Réttur - 01.06.1962, Blaðsíða 53

R É T T U R
165
þjóni sem bezt bæði hagsmunum framleiðslunnar. þjóðarheildarinn-
ar og verkamannsins sjálfs. Það hefur náðst virðingarverður árang-
ur, en margur vandinn er óleystur. Við vitum til dæmis að í Sovét-
ríkjunum er ríkjandi ákvæðisvinnufyrirkomulag. Upp á síðkastið
hefur verið töluvert rætt um ávirðingar þessa fyrirkomulags. Ein-
staklingsákvæðisvinna krefst mikillar skriffinnsku, eilífs pappírs-
stríðs. Þar að auki verður æ erfiðara að meta slíka ákvæðisvinnu
eftir því sem vélvæðing og verkaskipting vex og ákveðin aðgerð er
framkvæmd af nokkrum verkamönnum sem taka við hver af öðrum.
Við ákveðin skilyrði getur slík ákvæðisvinna einstaklings við ein-
staklingsbundinn tækniútbúnað orðið liemill á framfarir. Því er nú
rætt um að útbreiða ákvæðisvinnu flokka: vinnuflokkurinn fær þá
laun samkvæmt heildarafköstum, viðurkenningu fyrir gæði, með-
ferð véla o. s. frv., en liver einstaklingur fær greitt af launum hóps-
ins samkvæmt fagkunnáttu. Þetta kerfi er einnig álitið heppilegt til
að efla samvinnu starfsbræðra, til að breiða út boðorðið „einn fyrir
alla, allir fyrir einn“ — en það er einmitt eitt af boðorðum vinnu-
flokka kommúnistísks starfs.
Verkalýðsfélögin og vinnumálanefnd ríkisins ákveða í samein-
ingu grundvallarlaun í hverri grein, ákveða uppbætur til afskekktra
héraða og því um líkt; er þá miðað við möguleika og þarfir þjóðar-
búsins, í hvaða greinar, í hvaða héruð æskilegt er talið að veita
nýju vinnuafli. En livaða persónulega möguleika hefur þá verka-
maðurinn til að hafa áhrif á lífskjör sín umfram það sem heildar-
þróun landsins gerir?
Ég vildi í fyrsta lagi nefna sjálft starfsvalið. Sá inöguleiki er
einnig fyrir hendi í kapítalistísku þjóðfélagi, — en er miklu víðtæk-
ari í sósíalistísku þjóðfélagi þar eð þar er ekkert atvinnuleysi og
allar greinar atvinnulífsins lieimta aukið vinnuafl. I öðru lagi: fag-
nám. Verkalýðsfélögin skipuleggja mjög víðtækt fræðslukerfi í sam-
bandi við vinnuslaði. Þeir sem læra hafa ýmis fríðindi: aukaleyfi
á fullum launum og einn dag í viku frían á hálfum launum til náms-
iðkana (munið einnig að vinnutíminn er aðeins sjö stundir) — og
á þennan hált hækka menn í launaflokk eða verða iðnfræðingar eða
jafnvel verkfræðingar. I þriðja lagi: með því að vinna vel og galla-
laust; ég þykist viss um að grundvallarlaun séu ekki miðuð við
neitt óhóflegar kröfur, að minnsta kosti heyrir maður alltaf ialað
uin 10—15—20% premíur eins og sjálfsagðan hlut (sjá einnig
ofangreind ummæli Súkharévskís).