa Breta.
Einn stærsti vegartálminn lil fulls sjálfstæðis liggur í samtaka- og
skipulagsleysi landsmanna. Bretar höfðu það nefnilega löngum í
hendi sér, hversu stjórnmálaþroski og þjóðernisvitund glæddust
meðal íbúanna. En svo kemur að lokum, að nýlenduvaldið fær ekki
lengur heft framþróunina.
Nýi tíminn hefur barið upp á hjá Basútómönnum eins og flestum
öðrum þjóðum. Þeim hefur borizt til eyrna, að hvarvetna sé los á
gömlum yfirráðum. Trumbur frumskógarins herma um vakningu
allrar svörtu Afríku, og jafnvel í afkimum, þar sem sagan hefur stað-
ið kyrr um aldir, tekur hún kipp og lyftir horninu á fortjaldi fram-
tíðarinnar. Hefðbundnar lífsvenjur þoka um set. Það fer að verða
algengt, að menn selji vinnuafl sitt til þess að kaupa fjölbreyttar
lífsnauðsynjar í stað þess að ætlast til auðsældar af regnguðinum
og félögum hans. Fleirum og fleirum verður ljóst, að máttarvöldin,
bæði þessa heims og annars, eru ekki eins voldug og þau voru í tíð
forfeðranna.
Atvinnuvegir Basútólands eru svo frumstæðir, að helmingur
vinnufærra manna verða að leita út fyrir landamærin að vinnu.
Þannig hafa Basútómenn kynnzt ástandinu í suður-afríska kynþátt-
arríkinu, hvernigþar er traðkað á mannhelgi svörtu frumbyggjanna.
Þetta hefur gert verkefnin heima fyrir augljósari: að hnekkja á-