Morgunblaðið - 08.06.2006, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. JÚNÍ 2006 33
UMRÆÐAN
MEÐ Morgunblaðinu fengum
við í hendur aukablað í bláleitum
lit sem fjallaði um þorskastríðin.
Lesendur sem ekki muna sjálfir
þessa tíma og fletta þessu blaði,
skoða uppsetningu, fyrirsagnir,
myndir af ráðamönnum o.s.frv.
hljóta að álykta sem svo að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi
unnið aðalsigurinn í
landhelgisdeilunum.
Til að fá raunsanna
mynd af málinu verða
lesendur að lesa grein
Guðna Th. Jóhann-
essonar sem ég vona
að sem flestir hafi
gert. Þar lýsir Guðni
af fullri hlutlægni bar-
áttu sem þjóðin háði
af einurð undir for-
ystu stjórnmálamanna
sem þorðu að taka
djarfar ákvarðanir.
Bak við þá forystu sem á hverj-
um tíma stóð í eldlínunni stóð
þjóðin. Samstaðan var nánast
órofa. Öll fjögur skrefin voru mik-
ilvæg. Fjögurra mílna lögsaga með
lokun flóa og fjarða var gríðarlega
mikilvægt upphaf þar sem sjálf-
stæði þjóðarinnar til slíkra athafna
hlaut eldskírnina. Þá var Hermann
Jónasson forsætisráðherra en Ólaf-
ur Thors lék lykilhlutverk. Út-
færslan í tólf mílur var ekki síður
afar mikilvægur áfangi en þá bar
hæst nöfn þeirra Hermanns Jón-
assonar og Lúðvíks Jósepssonar.
En baráttan fyrir þessum tveimur
fyrstu áföngum var þó að sumu
leyti auðveldari en það sem á eftir
kom vegna góðrar samstöðu sem
myndaðist á milli margra strand-
þjóða um tólf mílna landhelgi. Og
enn í dag tala Íslendingar um sigr-
ana í landhelgismálinu. Það stríð
vannst með viðurkenningu tólf
mílna landhelginnar.
Efnahagslögsagan
En baráttan hélt áfram og nú
fyrir efnahagslögsögu strandþjóða.
Sú barátta snerist um að strand-
ríki ætluðu í raun að
helga sér úthöfin að
mati margra öflugra
fiskveiðiþjóða. Í þeirri
baráttu heltust úr lest
stuðningsmanna ýmsir
sem ekki áttu sömu
hagsmuni og Íslend-
ingar af stærri fisk-
veiðilögsögu.
Útfærslan í fimmtíu
mílur var þess vegna
afar djörf ákvörðun,
eftirleikurinn erfiður
og átökin hörð. Aftur
var Lúðvík Jósepsson
í forystu en nú var það Ólafur Jó-
hannesson sem stýrði ríkisstjórn.
Sigurinn í þeim áfanga var í raun
aðalsigurinn. Þegar það varð ljóst
að þjóðir gætu helgað sér fiskveiði-
lögsögu utan tólf mílna fór málið
að snúast um hver ytri mörk slíkr-
ar lögsögu ættu að vera á heims-
vísu og fljótlega fóru strandríki að
safnast saman um stuðning við tvö
hundruð mílna lögsögu. Og enn
tóku Íslendingar djarfa ákvörðun.
En nú báru ábyrgðina Geir Hall-
grímsson og Matthías Bjarnason.
Með lokum þeirra hörðu átaka sem
þarna fylgdu á eftir má segja að
mál hafi verið í aðalatriðum í höfn.
Hver af þessum áföngum var mik-
ilvægastur?
Um það má hafa skiptar skoð-
anir en mín er sú að fimmtíu míl-
urnar hafi opnað leiðina að loka-
markinu. Allir
stjórnmálaflokkarnir sem voru á
dögum í þessum fjórum stríðum
áttu hlut að lokasigrinum. Sjálf-
stæðisflokkurinn fylgdi lokasókn-
inni fast eftir. Líklega vegna þess
að hann átti hvorki þátt í tólf
mílna útfærslunni né fimmtíu míl-
unum. Þannig tryggði atburðarásin
hámarksárangur að mínu mati.
Þetta var sigur sameinaðrar þjóðar
og djarfra forystumanna en ekki
sigur Sjálfstæðisflokksins eins og
Morgunblaðið lætur í veðri vaka
með bláa blaðinu sínu á dögunum.
Svona blaðamennska á aldrei við
en þó síst af öllu í landhelgismál-
inu. Það var stórvirki sem vannst
vegna hetjudáða starfsmanna
Landhelgisgæslunnar og vegna
þess að forystumenn stjórnmála
höfðu einurð og dirfsku til að taka
stórar ákvarðanir. En það sem öllu
skipti var að þjóðin stóð einhuga
að baki þeim.
Átökin um auðlindina
Jóhann Ársælsson fjallar um
þorskastríðin og gerir at-
hugasemd við umfjöllun í auka-
blaði Morgunblaðsins
’Þetta var sigur samein-aðrar þjóðar og djarfra
forystumanna en ekki
sigur Sjálfstæðisflokks-
ins eins og Morgunblaðið
lætur í veðri vaka með
bláa blaðinu sínu á dög-
unum. ‘
Jóhann Ársælsson
Höfundur er alþingismaður.
FYRIR svo sem tveimur ára-
tugum birtust daglega í Morg-
unblaðinu smáklausur undir fyr-
irsögninni Gætum tungunnar.
Með stuttorðum leiðréttingum
var reynt að sporna við málvillum
sem skotið höfðu upp kollinum á
ýmsum vettvangi. Sumt af ábend-
ingun þessum var endurtekið í
einhverri mynd, þegar um mjög
áleitnar villur var að ræða. Að til-
raun þessari stóð félagsskapur
sem nefndi sig Áhugasamtök um
íslenskt mál. Allar ábendingar
höfðu verið bornar undir sérfróða
menn um íslenskt mál áður en
þær birtust í blaðinu. Til álita
kom á sínum tíma, að einhverjar
skýringar fylgdu þessum leið-
beiningum. Hins vegar þótti
miklu varða, að hver klausa yrði
fljótlesin og því sem orðfæst og
umbúðaminnst. Var talið, að helst
þyrfti að fara sem næst þeim
bendingum sem íslenskar mæður
hafa löngum gefið börnum sínum;
enda var tilgangurinn einkum sá
að vera til aðstoðar foreldrum og
öðrum þeim sem annast uppeldi
nýrrar kynslóðar á tímum sem af
ýmsum sökum reynast móð-
urmálinu viðsjálir.
Þáttum þessum var á sínum
tíma einstaklega vel tekið. Og nú
er ráðgert að verða við óskum
fjölmargra og endurtaka þennan
leik með líkum hætti og fyrr, og
er fyrsti þáttur látinn fylgja þess-
um línum.
Áhugasamtök um íslenskt mál,
Helgi Hálfdanarson ritari.
Gætum tungunnar
Tveir menn tala hvor um annan.
Þrír menn (eða fleiri) tala hver um annan.
Allir karlarnir tala hver um annan.
Allar konurnar tala hver um aðra.
Öll börnin tala hvert um annað.
Allt fólkið talar hvað um annað.
(Meira á morgun)
Dæmi um hefðbundna notkun orða
Fréttir á SMS