Morgunblaðið - 04.11.2006, Blaðsíða 38

Eftir Hjálmar Jónsson
hjalmar@mbl.is
Ríkissjóður hefur greittrúmar eitt hundrað millj-arða króna aukalegavegna lífeyrisskuldbind-
inga ríkisstarfsmanna uppreiknað
undanfarin sjö ár. Samt sem áður
vantar tæpa 220 milljarða króna upp
á að Lífeyrissjóður starfsmanna rík-
isins og Lífeyrissjóður hjúkrunar-
fræðinga eigi fyrir skuldbindingum
sínum og er svipað farið með aðra líf-
eyrissjóði opinberra starfsmanna á
sveitarstjórnarstigi. Þar vantar
einnig verulega upp á að sjóðirnir
eigi fyrir skuldbindingum sínum, en
ríki og sveitarfélög eru í ábyrgð fyrir
lífeyri opinberra starfsmanna sé
ekki nægt fé í sjóðunum til greiðslu
hans, eins og kunnugt er.
Alls eru 46 lífeyrissjóðir starfandi
hér á landi, en öllum sem einhverjar
launatekjur hafa er skylt að greiða í
lífeyrissjóð sinnar starfsstéttar.
Flestir þessara sjóða starfa á al-
mennum markaði og ábyrgjast líf-
eyrisskuldbindingar vegna félaga
sinna með eignum sínum og ávöxtun
þeirra og engu öðru. Dugi eignirnar
ekki fyrir þeim lífeyrisréttindum
sem lofað er ber sjóðunum að skerða
réttindi í samræmi við það sam-
kvæmt lögum og með sama hætti að
auka lífeyrisréttindin, séu eignir í
sjóðunum umfram skuldbindingar.
Lífeyrissjóðir opinberra starfs-
manna, sem nú eru rúmlega tíu tals-
ins, hafa sérstöðu að því leyti að
launagreiðandinn, ríki og sveitar-
félög, ábyrgist greiðslur lífeyris, séu
ekki eignir í sjóðunum til að standa
undir lífeyrisgreiðslum.
Bakábyrgð launagreiðanda
Vegna þessarar bakábyrgðar er
þessum sjóðum ekki skylt að lögum
bregðast við vandanum. Þ
hallinn á Lífeyrissjóði sta
ríkisins ennþá 55%, þrátt
greiðslur að verðmæti 90
kr. á undanförnum árum, o
á Lífeyrissjóði hjúkrunar
er svipaður eða 52%, þrát
að eiga fyrir skuldbindingum sínum,
enda hafa inngreiðslur í sjóðina aldr-
ei staðið undir nema litlum hluta
þeirra lífeyrisréttinda sem lofað er.
Því hefur verið og er viðvarandi halli
á sjóðunum, þrátt fyrir að gripið hafi
verið til ýmissa ráðstafana til að
220 milljarða vant
lífeyrisréttinda í L
)   ( (  '* % # '
       'B< 4D2  / B  M$N
'B< 4D2 4%O2 #
'B< 4D2  / P<4B$#
'B< 4D2  / < 2
'B< 4D2  / (D# $O4
6  4D2 A42$O4
'B< 4D2   2
6  4D2 P<4 $O4
'B< 4D2  / A% B 2
'B< 4D2 9  2
'B< 4D2 = /<4$O4
,+ ,- ,,   , , / 0  A
3  
6 # 
/
1++
1+
1/

1 10

1 1/

1-
1 1-+
1./
Morgunblaðið/Ómar
Öflugt Lífeyriskerfið er orðið
mjög öflugt hér á landi.
Í HNOTSKURN
»Ríkissjóður greiddi tmilljarða aukalega t
og LH í fyrra og gert er
fyrir sambærilegum gre
í ár.
»Skuldbindingar LSR135 milljarðar kr. í á
1996. Um síðustu áramó
þær 359 milljörðum krón
höfðu hækkað um 165%
»12,1 milljarður var gur í lífeyri úr b-deild
fyrra og fékk sjóðurinn
greidda 4,9 milljarða frá
launagreiðendum vegna
ábyrgðar þeirra.
38 LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
OG VIÐBYGGING
Tinna Gunnlaugsdóttir þjóðleik-hússtjóri vék að framtíðarupp-byggingu Þjóðleikhússins í við-
tali við Morgunblaðið sl. miðvikudag
og sagði m.a.:
„Það er búið að vera vitað og við-
urkennt í áratugi, að það þurfi að
byggja við leikhúsið … Það er ekkert
hliðarsvið, sem tilheyrir Þjóðleikhús-
inu svo allur rekstur á sviðinu er mjög
erfiður. Með þessari viðbyggingu í
austur fengjum við hliðarsvið fyrir
leikmyndir, sem mundi auðvelda okk-
ur reksturinn auk þess að losa okkur
við að leigja skemmur og geymslur úti
um allt undir starfsemina.“
Og þjóðleikhússtjóri bætir við:
„Þetta hús var reist af miklum
myndarbrag en síðan hefur ekki tek-
izt að halda því við. Nú er verið að
taka á þessum sýnilega þætti með að
laga ytra byrði hússins en með sama
stórhug þarf að líta til þess að nú þarf
að stækka og tæknivæða leikhúsið.
