Réttur - 01.10.1977, Side 46

hin alþjóðlega verkalýðshreyfing klofnað
í andstæða arma, annars vegar stóðu
sósíaldemókratar í „Öðru alþjóðasam-
bandinu" er lögðu endurskoðunarstefn-
una (revisjonismann) til grundvallar
stefnu sinni; en hins vegar voru komm-
únistar er stofnuðu Komintern-Aljrjóða-
samband kommúnista með aðsetri í
Moskvu en Jrað grundvallaði stefnu sína
á byltingarkenningu kommúnista eins
og hún birtist í ritum Marx/Engels og
Leníns. Sósíaldemókratar í Skandínavíu
aðhylltust er hér var komið sögu revi-
sjonismann. Er leiðtogar Aljrýðuflokks-
ins íslenska stóðu frammi fyrir hug-
myndafræðilegum ágreiningi í flokki sín-
um eftir 1920, Jrá gripu Jieir í fræðilegri
fátækt sinni til endurskoðunarstefnunn-
ar eins og hún var í Danmörku Jrá, en
fyrir var engin byltingarsinnuð stefna
verkalýðsflokks er þyrfti að endurskoða
hér á landi. Því reyndist endurskoðunar-
stefnan vera innflutt vörn krataforyst-
unnar, fræðileg vörn Jreirra gegn lierská-
um og ungum byltingarsinnuðum komm-
únistum, sem hófu að starfa í jafnaðar-
mannafélögunum um 1920.24
C. Þróun vinstri-andstöðu
í Alþýðuflokknum:
Árið 1917 var stofnað Jafnaðarmanna-
félag í Reykjavík er varð umræðufélag
alþýðuflokksmanna um stjórnmál. Félag-
ið fór hægt af stað en um 1920 varð starf-
semi þess mjög blómleg og fjölmargir
ungir menn ganga í það, en burðarásinn
i félaginu var Olafur Friðriksson, Henrik
Ottósson, Ottó N. Þorláksson o. fl. Það
er í þessu félagi sem fyrst verður vart
ágreinings milli sócíaldemókrata og bylt-
ingarsinnaðra kommúnista. Var það í
tengslum við för Ólafs Friðrikssonar og
Ársæls Sigurðssonar á Jrriðja þing Kom-
intern í Moskvu sumarið 1921. Áður
höfðu þeir Brynjólfur Bjarnason og
Henrik Ottósson setið annað þing Kom-
intern 1920. Var ágreiningur um sendi-
för Ólafs er hann kemur heim með réiss-
neskan dreng. Haustið 1921 verða hörð
átök „hvíta stríðið" er leiða til deilna
milli Ólafs og róttækra fylgismanna hans
annars vegar og ASÍ-forystunnar hins veg-
ar er laut forystu Jóns Baldvinssonar. Sá
ágreiningur nær hámarki er Hendrik ber
fram tillögu í Jafnaðarmannafélaginu
um, að Ólafur fari á fjórða Jring Komin-
tern sem íulltrúi félagsins. Er tillagan
samjrykkt með 00:28 og leiðir til Jress, að
andstæðingar fararinnar segja sig úr fé-
laginu og stofna í nóvember 1922 nýtt
félag Jafnaðarmannafélag Islands.25 Er
Jrarna um að ræða fyrsta klofningin inn-
an ísl. verkalýðshreyfingar, en ekki þann
síðasta á Jrriðja áratugnum.
Vinstri armurinn hélt áfram starfinu
í Jafnaðarmannafélagi Reykjavíkur und-
ir forystu Olafs Friðrikssonar, en er
kemur fram til 1924 fer að gæta vaxandi
ágreinings milli Ólafs og ungu kommún-
istanna (t. d. Brynjólfs, Ársæls og Hendr-
iks) er höfðu ásamt fleirum stofnað fé-
lag ungra kommúnista 1922. En árið
1924 kemur hingað til lands norskur
sendimaður frá alþjóðasambandi komm-
únista, Vegheim að nafni, er skipuleggur
stofnun Frœðslufélags hommúnista er
starfaði frá nóv. 1924 til nóv. 1925.20
Þar er reynt að bræða saman skoðana-
ágreining fyrrgreindra aðila og skipu-
leggja andstiiðuna við sócialdemókratana
í verkalýðsfélögunum. Þetta fræðslufélag
eyddi megninu af orku sinni í innbyrðis
karp um liðastarf í verkalýðsfélögum og
254