Réttur - 01.01.1993, Blaðsíða 40

seta og annan til vara. Yrðu atkvæði síð-
an lögð saman og hefði enginn rétt til þess
að verða forseti nema með meirihluta at-
kvæða. Þessi tillaga var felld með 6 at-
kvæðum gegn 4.
Einar Olgeirsson bar fram þessa til-
lögu:
„Nú fær enginn meirihluta greiddra at-
kvæða og skal þá kjósa að nýju um þá tvo
er hæsta atkvæðatölu hafa og verður þá
sá kjörinn forseti er flest atkvæði fær. Ef
báðir fá jöfn atkvæði ræður hlutkesti.“
Þessi tillaga var felld með 6 atkvæðum
gegn 3. Núverandi fyrirkomulag var svo
samþykkt með 6 atkvæðum gegn 4. Um
það segir í nefndarálitinu:
„Er sú tillaga flutt í trausti þess að
þjóðinni takist að fylkja sér þannig um
forsetaefni, að atkvæði dreifist eigi úr
hófi fram.“
Þá flutti Einar þessa tillögu:
„Að öðru leyti skal ákveða með lögum
um framboð og kjör forseta og má þar á-
kveða að tiltekin tala meðmælenda skuli
vera úr fjórðungi hverjum í hlutfalli við
kjósendatölu þar.“
Þessi tillaga var samþykkt með 8 at-
kvæðum samhljóða.
Tillaga um að kjörtímabil forsetans
hefjist 1. ágúst — frá Bernharð Stefáns-
syni var samþykkt með 9 atkvæðum gegn
einu.
Þá var komið að 26tu greininni sem
fjallar um synjunarvald forseta.
í frumvarpi ríkisstjórnarinnar var gert
ráð fyrir því að forsetinn hefði ekki synj-
unarvald. Lagafrumvarp tæki gildi þó að
forsetinn neitaði um uppáskrift á frum-
varpið en síðan færi fram þjóðaratkvæða-
greiðsla um efni frumvarpsins sem væri
jafnframt hinn endanlegi dómur. Með
öðrum orðum var upphaflega tillagan í
frumvarpinu sú sama og endanlega var af-
greidd í stjórnarskránni. Ríkisstjórnin
gerði nú tillögu um annað fyrirkomulag
og að greinin orðaðist svo:
„Ef Alþingi hefur samþykkt lagafrum-
varp skal það lagt fyrir forseta lýðveldis-
ins til staðfestingar og veitir staðfestingin
því lagagildi. Nú synjar forseti lagafrum-
varpinu staðfestingar og skal þá bera
frumvarpið svo fljótt sem kostur er undir
atkvæði allra kosningabærra manna í
landinu til samþykktar eða synjunar með
leynilegri atkvæðagreiðslu, og fær frum-
varp þá lagagildi, ef meirihluti þeirra, er
atkvæði greiða, samþykkja(sic) það.“
Þessi tillaga stjórnarinnar var felld með
7 atkvæðum gegn 3.
Hér verður ekki í þessari grein lagt út
af þýðingu þessarar niðurstöðu: minnt á
að tillaga stjórnarinnar hefði í verki getað
breytt öllu við afgreiðslu EES-málsins í
vetur.
En hvað um fyrsta forseta iýðveldisins?
Er hægt að kjósa hann strax? Niðurstað-
an varð sú að Alþingi kysi fyrsta forset-
ann og samþykkti nefndin þessa tillögu
Gísla Sveinssonar:
„Er stjórnarskrá þessi hefir öðlast gildi,
kýs Sameinað Alþingi forseta fyrsta sinni
eftir reglum um kjör forseta Sameinaðs
alþingis og nær kjörtímabilið til 31. júlí
1945.“
Tillagan var samþykkt með 7 atkvæð-
um gegn atkvæði Stefáns Jóhanns.
Á 9. fundi sínum 19. febrúar samþykkti
nefndin frumvarpið með áorðnum breyt-
ingum með samhljóða atkvæðum. Nefnd-
arálitið var undirskrifað á fundi nefndar-
innar 22. febrúar 1944. Gekk það því
næst til nefndanna í deildum þingsins.
Samvinnunefndin kom þó saman síðar,
þriðjudaginn 7. mars, og tók fyrir breyt-
ingartillögur sem einstakir þingmenn —■
Sjálfstæðisflokksins — höfðu flutt. Var