Réttur - 01.04.1987, Side 7

í ársbyrjun 1921 hófu atvinnurekendur
kauplækkunarherferð og heimtuðu að
kaup verkamanna lækkaði í 90 aura (úr
kr. 1,48) og hótuðu að stöðva togarana ef
ekki yrði að því gengið og framkvæmdu
þá hótun að nokkur leyti. Atvinna var lít-
il í bænum og mikið um aðkomumenn í
atvinnuleit. Var mikið þjarkað um þessi
mál, en svo fór að lokum að Dagsbrún
gerði samkomulag um að lækka kaupið
niður í kr. 1,20. Var það gert 21. mars.
Mestu mun hafa ráðið um að verkamenn
samþykktu þessa lækkun, að þeir trúðu
um of þeim áróðri andstæðinganna að at-
vinna yrði meiri ef kaupið lækkaði. Menn
sáu líka fljótt að þeir höfðu verið illa
blekktir því atvinna var miklu rýrari
næstu ár á eftir en verið hafði áður.
24. mars var gerð fundarsamþykkt um
að allt yfirvinnukaup skyldi vera kr. 3,00
á klst. Atvinnurekendur vildu ekki greiða
nema kr. 1,50. Urðu um þetta nokkur
átök við höfnina og var eftirvinna oftar en
einu sinni stöðvuð af stjórn Dagsbrúnar. í
þessum átökum átti „Pjóðhjálpin“ verk-
fallsbrjótalið sem stofnað var, að koma til
aðstoðar atvinnurekendum, en lét aldrei
sjá sig, enda voru verkamenn oft hundr-
uðum saman við höfnina á kvöldin.
Verkamenn báru sigur af hólmi í þessum
átökum.
Eftir þetta gekk á ýmsu í kaupgjalds-
baráttunni og var ýmist að kaup hækkaði
um nokkra aura eða lækkaði á ný og var
á vordögum 1930 kr. 1,20 á klst. í dag-
vinnu, eftirvinnukaup kr. 2,00 og nætur
og helgidagakaup kr. 2,50.
Við stofnun Dagsbrúnar 1906 var, eins
og fyrr segir, dagvinnutíminn ákveðinn
frá kl. 6 - 6 að frádregnum einum tíma til
matar, eða 11 klst. vinnudagur. Oft var
rætt um að stytta vinnudaginn og ekki
hvað síst að takmarka yfirvinnuna. Til
framkvæmda kom í þessum málum þó
ekki fyrr en 1930. Um veturinn það ár var
mikil næturvinna unnin við höfnina (og
segir frá því á öðrum stað, að þegar
Hannes Hafstein kom af saltfiskveiðum
seint að kvöldi, var þá norðan rok og
frost mikið. Byrjað var undir eins að af-
ferma skipið og unnið alla nóttina. Dag-
inn eftir veiktust þrír verkamenn sem
unnu við uppskipunina um nóttina, af
lungnabólgu, og dóu tveir þeirra). Petta
varð til þess að á Dagsbrúnarfundi 15.
mars 1930 var samþykkt að banna nætur-
vinnu eftir kl. 10 að kvöldi. Bann þetta
átti að gilda til 18. maí um vorið og gekk
allgreiðlega að koma því á.
Á félagsfundi í Dagsbrún 10. maí 1930
var samþykkt að undangenginni allsherj-
ar atkvæðagreiðslu, að næturvinnubannið
skyldi gilda áfram. Jafnframt var sam-
þykkt að frá og með 14. maí skyldi dag-
vinna teljast frá kl. 7 að morgni til kl. 6 að
kvöldi, tímakaup í dagvinnu skyldi vera
kr. 1,36 á klst. og kr. 2,50 í eftirvinnu.
Með þessu var vinnutíminn styttur um
eina klst. í dagvinnu og dagkaupið hækk-
að úr kr. 13,20 í kr. 13,60, og var þetta
stærsta skrefið sem Dagsbrú hafði stigið í
kjarabaráttunni frá stofnun 1906. Þessari
skipan mála vildi Reykjavíkurbær ekki
hlíta, í bæjarvinnunni hafði kaupið verið
kr. 1,10 frá 1927, svipað hafði kaupið ver-
ið í byggingarvinnunni og í fiskverkunar-
stöðvum. Dagsbrún hótaði verkfalli frá
20. maí, af því varð þó ekki og gekk
kauptaxtinn í gildi og má segja að eftir
það hafði að mestu verið úr sögunni það
misræmi í kaupi sem verið hafði árin á
undan.
Gúttóslagurinn
Eftir þetta hélst kaupið óbreytt til árs-
ins 1937. Með árinu 1930 fóru í hönd
55