Réttur - 01.01.1980, Qupperneq 57

ýmsir þeirra, sem áður höfðu verið í
Þjóðvarnarfélaginu, en annars virtist
markmið hans vera að sameina alla her-
stöðvaandstæðinga, sem ekki væru
„kommúnistar“.
Vorið 1953 vaknaði hinsvegar upp
óformleg hreyfing, sem venjulega var
nefnd „Þjóðareining gegn her í landi“.
Aðalhvatamaður hennar var Gunnar M.
Magnúss rithöfundur, en ýmsir fleiri
slógust í þann hóp svosem Aðalbjörg Sig-
urðardóttir, Gunnar J. Cortes læknir,
Olafur Jóh. Sigurðsson skáld, Pétur Pét-
ursson útvarpsþulur, Þorsteinn Björns-
son fríkirkjuprestur o. fl.
Boðað var til þjóðarráðstefnu gegn her
í landi í Reykjavík 5.-7. maí og sóttu
hana á þriðja hundrað fulltrúar fiá 54
félögum. Samþykktar voru ýmsar álykt-
anir gegn hersetunni og samskiptum Is-
lendinga við herliðið, útvarpsrekstri og
öðrum umsvifum hans. Portfundur var
svo haldinn á vegum hreyfingarinnar 4.
júní.
Alþingiskosningar fóru fram þann 28.
júní, og var forystumaður andspyrnu-
hreyfingarinnar, Gunnar M. Magnúss, í
baráttusæti Sósíalistaflokksins í Reykja-
vík. Leikar fóru hinsvegar svo, að Sósíal-
istaflokkurinn tapaði tveirn þingsætum
til hins nýstofnaða Þjóðvarnarflokks. Dró
þá mjög úr starfsemi hreyfingarinnar,
enda var þá hernámsvinnan og kalda
stríðið í algleymingi. Andspyrnuhreyf-
ingin gaf þó út Sjálfstœðisblaðið 1. des.
1953 og annað tölublað árið eftir. En það
var hennar svanasöngur.
StúdentaráS 1953—55
Þetta hlé stóð þó ekki lengi, því að
haustið 1953 gerðust þeir atburðir í Há-
skólanum, að Va'ka missti meirihluta sinn
í Stúdentaráði, en myndaður var vinstri
„bræðingur“ Róttækra, Krata, Framsókn-
ar og Þjóðvarnarstúdenta. Var nú ákveð-
ið að helga 1. desember baráttunni fyrir
brottför hersins. Ræðumaður var Jóhann
Sæmundsson prófessor.
Þetta framtak stúdenta olli þvílíkum
taugatitringi í Morgunblaðinu, að helst
er að líkja við fall borgarstjórnarmeiri-
hlutans vorið 1978. „Kommúnistar ráða
lögum og lofum í Stúdentaráði," stóð í
einni fyrirsögn, og eftir því fór annar
málflutningur þess, sbr. þessa tilvitnun:
„Línukommúnistinn Jón Böðvarsson
stud.mag. var kjörinn ritstjóri 1. des.
blaðsins af hinum rauða meirihluta bræð-
ingráðsins. Hefur slík vanvirða ekki ver-
ið kölluð yfir stúdenta um margra ára
bil."
Næstu tvö ár var 1. desember einnig
helgaður baráttunni fyrir brottför hers-
ins og má segja, að utan Alþingis og
stjórnmálaflokkanna hafi Háskólastrid-
entar verið í fylkingarbrjósti þeirrar bar-
áttu um þriggja ára skeið eða Jrar til Vaka
náði aftur meirihluta haustið 1956. En
Jrá hafði líka verið mynduð „vinstri“ rík-
isstjórn sumarið áður. Ræðumaður fyrra
árið var Jón Helgason prófessor, en hið
seinna Halldór Laxness, sem Joá hafði ný-
verið fengið Nóbelsverðlaunin.
Þess ber líka að geta, að haustið 1954
náðu vinstri menn aftur meirihluta í Al-
Jiýðusambandi íslands og samjrykktu
ályktun um brottför hersins. Hið sama
gerðist árin 1956, 1958 og 1960, en síðan
var hljótt um herstöðvamálið á þingum
ASÍ um 16 ára skeið, þar til á þingi
haustið 1976. Þá var aftur krafist brott-
farar hersins, en auk Jjess í fyrsta sinn
úrsagnar úr Atlantshafsbandalaginu.
57