Morgunblaðið - 17.06.2006, Blaðsíða 24

24 LAUGARDAGUR 17. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
ÞESSUM Afríkumönnum, 43 talsins, var bjargað um borð í spænskan varð-
bát í fyrradag en þá voru þeir á leið til Kanaríeyja í von um að komast það-
an til Evrópu. Eins og sjá má var báturinn ofhlaðinn enda hafa margir far-
ist á þessari leið. Langflest af þessu fólki er sent aftur til síns heima.
Reuters
Varasöm Kanaríeyjaför
Bagdad. AP, AFP. | Að minnsta kosti 11
manns týndu lífi og nokkrir tugir
særðust þegar maður, sem hafði fal-
ið sprengiefni í skóm sínum,
sprengdi sig upp í einni mosku sjíta í
Bagdad í gær. Virðist lítið lát vera á
hryðjuverkum af þessu tagi, þrátt
fyrir stóraukið eftirlit og yfirlýsing-
ar um mikinn árangur í baráttunni
við al-Qaeda-hryðjuverkasamtökin.
Þetta er í annað sinn sem ráðist er
gegn sjítum í Baratha-moskunni, en
7. apríl síðastliðinn létust 90 menn og
um 175 særðust í þrefaldri sjálfs-
morðsárás manna, sem voru dulbún-
ir sem konur.
Jalaluddin al-Saghir, klerkur Bar-
atha-moskunnar, sagði í gær, að lík-
lega hefði hann sjálfur verið helsta
skotmark hryðjuverkamannanna.
Sagði hann, að öryggisverðir búnir
sérstökum tækjum hefðu fundið skó
með sprengiefni og þá farið að leita
betur. Þegar þeir nálguðust mann-
inn, sem hélt á skóm, hefði hann
sprengt sig upp. Var hann innst í
moskunni og var líklega að bíða eftir
því að Saghir hæfi bænalesturinn.
Bannað er að fara á skóm inn í mosk-
ur en þó leyfilegt að halda á þeim.
Auk sprengingarinnar í Baratha-
moskunni var skotið úr sprengju-
vörpum á eitt hverfi Bagdadborgar
og féllu þá tveir og 16 særðust.
Hryðjuverkin í gær áttu sér stað
þrátt fyrir stóraukna öryggisgæslu.
Hefur 160 varðstöðvum verið bætt
við í Bagdad og 26.000 íraskir her-
menn, 23.000 lögreglumenn og 7.200
bandarískir hermenn eru á götum
borgarinnar. Þá er leitað í húsum í
þeim hverfum þar sem skæruliðar
eru taldir hafa hreiðrað um sig.
Engin breyting
utan Bagdad
Utan Bagdad hefur hins vegar
engin breyting orðið á. Fjórir menn
féllu og 10 var rænt í nokkrum árás-
um fyrir sunnan borgina og tveir
voru skotnir í Norður-Írak. Þá var
súnní-klerkur og öryggisverðir hans
skotnir í Basra, en þar er vaxandi
óöld, einkum vegna innbyrðisátaka
sjítaflokka.
Lorenzo Forcieri, aðstoðarvarnar-
málaráðherra Ítalíu, sagði í gær, að
ítalska herliðið í Írak yrði allt flutt
heim á næstu þremur eða fjórum
mánuðum. Voru 3.200 menn í því
þegar mest var en eru nokkru færri
nú. Romano Prodi, forsætisráðherra
Ítalíu, sagði í Brussel í gær, að
Bandaríkjastjórn væri ekki ánægð
með brottflutninginn en hann yrði
ræddur á fundi þeirra utanríkisráð-
herra landanna, þeirra Massimo
D’Alema og Condoleezzu Rice.
Hryðjuverkaárás í einni
mosku sjíta í Bagdad
AP
Svona var umhorfs eftir að skósprengjumaður sprengdi sig upp í Baratha-moskunni í Bagdad í gær. Að minnsta
kosti 11 manns fórust. Maðurinn var með skóna í fangi sér og sprengdi þá þegar öryggisverðir nálguðust.
DANIR hafa mestan áhuga á stjórn-
málum og Íslendingar eru í öðru
sæti. Kemur þetta fram í könnun,
sem óháð stofnun, ESS, European
Social Studies, gerði á árinu 2004 en
var birt nú í vor. Almennt er nið-
urstaðan sú, að dregið hafi úr áhuga
á stjórnmálum og þá um leið kjör-
sókn.
Könnunin var gerð meðal 46.000
kjósenda í 24 Evrópuríkjum og spurt
var hvort fólk hefði mikinn, töluverð-
an, lítinn eða engan áhuga á stjórn-
málum. Útkoman var þessi:
64,8% Dana hafa mikinn eða tölu-
verðan áhuga á stjórnmálum og 63%
Íslendinga. Í þriðja sæti voru Hol-
lendingar, 61,1% og Svíar í því fjórða
með 57,5%. Síðan koma Þjóðverjar,
56,2%; Austurríkismenn, 51,2%;
Norðmenn, 49,2%; Svisslendingar,
49%; Bretar, 47,2%, og Finnar eru í
því tíunda með 46%.
