Réttur - 01.01.1993, Blaðsíða 74

eða svokölluðu pólitísku jafnrétti, treyst-
andi og trúandi því, að með þessu svo-
kallaða pólitíska atkvæðafrelsi komi öll
önnur gæði lífsins svo að segja af sjálfu
sér. En þetta hefir herfilega brugðist, og
því til sönnunar þarf ekki annað en benda
á ástandið eins og það er nú í heiminum,
því aldrei hefir örbirgð og réttleysi fjöld-
ans af mannfólkinu verið auðsærri og
meiri en nú, á þessari marglofuðu frelsis-
og samkeppnisöld, aldrei hefir jafnmikili
hluti mannfólksins verið útilokaður frá
hinum einu lindum lífsskilyrðanna, nátt-
úrugæðunum ...
Auðna verður að ráða, hvort síðar
heppnast í þessu litla riti að benda á færar
leiðir til þess að efla sannarlegt réttlæti og
jafnrétti í þjóðfélagi voru.
(Gamalt og nýtt, Réttur 1918)
Jónas Jónsson, frá Hriflu:
Þrír flokkar
Mitt í þeim glundroða, sem nú drottnar
í stjórnmálalífi íslendinga sést að veru-
legar breytingar eru í aðsigi; og má jafn-
vel segja að nú móti fyrir aðallínum í
flokkaskiptingu þeirri, sem er að verða
til. Er þar skemmst af að segja, að þjóðin
er að skipta um þungamiðju f landsmála-
baráttunni, er að hverfa frá því að skipast
í flokka um sambandsmálið. í stað þess
flokkast menn nú um innanlandsmálin á
sama hátt og í öðrum þingstjórnarlönd-
um: Hægrimenn (íhaldsfl.), Vinstrimenn
(frjálslyndir o.fl.) og jafnaðarmenn (Al-
þýðufl.) ...
í bæjum má gera ráð fyrir að hægri-
menn glími við jafnaðarstefnuna, en vinstri-
manna gæti fremur lítið. Við hlutfalls-
kosningu til bæjarstjórnar geta fátækling-
arnir náð meirihluta a.m.k. við og við, og
þá fengið færi til að koma sumum af hug-
sjónum jafnaðarstefnunnar í fram-
kvæmd, t.d. rekið kúabú, garðrækt og
fiskveiðar til hagnaðar bæjarfélögum.
Látið bæina byggja holl hús yfir þá skýlis-
lausu, eignast lönd og lóðir, gera leikvelli
og íþróttastöðvar, bókasöfn og góða
skóla handa æskumönnum bæjanna. Fá-
tækt og ömurleg kjör verkamannalýðsins
í íslensku kauptúnunum var að verða eitt
mesta vandamál þjóðarinnar. Úrkynjun
stóð bersýnilega fyrir dyrum, bæði líkam-
leg og andleg hnignun.
Frá þjóðlegu sjónarmiði er það stór-
happ, ef verkamannastéttin „vinnur sig
upp“ úr bágindunum. Fjóðinni bætast þá
auknir kraftar til allra mannrauna. Og er-
lend reynsla er sú, að engin stefna hefur
orðið eiginleg lyftistöng verkamanna-
stéttinni, nema jafnaðarmennskan. Vegna
verkamanna sjálfra, vegna þjóðarinnar í
heild sinni og vegna hinnar eðlilegu
flokkaskipunar, sem ein tryggir framfarir
í þingstjórnarlöndum, var jafnaðarstefn-
an nauðsynleg íslenskum verkamönnum í
kauptúnunum.
Vinstrimannaflokkurinn hlýtur að fá
sinn aðalstyrk frá gáfuðum og áhugasöm-
um bændum, í sveit og við sjó. Ennfrem-
ur nokkrum liðsauka frá miðstétt kaup-
túnanna. Þó að vinstrimannaflokkurinn
spretti í skjóli bændaflokkanna, getur
hann engan veginn orðið agrar-flokkur.
Þröngsýnir og smásálarlegir bændur og
sveitavinir geta ekki átt þar heima. Feir
lenda sjálfkrafa í fylkingarbrjósti hægri-
mennskunnar. Takmark vinstrimennsk-
unnar er: alhliða framför þjóðarinnar,
efnaleg, andleg og siðferðisleg. Þar er
meira verk að inna af höndum heldur en
ein kynslóð nær til. En hægra verður eft-
irkomendunum að halda í horfinu, er rétt
er lögð undirstaðan ...
Myndun hinna þriggja nýju flokka er
74