Réttur - 01.01.1993, Blaðsíða 22

Alþýðuflokksmenn lögðu þó aðaláherzlu
á orðið alþýðuflokksmaður en orðið jafn-
aðarmaður vék heldur til hliðar. Þó er
nokkuð ljóst að Alþýðuflokksmenn áttu
fremur það orð en flokksmenn Sósíalista-
flokksins. Mér finnst persónulega, þegar
ég hugsa til þessara breytingatíma, að við
sósíalistar í Sósíalistaflokknum, höfum
látið það afskiptalítið, þó að Alþýðu-
flokksmenn héldu því gamla og góða
nafni, sem aldrei hafði þó aðra merkingu
en 'orðið sósíalisti. Frá minni hálfu og fé-
laga minna snerust hinar pólitísku deilur
ekki um neina þrætubók, ekki um túlkun
eða notkun orða, heldur um rammpóli-
tíska stefnu í málefnum þess tíma.
Alþýðuflokksmenn voru eins og við,
sósíalistar, með sömu stefnu sem átti ræt-
ur að rekja til kenninga sósíalismans.
Sósíalistaflokkurinn var frá upphafi
skipaður að miklum meirihluta, alþýðu-
fólki, sem ýmist hafði verið í Alþýðu-
flokknum beint, eða í gegn_.ii verkalýðs-
félög. Þeir sem höfðu verið í Kommún-
istaflokknum voru þar í miklum minni-
hluta, þó að þaðan kæmu margir harð-
duglegir og áhrifamiklir flokksmenn.
Ég nefni sem dæmi úr minni heima-
byggð, Neskaupstað. Par var fram til
1938 um 20 manna Kommúnistaflokkur.
Fyrsta sósíalistafélagið sem stofnað var á
staðnum, sem deild í Sósíalistaflokknum,
hafði 105 stofnfélaga. Fylgi Sósíalista-
flokksins, þegar fyrst á reyndi, í almenn-
um kosningum sýndi þetta einnig. Flokk-
urinn varð strax stærri en Alþýðuflokkur-
inn í kosningunum 1942, og þó voru áhrif
hans í verkalýðshreyfingunni ennþá meiri
hlutfallslega.
Miklar breytingar hafa orðið í íslenzk-
um stjórnmálum á árunum frá 1938 til
þessa tíma (1993). Flokkar hafa breytzt
og stefnumótun mótazt af nýjum viðhorf-
um. Og eins og oft áður hefir umheimur-
inn tekið sínum stökkbreytingum. f>að er
eðlilegt, að stjórnmálaflokkar breyti um
baráttumál og áherzlur með breyttum
tíma. En sögunni á ekki að breyta. Liðinn
tími kemur ekki aftur. Sögu hins liðna á
að segja rétt og án undanbragða eða mis-
túlkunar. Kenningar sósíalismans um
þróun þjóðfélagsgerðarinnar, frá léns-
skipulagi til borgarastéttar og síðan til-
koma hinnar fjölmennu verkalýðsstéttar,
hafa staðist í reynslu sögunnar.
Kenningar sósíalismans um óhjá-
kvæmilegar breytingar þjóðfélagsins til
þess að mæta réttlætis- og jafnréttiskröf-
um verkalýðsstéttarinnar hafa einnig
staðist fullkomlega. Enginn stjórnmála-
flokkur á íslandi nú, árið 1993, þorir eða
vill halda fram þeirri gömlu kenningu, að
kosningaréttur eigi að miðast við eignir
eða völd, að leggja eigi niður almanna-
tryggingar, eða að banna eigi verkalýðs-
félögum að semja um kaup og kjör félags-
manna sinna. Slíkar kenningar eru löngu
aflagðar. Enn eru þó til þeir flokkar, sem
á sínum tíma börðust gegn samningsrétti
stéttarfélaganna og stóðu gegn fullkomn-
um þjóðfélagstryggingum. Enn er deilt
um það, hvernig tryggja eigi öllum fulla
atvinnu og réttlát kjör. Enn er deilt um
almannatryggingar og margvíslega opin-
bera þjónustu. Enn eru þeir til, sem trúa
af álíka trúarhita og áköfustu sértrúar-
hópar gera, að ríkið, hið opinbera, megi
ekki koma nærri þjónustu við almenning.
Feir boða nú einkavæðingu á Pósti og
síma, á rafveitukerfi landsmanna, á vatns-
veitum og höfnum. Þeir vilja einkarekna
skóla og sjúkrahús, vegi og brýr og öll
helztu samgöngutæki. Og þessari stefnu-
mörkun fylgir enn gamla kenningin um
að gróðasjónarmið eigi að ráða í öllum
rekstri.
22