Réttur - 01.06.1962, Page 51

R E T T U R
163
stígur er erfitt skref. En hvað sem því líður: við höfum fullan rétt
lil aS halda þ ví fram aS sjálf þróun hins sósíalistíska þjóSfélags
geri alþýSu þess fært aS Iíta störf sín öSrum augum en starfsbræSur
hennar í þeim gamla heimi. Og þessi nýja sýn, þessi nýi skilningur
skýtur rótum sínum dýpra meS hverju ári sem líSur.
Vinnulaun.
Launakerfi í Sovétríkjunum hefur tekiS ýmsum hreytingum. Á
fyrstu árum eftir byltinguna ríktu sterkar tilhneigingar til almenns
launajöfnuSar. SíSar var æ meiri áherzla lögS á meginregluna „laun
samkvæmt vinnu“, komst þá á flókiS launakerfi og var langt milli
skautanna. Þessi þróun virSist aS mörgu leyti eSlileg ef viS tökum
til greina allar kringumstæSur. LandiS var fátækt, vanþróaS,
ómenntaS, margt af því fólki sem einhverja sérþekkingu liafSi var
stokkiS úr landi eSa fjandsamlegt sósíalismanum og ófúst til nokk-
urrar samvinnu viS hann. ViS þessi skiIyrSi verSur hvers konar
starfsþekking gulls ígildi, og því er komiS upp launakerfi sem skal
örva menn til menntunar, sjálfsmenntunar, starfsafreka. ViS þessu
væri ekkert aS segja hefSi ekki veriS gengiS alltof langt í því aS
misskipta lífsgæSum eftir því hvaSa störf menn hafa meS höndum.
Þessi misskipting er ein af stærri og alvarlegri ávirSingum stjórnar-
skeiSs Stalíns. ÞaS var ldaSiS miklu fé á ýmsa stjórnendur og sér-
fræSinga í ríkisbákninu og atvinnulífinu, svo miklu aS enginn heiS-
arlegur sósíalisti getur minnzt á þaS blygSunarlaust. Og meSal
verkamanna var líka mikil misskipting: þaS kann ekki góSri lukku
aS stýra þegar hálaunaSur verkamaSur fær fjórum sinnum meira
kaup en láglaunaSur verkamaSur í sömu grein. Þetta fyrirkomulag
skapaSi ólýSræSislegt andrúmsloft og margvíslega óánægju, eink-
um þar eS þaS er mjög erfitt aS meta vinnu vísindalega, persónu-
legir duttlungar yfirvalda fengu alltof mikiS svigrúm. ÞaS urSu
framfarir í landinu en árangur þeirra kom mjög misjafnt niSur —
þetta hlaut aS sínu leyti aS tefja fyrir þessum sömu framförum og
vafalaust aS spilla pólitísku siSferSi, tefja þróun þeirrar sósíalistísku
vitundar og afstöSu til starfs sem áSur var minnzt á.
Sem betur fer hafa hér orSiS breytingar á.
Á síSustu árum hefur launakerfiS veriS endurskipulagt, gert
lýSræSislegra. Eitt af markmiSum sjöáraáætlunarinnar (1958—
1965) er aS koma lágmarkslaunum upp í 50—60 rúblur á mánuSi.
Þetta er ekki mikiS kaup, nei, og þessu marki er enn ekki náS. En