Réttur - 01.01.1993, Qupperneq 54

engum á óvart sem þekkir til baráttu-
sögu íslenskra sósíalista, en þar eru þeir
félagar, Einar og Brynjólfur, lengi vel
fremstir meðal jafningja, jafnt í dægur-
baráttunni sem hugmyndafræðilegri
stefnumótun, innan flokksins, á alþingi
og í fjölmiðlum. Margar af greinum
Brynjólfs úr Rétti eru birtar í bókum
hans, Með storminn í fangið I-II (MM
1973). Þó skulu hér tilgreindar nokkrar:
Jafnaðarstefnan fyrir daga Karls Marx
(1929), Hin efnalega söguskoðun (1930),
Hin nýja sjálfstæðisbarátta íslendinga
(1944), Það svar verður munað um ár og
aldir (1949), Gelgjuskeið nýrra þjóðfé-
lagshátta (1957), Stjórnlist sósíalískrar
hreyfingar (1978).
Fast á hæla Brynjólfs kemur svo einn
snjallasti penni sósíalískrar hreyfingar
fyrr og síðar, Sverrir Kristjánsson, sagn-
fræðingur, sem skrifaði m.a., Alþjóða-
sambönd verkalýðsins (1929), Byltingar-
hreyfingin í Kína (1930), Miðjarðarhafið
og Suðurlönd (Vagga veraldarsögunnar)
og Baráttan um Miðjarðarhafið (Hálf-
máninn og krossinn) (1942) , í ljósaskipt-
um aldarinnar (1949) og Dagsbrún 60 ára
(1966). Pá ritaði Sverrir margar greinar í
Víðsjá Réttar um erlenda viðburði. Pað
gerði einnig Björn Franzson, sem átti
ýmsar greinar í Rétti, m.a. Um trúar-
brögðin (1936).
Skáld og rithöfundar settu svip sinn á
Rétt allan tímann. Iðulega vitnaði Einar í
Þorstein Erlingsson og Stephan G. Steph-
ansson, í greinum sínum og Neistum, og
skrifaði reyndar merka ritgerð um þá í
Rétti 1928: Árgalarnir áminna. Halldór
Kiljan Laxness tekur hressilega til hend-
inni uppúr 1930 og skrifar hverja ádrep-
una á fætur annarri: Alþýðuverslanir
(1930), Þeir koma til yðar í sauðarklæð-
um (1930), Hvers vegna eru lærðir menn
ekki socialistar? (1931), Fátækt Jónasar
Hallgrímssonar (1933), smásöguna Pórð-
ur gamli halti (1933), Barnamorðinginn
María Farrar (þýðing eftir Bert Brecht,
1934), Fasisminn og aðstaða skálda
(1937) og Mannasiðir (1941). Mikilvirkur
er einnig Jóhannes úr Kötlum, en um
langan tíma birtast kvæði hans í Rétti,
t.d. Vér öreigar (1934), Mitt fólk (1937),
Hugleiðingar um líf og list (1947), Kveðja
til Sigfúsar (1952), Talað við atómfólk
(1955).
Af öðrum skáldum sem birta ljóð, sög-
ur eða greinar eftir sig má nefna: Davíð
Stefánsson (Hrærekur konungur í Kálf-
skinni, 1926), Þórberg Þórðarson (Heim-
speki eymdarinnar, 1927), Halldór Stef-
ánsson (margar smásögur, m.a. Önnur
persóna eintölu, 1937), Stein Steinarr
(Verkamaður, 1933), Kristínu Sigfúsdótt-
ur (Örbirgð , 1926), Hallstein Karlsson,
Jón úr Vör, Skúla Guðjónsson, Gils Guð-
mundsson, Ólaf Jóhann Sigurðsson (Að
komast áfram í heiminum, 1954), Einar
Braga, Þorstein Valdimarsson (fjölmörg
kvæði), Jakobínu Sigurðardóttur (m.a.
Brást þér værð, 1954), Halldóru B.
Björnsson, Sigfús Daðason, Jón Óskar,
Tryggva Emilsson, Jón frá Pálmholti,
Þorstein frá Hamri, Vilborgu Dagbjarts-
dóttur, Njörð P. Njarðvík og Elísabetu
Porgeirsdóttur, að ógleymdri Ingibjörgu
Haraldsdóttur, sem jafnframt átti sæti í
ritnefnd Réttar síðustu árin og skrifaði þá
einnig margar greinar, m.a. Nýir tímar í
Nicaragua (1979), José Martin, þjóðhetja
Kúbu (1983) og Byltingin á Kúbu (1984).
Talsvert er um þýðingar í Rétti og
einnig er áhersla lögð á að kynna erlenda
höfunda, pólitíska hugsuði og skáld. í
fyrsta hefti Réttar er þannig birt saga eftir
Tolstoj. Um leið og Einar tekur við rit-
stjórn 1926 birtast greinar eftir Martin A.
54