Ef þessum tölum er snúið við sést,
að 54% Finna hafa lítinn eða engan
áhuga á stjórnmálum og 50,8%
Norðmanna. Af ríkjunum 24 er
áhuginn þó langminnstur í Tékk-
landi, aðeins 18,3%, sem þýðir, að
81,3% kváðust hafa lítinn eða engan
áhuga á stjórnmálum.
Margar skýringar
á þróuninni
Nokkur umræða hefur orðið í
Noregi um þessa könnun og ekki
mikil ánægja með, að aðeins helm-
ingur landsmanna skuli láta sig
stjórnmálin einhverju varða. Þar í
landi hefur kjörsóknin farið minnk-
andi og hefur aldrei verið minni en í
sveitarstjórnarkosningunum þar í
landi fyrir þremur árum. Var hún þó
heldur meiri í þingkosningunum í
fyrra og er það rakið til þess, að þá
þóttu kostirnir öllu skýrari en lengi
hefur verið. Það ýtir alltaf undir
kjörsókn eins og sjá má af því, að
þegar Norðmenn hafa greitt atkvæði
um aðild að Evrópusambandinu,
hafa næstum allir mætt á kjörstað.
Alkunna er, að mjög hefur dregið
úr aðild að stjórnmálaflokkum en út
af fyrir sig er það þó ekki endilega
talið endurspegla minnkandi áhuga á
stjórnmálum. Áhuginn kemur þá
fram í öðrum málum, sem fólk telur
sig geta haft áhrif á, og í mikilli fjölg-
un alls kyns baráttu- eða þrýstihópa.
Önnur skýring á minni áhuga er,
að hinar pólitísku andstæður eru
orðnar litlar, lítið um mikil ágrein-
ingsmál, og þess vegna eiga margir
erfitt með að gera upp á milli flokka.
Hvað Norðmenn varðar, þá eru þeir
líka almennt sáttir við sitt þrátt fyrir
hátt bensínverð og erfitt ástand og
sífelld neyðarköll frá heilbrigðiskerf-
inu. Það má því segja, að minni áhugi
á stjórnmálum sé eitt af einkennum
velferðarkerfisins. Samt sem áður er
hann þó mestur í velferðarríkjunum
í norðanverðri Evrópu en minni í
Suður-Evrópu svo ekki sé talað um
álfuna austanverða.
Undrast á áhugaleysinu
Norskir fræðimenn og stjórn-
málaskýrendur segja, að niðurstað-
an varðandi Noreg komi vissulega
dálítið á óvart enda fái norskir
stjórnmálamenn mikinn tíma í sjón-
varpi og öðrum fjölmiðlum. Noregur
sé velferðarríki með háa skatta og
því skyldi mega ætla, að fólk hefði
áhuga á hvernig þeim væri varið.
Ekki síst vegna þess, að það er kom-
ið undir stjórnmálamönnum að
hækka þá eða lækka. Aðrir, eins og
Bernt Aardal, sem unnið hefur að
ýmsum rannsóknum á kosningamál-
um, segja, að flestir Norðmenn taki
stjórnmálakerfinu eins og gefnum
hlut og búist ekki við neinum breyt-
ingum.
Minnkandi áhugi
á stjórnmálum
Danir áhugasamastir og Íslendingar
í öðru sæti af 24 Evrópuríkjum
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is
FINNIST olía við Svalbarða, þá er
hún norsk. Kom þetta fram í viðtali,
sem Jonas Gahr Støre, utanríkisráð-
herra Noregs, átti við fréttastofuna
Avisenes Nyhetsbyrå, ANB, og birt
var í gær. Sagði ráðherrann, að frá
þessu yrði ekki hvikað, hvaða skoðun
sem önnur ríki hefðu á yfirráðum
Norðmanna á Svalbarða.
Støre lýsti þessu yfir í tilefni af
því, að forsætisráðherrar Norður-
landanna munu eiga með sér fund á
Svalbarða á sunnudag og mánudag.
Hélt hann því fram, að ekkert ríki
hefði hingað til efast um yfirráð
Norðmanna yfir Svalbarða og 200
mílna lögsögunni þar en viður-
kenndi, að ágreiningur væri um
framkvæmdina.
Støre var spurður hvað gerðist ef
eitthvert annað ríki fyndi olíu eða
aðrar auðlindir við Svalbarða og vildi
nýta þær.
