Réttur - 01.01.1988, Blaðsíða 44

GESTUR GUÐMUNDSSON:
Ritfregn
Kynning á heimspeki
Brynjólfs
Brynjólfur Bjarnason, Halldór
Guðjónsson og Páll Skúlason:
Samræður um heimspeki,
Svart á hvítu 1987.
Fyrir síðustu jól sendi bókaforlagið
Svart á hvítu frá sér Samræður um heim-
speki, þar sem þátttakendur eru þeir
Brynjólfur Bjarnason, Halldór Guðjóns-
son og Páll Skúlason, en Eyjólfur Kjalar
Emilsson ritar formála. Samræðurnar eru
fyrst og fremst helgaðar heimspeki Bryn-
jólfs Bjarnasonar, en hinir þátttakend-
urnir spyrja Brynjólf, gagnrýna heim-
speki hans og tefla fram öðrum hugmynd-
um. Brynjólfur hefur áður sent frá sér sex
bækur um heimspekileg efni; þessi bætir
kannski ekki miklu við, en er ágætur inn-
gangur að hinum bókunum. Hún er að-
gengileg og andmælendurnir þjóna því
hlutverki að vekja upp spurningar og efla
þannig umhugun lesandans.
Brynjólfur hefur ávalit fengist við
grundvallarspurningar heimspekiiðkana,
spurningar sem flestir mestu heimspek-
ingar sögunnar hafa glímt við en aðrir
minni spámenn hafa fæstir reynt að móta
sér sjálfstæða afstöðu til. Þetta áræði er í
samræmi við annað í lífshlaupi Brynjólfs.
Glíma hans við grundvallarvandamálin
færir okkur auðvitað engan nýjan sann-
leika á silfurfati, en hlýtur að gera sér-
hverjum lesanda betur Ijóst en áður,
hversu mörgum knýjandi spurningum um
tilvist okkar er í raun ósvarað, og um leið
getur hún aðstoðað okkur við að orða
þessar spurningar og leita svara við þeim.
Brynjólfur spyr ekki um minna en sjálf-
an tilgang lífsins. Meðal fróðlegustu kafla
bókarinnar eru þeir, þar sem Páll Skúla-
son teflir fram heimspeki existensíalista,
á borð við Camus, gegn skoðunum Bryn-
jólfs. Brynjólfur getur tekið undir það
með existensíalistum að sú vísindalega
heimsmynd sem er ráðandi um hugsunar-
hátt okkar, veitir okkur engin svör um til-
gang lífsins. Hér kemst Camus að þeirri
niðurstöðu að allt mannlíf sé merkingar-
laus fjarstæða frá náttúrunnar hendi; við
verðum að gefa lífinu merkingu. Bryn-
jólfur getur ekki fellt sig við þessa niður-
stöðu og segir að hann geti ekki fellt sig
við að lífið sé tilgangslaust. Hann geti
ekki sannað að lífinu fylgi ákveðinn til-
gangur, en hann geri þá hugmynd engu
að síður að frumforsendu lífs síns og
hugsunar, því að lífið sé honum einskis
44