Ég er að vona, að það sé pólitískur
vilji til að setja fjármagn í viðbygg-
inguna …“
Það er ástæða til að taka undir með
þjóðleikhússtjóra að auðvitað þarf að
tryggja leikhúsinu og starfsfólki þess
viðunandi vinnuaðstöðu. Opnun Þjóð-
leikhússins á sínum tíma var eitt af
táknunum um nýfengið sjálfstæði
þjóðarinnar. Við eigum ekki að láta
slíkt hús grotna niður.
En – það er alls ekki sama hvernig
byggt er við Þjóðleikhúsið. Því miður
voru mikil mistök gerð við endur-
nýjun hússins innan dyra, sem Morg-
unblaðið barðist gegn. Það var fá-
heyrður verknaður að umturna
áhorfendasal Þjóðleikhússins eins og
gert var.
Verði nú ráðist í það sem nefnt er
viðbygging við húsið er ástæða til að
staldra við. Eitt er að byggja nýtt hús
í námunda við Þjóðleikhúsið, annað að
byggja fasta viðbyggingu við húsið.
Slík viðbygging gæti orðið til að af-
skræma þetta merkilega hús.
Höfundarverk Guðjóns Sam-
úelssonar verður að fá að standa með
þeirri reisn sem því fylgir. Nýbygging
getur risið í námunda við húsið. Að
þessu sögðu er full ástæða til að
áhugafólk um framtíð og uppbygg-
ingu Þjóðleikhússins standi með
Tinnu Gunnlaugsdóttur þjóðleikhús-
stjóra í baráttu hennar fyrir því að
koma starfsemi hússins á nútímalegri
grundvöll.
Það er svo annað mál en mikilvægt
að rekstur beggja stóru leikhúsanna í
Reykjavík mótast af því að þau hafa of
lítið fé handa á milli. Verkefnaval
þeirra markast um of af þessum veru-
leika. Leikhússtjórarnir velja verk-
efni ár hvert með það meginatriði í
huga að þau nái nægilegri aðsókn til
þess að skila hagnaði eða a.m.k. að
ekki verði tap á sýningunum. List-
rænt mat víkur fyrir fjárhagslegu
mati. Það þarf að vera meira jafnvægi
á milli þessara tveggja þátta.
MILLJARÐA VIÐSKIPTI
Það er ljóst af frétt sem birtist áforsíðu Morgunblaðsins í gær að
viðskipti með fíkniefni hér á landi
skipta milljörðum. Í frétt þessari
sem byggð er á upplýsingum frá Þór-
arni Tyrfingssyni, yfirlækni á Vogi,
kemur fram að sala á amfetamíni
einu nemi um 2,7 milljörðum króna.
Þegar önnur fíkniefni bætast við er
ljóst að fíkniefnamarkaðurinn hér
nemur mörgum milljörðum.
Þegar svo háar fjárhæðir eru á
ferðinni fer ekki á milli mála að um
mikla hagsmuni er að ræða og þegar
miklir fjárhagslegir hagsmunir eru
annars vegar sýnir reynslan að ým-
islegt lætur undan.
Þessar tölur benda til þess að við
náum ekki miklum árangri í baráttu
við fíkniefnin og fíkniefnasala. Þvert
á móti verður ekki annað séð en þessi
viðskipti séu að aukast ár frá ári.
Með þessu er ekki gert lítið úr
þeim árangri sem lögregluyfirvöld
hafa náð þegar þau leggja hald á
fíkniefni sem reynt er að smygla til
landsins. Þau hafa tekið mikið magn
af fíkniefnum en það sýnist augljóst
að innflutningurinn er margfaldur á
við það sem tekið er.
Nú liggja af augljósum ástæðum
litlar upplýsingar fyrir um hvernig
lögreglan vinnur í baráttunni við
fíkniefnasalana. En það má spyrja
hvort hægt sé að nálgast þennan
vanda úr annarri átt. Einhvers stað-
ar eru þessir fjármunir á ferð í sam-
félagi okkar. Þeir eru notaðir með
einhverjum hætti. Er hægt að fylgja
peningunum eftir til þess að finna
fíkniefnasalana?
