Réttur - 01.01.1988, Blaðsíða 20

1940 kom hernámið og aðstaða Réttar
breyttist mikið.
„Sjálfstæðisbarátta íslands hin nýja“
eins og grein mín í síðara hefti Réttar
1940 hét, markaði frelsisbaráttuna gegn
hinu ágenga og volduga hernámsvaldi
sem aðalatriði í sókn og vörn íslendinga.
í því hefti birtist og hið fagra og sterka
kvæði Steins Steinars: „Imperium Brit-
annicum“:
„Þín sekt er uppvís, afbrot mörg og stór,
og enginn kom að verja málstað þinn.
Ó, græna jörð, þar Shakespeare forðum
fór
til fundar við hinn leynda ástvin sinn.
Þú brennur upp, þér gefast engin grið,
og gamalt bál þú hefur öðrum kynt.
Ó, lát þér hægt, þó lánist stundarbið,
að lokum borgast allt í sömu mynt.
Og jafnvel þó á heimsins nyrstu nöf
þú næðir þrælataki á heimskum lýð,
það varð til einskis, veldur stuttri töf.
Það vinnur aldrei neinn sitt dauðastríð.“
Og Steinn reyndist sannspár: Það „Im-
perium Brittannicum", breska heimsveld-
ið, er réð fjórðungi jarðar fyrir stríð,
hrundi. Eftir varð England með einskon-
ar samstarfsríki. — Heimsdrottnun auð-
valdsheimsins „fór vestur“!
Við gerðum tilraun með að breyta um
ritstjórn. Gunnar Benediktsson tók við 2.
hefti þessa 26. áragangs. Og varð að fara
í tugthúsið fyrir að segja sannleikann um
íslenska braskara. Og 1943 tók Sigurður
Guðmundsson við ritstjórn Réttar og gaf
út tvo árganga ágæta, en hann var um leið
ritstjóri Þjóðviljans, svo það reyndist allt-
of mikið á hann lagt.
Árgangurinn 1945 féll niður, enda var
þá alltof mikið á okkar herðar lagt með
myndun nýsköpunarstjórnarinnar 1944.
1946 tókum við Ásgeir Bl. Magnússon
við rítstjórninni og hélst svo alllengi. Jó-
hannes úr Kötlum og Porsteinn Valdi-
marsson voru nú aðalljóðskáldin, sem
okkur studdu auk pólitísku félaganna,
Brynjólfs Bjarnasonar þ. á m., sem allan
tímann hafði ritað hann með mér. Og rétt
á eftir bættist við hin ágæta skáldkona
Jakobína Sigurðardóttir í Garði og hóf
þátttöku með hinu ramma skírskotunar-
kvæði: „Brást þér værð?“ Bandaríska
auðvaldið var nú tekið við kúgunarhlut-
verki Bretlands og hafði kúgað það til að
ofurselja sér ísland 1945.
Nýtt og hættulegt tímabil var hafið í
frelsisbaráttu lands vors og óvinurinn,
voldugasta herveldi jarðar, er gera vildi
ísland að útvirki sínu og árásarstöð.
Hlutverk Réttar varð nú erfiðara en
fyrr, en þó kom oss mikil hjálp, er Ólafur
Rafn Einarsson kom heim frá Osló og tók
að sér að gerbreyta Rétti og færa í alveg
nýtt form 1967.
Látum alla þá sögu bíða seinni tíma,
enda er sú saga rakin ítarlega í bók þeirri
er Jón Guðnason reit með mér 1980 og
heitir „ísland í skugga heimsvaldastefn-
unnar“.
E.O.
20