„Við teljum, að norska lögsagan,
norska landgrunnið, nái út fyrir
Svalbarða. Við getum sýnt fram á
það. Noregur er fullvalda ríki og
ákveður leikreglurnar, þ.e.a.s., við
gætum þess að mismuna engum á
Svalbarða og innan fjögurra mílna
landhelginnar en utan þeirra gilda
norsk lög,“ sagði Støre og bætti við,
að engir gætu leitað eftir olíu við
Svalbarða nema með leyfi Norð-
manna.
Eigna sér
olíu við
Svalbarða
RÉTTARHÖLD hófust yfir Zhao
Yan, blaðamanni New York Times í
Kína, í gær en honum hefur verið
haldið í varðhaldi í 22 mánuði vegna
ákæra fyrir að hafa lekið ríkisleynd-
armálum í fjölmiðla. Mál Zhao hefur
valdið spennu á milli kínverskra og
bandarískra stjórnvalda en það þyk-
ir prófsteinn á málfrelsi í Kína.
Það vakti því athygli þegar Hu
Jintao, forseti Kína, lét óvænt kær-
urnar gegn Zhao falla niður í mars,
skömmu áður en hann hélt til fundar
við George W. Bush Bandaríkjafor-
seta í Washington. Zhao, sem er
rannsóknarblaðamaður fyrir NYT,
var hins vegar ekki sleppt úr haldi.
Handtöku Zhao má rekja til
fréttar sem birtist í NYT í septem-
ber 2004 um að Jiang Zemin, sem þá
var æðsti yfirmaður heraflans, hygð-
ist segja af sér. Þessar upplýsingar
voru ríkisleyndarmál þegar fréttin
birtist, en allt að dauðarefsing liggur
við slíkum uppljóstrunum í Kína.
Aðspurð um mál bróður síns í við-
tali við AFP-fréttastofuna í gær
sagði Zhao Kun að samkvæmt lög-
fræðingum Zhao myndi hann lýsa
sig saklausan af ákærum stjórn-
valda. „Ég lagði fram beiðni um að
fá að vera viðstödd réttarhöldin en
þeir sögðu að þau væru lokuð og að
mér yrði ekki hleypt inn,“ sagði
Zhao fyrir utan dómsalinn í Peking í
gær.
Mannréttindasamtökin Human
Rights in China (HRIC) hafa for-
dæmt kínversk stjórnvöld vegna
málsins og sagt að það endurspegli
leyndina yfir starfsemi kínverska
kommúnistaflokksins og skort á
gagnsæi í stjórnsýslunni.
Ritstjórar NYT harðorðir
Eins og gefur að skilja hefur mik-
ið verið fjallað um mál Zhao í NYT
og hefur ritstjórn blaðsins gagnrýnt
kínversk stjórnvöld harðlega vegna
málsins og jafnframt hafnað því að
hann hafi lekið ríkisleyndarmálum.
Þannig sagði í leiðara blaðsins á
fimmtudag að á þeim tíma sem Zhao
hefði verið í haldi væri ljóst „að kín-
versk stjórnvöld hefðu notað málið
sem aðvörun“.
„Ósanngjörn málsmeðferð af
hálfu saksóknara hefur þann tilgang
að minna blaðamenn í Kína á að eng-
inn sé óhultur þegar fjallað er um
mál sem varða hagsmuni ríkisins,“
sagði í leiðara blaðsins á fimmtudag.
„Ef Zhao verður fundinn sekur
þýðir það að þrátt fyrir framfarir
Kínverja á ýmsum sviðum eru
stjórnvöld og dómskerfið á leið til
fortíðar. Það þýðir að stjórnin er að
herða eftirlit með upplýsingum.
Dvöl blaðamannsins í fangelsi er
svartur blettur á kínversku stjórn-
inni og – að sjálfsögðu – harmleikur
fyrir fjölskyldu hans og vini.“
Réttað yfir Zhao Yan í Kína
Blaðamaður New York Times 22 mánuði í haldi
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Kaupmannahöfn. AFP. | Sumir lög-
reglumenn í Danmörku eru svo upp-
teknir við að horfa á fótboltann, að
þeir sinna ekki áríðandi óskum frá
fólki.
Fram kom í Ekstra Bladet í gær,
að maður nokkur í Gladsaxe hefði
hringt í lögregluna og látið hana vita
af því, að tveir menn á vélhjóli hefðu
ráðist á 14 ára gamlan son hans og
stolið af honum farsíma. Bað hann,
að bíll yrði sendur á staðinn enda
ræningjarnir trúlega ekki langt und-
an.
„Því miður, við höfum engan
mannskap í það,“ var svarið, sem
maðurinn fékk. Hann ákvað þá að
fara niður á stöðina og gefa skýrslu.
Þegar þangað kom, brá honum í
brún. Þar sátu um átta lögreglu-
menn og voru að horfa á einn leikinn
í HM.
Allan Enevoldsen, háttsettur
maður í lögreglunni í Gladsaxe, hef-
ur nú fyrirskipað rannsókn á málinu.
Löggæsla
í HM-fríi
♦♦♦