Réttur - 01.01.1981, Blaðsíða 37

„í sjálfu sér eru þetta ekki tímar til að
sakna, heldur þær aðferðir sem beitt var til
að breyta tímanum. Ég vona að slíkir tímar
komi aldrei aftur, en hugsjónaeldurinn sem
var vakinn, hans sakna ég. Þyrfti eitthvað
að gera var aldrei spurt hvort menn hefðu
eitthvað upp úr því, heldur: get ég gert það?
Og það var gert hvort sem það virtist mögu-
legt eða ekki. Það er þetta sem ég sakna frá
þessum tíma og mér finnst að verkalýðs-
hreyfingjn sérstaklega hafi misst mikið við
það breytta hugarfar sem nú ríkir. Nú virð-
ast menn ekki hafa neina hugsjón aðra en
að éta og komast áfram.”
— Er hægt að endurvekja þennan hug-
sjónaeld nú á tímum?
„Sjálfsagt er erfitt að framkaUa slíkan
einhug og ákafa og til þess þarf trúlega enn-
þá mikilhæfari leiðtoga en þegar neyðin
rekur á eftir. Hins vegar eigum við enn það
mikið ógert innan hreyfingarinnar að við
mættum hafa meiri einhug og ákafa en við
höfum.”
— Nú var þetta ekki fjölmennur hópur
sem stóð í forystu flokksins?
„Nei, og það má heita undravert hvað
þessi tiltölulega fámenni hópur hafði mikil
áhrif. Það var starfað eftir ákveðnu skipu-
lagi og allir einbeittu sér. Fyrst og fremst
einbeitti Kommúnistaflokkurinn sér að
verkalýðsmálum. Það var þó snemma farið
að bjóða fram til þings og bæjarstjóma og
það tók töluvert af tíma félaganna. En höf-
uðþunginn var alltaf á baráttumálum
verkamanna og hreyfingar þeirra. Það er
ekki nokkur vafi á því að þessi fámenni
hópur hafði ótrúleg áhrif á framvindu mála
í verkalýðshreyfingunni sem aftur hafði
mikil áhrif á þjóðfélagið allt og þróun þess.
Fyrir tilstilli Kommúnistaflokksins í
verkalýðshreyfingunni og sérstaklega
Brynjólfs varð Vinnulöggjöfin, sem sett var
1938, ekki verri en raun er á. Hún var í
upphafi hugsuð á allt annan hátt en við
hana höfum við búið að mestu óbreytta
síðan. Þá var það heldur ekki síst fyrir áhrif
kommúnista og bandamanna þeirra að það
tókst að stía í sundur Alþýðuflokki og
Alþýðusambandi og stofna sjálfstætt
verkalýðssamband óháð flokksböndum en
það var knýjandi nauðsyn. Flokkseinokun-
in var slík að menn höfðu ekki atkvæðisrétt
á Alþýðusambandsþingum ef þeir undirrit-
uðu ekki stefnuskrá Alþýðuflokksins og
einstefna hans hefði orðið stórkostlegur
hemill á framvindu mála.”
— Nú varst þú fyrsti bæjarfulltrúi
flokksins í Reykjavík?
„Já, þegar við fengum þennan eina full-
trúa 1934, en meginhlutinn af mínu starfi
var helgaður verkalýðshreyfingunni allt að
einu. Einn bæjarfulltrúi var auðvitað
áhrifalaus en í bæjarmálum voru það helst
atvinnumálin og húsnæðismálin, sem reynt
var að vekja athygli á. Það voru nú ekki
háar atkvæðatölurnar fyrst þegar boðið var
fram til þings. Mig minnir að það hafi verið
um 250 atkvæði sem þingmannsefni flokks-
ins fékk hér í Reykjavík. Síðan gekk þetta
furðu fljótt. 1938 voru þeir orðnir þrír
þingmennirnir. ”
— Þetta hefur verið mikill viðgangur?
„Já, og mönnum óaði við honum. En
það sem úrslitum réði var óþolinmæði
ýmissa forystumanna okkar sem þótti
flokkurinn vaxa of hægt. Og svo var
37