Réttur - 01.11.1965, Page 111

RÉTTUR
319
afia og erfða og áhrifa sósíalismans; eða almennt af þeim stefn-
um sem uppi eru í þjóðfélaginu hverju sinni. Þegar leikhús loka
í miðborg Parísar — verða undir í samkeppninni við sjónvarpið
— eru önnur opnuð í verkalýðshverfum í útjöðrum borgarinnar.
Það væri rangt að gefa þessu ekki gaum. Þetta á sér stað einmitt
af auknum pólitískum áhuga almennings og fyrir áhrif framsækinna
pólitískra afla.
Tvœr leiðir menningarbyltingarinnar
Eitt af meginverkefnum sósíalísks þjóðfélags er að gera öllum
almenningi aðgengilega auðlegð hámenningar mannkynsins.. „List-
in heyrir fólkinu til,“ sagði Lenin. En 'hann bætti við: „En til þess
að listin geti komizt til fólksins og fólkið til listarinnar verðum
vér að auka almenna menntun og menningarstig.“ Hvernig er þessu
háttað nú? Er einnig misræmi milli listar og almennings í sósíal-
isma?
Þessi spurning er ekki aðeins athyglisverð frá fræðilegu sjónar-
miði. Þegar mörg svið listsköpunar eru orðin iðnvædd og fjöl-
miðlun listaverka almenn eru rétt tök á þessum viðfangsefnum
frumskilyrði réttrar stefnu í menningarmálum.
Sósíalísk hylting hefur að markmiði að afmá afleiðingarnar af
vinnuskiptingu auðvaldsins, einnig á andlega sviðinu. Sá árangur
næst á löngum ferli efnalegra, félagslega og menningarlegra breyt-
inga.
Þau vandaniál menningarbyltingarinnar, sem nú er verið að leysa
í öllum sósialískum löndum, hafa einkum í för með sér breytingar
á lífsvenjum, rétta skipulagningu vinnunnar, listræna húsagerð og
umhverfi o. s. frv. Það verður að gera sér vel ljóst hugtakið „menn-
ingarbylting“ og aðgreina marga þætti þess. Bókmenntafræðingar
vorir hafa bent á að greina megi sérstaklega — skilorðsbundið þó
— tvo meginþætti. Þótt þættir þessir séu í innbyrðis samhengi
snerta þeir ólík lífssvið.
Er þá fyrst um að ræða menningu sem almenningseign, þ. e. aukna
almenna menntun, tæknilega og sérmenntun, almenna dreifingu
menningar og listar meðal fólksins. í Tékkoslovakíu hefur mikið
áunnizt í þessa átt eftir stríðið. Þar má m. a. benda á stærri upplög
bóka, fjölgun almenningsbókasafna, leikhúsgestir hafa nær tvöfald-
azt að tölu og verulega breytingu á þjóðfélagslegri samsetningu leik-
húsgesta frá því sem var á dögum hins borgaralega lýðveldis. Yfir
300.000 sóttu málverkasýningu málarans Slav.icék og 100.000 sýn-