Einn frægasti glæpamaður í
Bandaríkjunum á 20. öldinni var Al
Capone. Það reyndist erfitt að fá
hann dæmdan fyrir glæpaverkin en
hann náðist með því að fylgja pen-
ingunum eftir. Hann var dæmdur í
tugthús fyrir skattsvik.
Þegar nokkuð öruggar upplýsing-
ar liggja fyrir um umfang fíkniefna-
viðskiptanna hér sýnist nokkuð aug-
ljóst að það er erfitt að fela alla
þessa peninga í svo litlu samfélagi.
Hvort sem þeir eru notaðir til að
kaupa dýrt húsnæði eða dýra bíla
eða eitthvað annað er ólíklegt að þeir
séu geymdir undir koddum í stórum
stíl.
Svona miklir peningar eru áreið-
anlega byrjaðir að hafa mikil áhrif í
íslenzku þjóðfélagi m.a. til þess að
kaupa þögn einhverra þeirra sem
geta veitt aðstoð við að flytja fíkni-
efni til landsins eða koma þeim á
markað hér. Um skeið var talið að
neðanjarðarhagkerfið í Flórída, sem
þreifst og þrífst enn á fíkniefnavið-
skiptum, væri orðið ótrúlega stór
hluti af hagkerfi þess ríkis Banda-
ríkjanna.
Hvað ætli neðanjarðarhagkerfið
hér, sem byggist á fíkniefnaviðskipt-
um, sé orðið stór hluti af hagkerfi
okkar? Þetta er óhugnanleg tilhugs-
un. Svo óhugnanleg að það er rík
ástæða til að gera tilraun til að átta
sig á þeim fjárhagslegu áhrifum sem
fíkniefnaviðskiptin eru búin að ná.
Það er auðvitað hárrétt semsegir í leiðara Morg-unblaðsins 2. nóvembersl. Vitaskuld ber okkur
Íslendingum að hlusta þegar ágæt-
ar vinaþjóðir okkar gagnrýna at-
hafnir okkar og ákvarðanir. Það
þýðir ekki á hinn bóginn að við
verðum skilmálalaust að hlíta at-
hugasemdum þeirra. Við hljótum að
meta það með sjálfstæðum hætti
sem sagt er; ekki síst af vinum okk-
ar.
Það eru hins vegar mikil von-
brigði þegar vinaþjóðir okkar gagn-
rýna okkur út frá kolröngum for-
sendum. Skemmst er að minnast
þess að breski sjávarútvegs-
ráðherrann fór mikinn eftir að
kunngerð var ákvörðun okkar Ís-
lendinga um hvalveiðar. Hafði hann
uppi mikil svigurmæli og rang-
færslur, sem hann mátti svo öll
draga í land með, eftir árangurs-
ríkan fund Sverris Hauks Gunn-
laugssonar, sendiherra okkar í
Lundúnum. Slík framganga geng-
isfellir vitaskuld trúverðugleika
fulltrúa Breta, þessarar merku
þjóðar. Og undrum hlýtur það að
sæta að ekki skuli liggja fyrir meiri
vitneskja á æðstu stöðum í breska
sjávarútvegsstjórnkerfinu, um mál
sem notað er til að gagnrýna okkur,
eina helstu viðskiptaþjóð Breta á
sviði sjávarútvegs. Þessum upplýs-
ingum hefur þó margoft verið kom-
ið á framfæri við bresk stjórnvöld
og margar aðrar þjóðir einnig. Illt
eiga þessar þjóðir því með að skáka
í skjóli upplýsingaskorts að minnsta
kosti.
Villandi yfirlýsing ríkjanna 25
Svipuðu máli gegnir um yfirlýs-
ingu ríkjanna 25 sem afhent var ís-
Morgunblaðið
bregst ókvæða við í
leiðara sínum 2. nóv-
ember vegna greinar
minnar sem birtist í
blaðinu daginn áður.
Sakar blaðið mig um
stóryrði. Sannarlega
kveð ég fast að orði. En
hvers vegna? Bjóst
blaðið við að ég sæti
endalaust þegjandi
undir ögrandi mál-
flutningi þess? Varla.
Þegar blaðið býst til
svo harðs áhlaups sem raun
vitni um og vopnar sig boxh
unum, er ekki við því að bú
svari með því að setja upp s
hanska.
Þegar blaðið segir bókst
ég sé að láta undan þrýstin
menns hóps sem einkum ha
markmiði „að ögra umheim
þá er það alvarlegur hlutur
vegna skrifar blaðið með þe
hætti, eins og það hefur ger
ákvörðunin sem tekin var h
október síðastliðinn, hafi ve
annarlegum hvötum runnin
blaðið virkilega ekki ímynd
fyrir því hafi verið efnisleg
ur af minni hálfu, eins og ég
í greininni 1. nóvember í M
unblaðinu? Það er ekki að s
minnsta kosti er með einka
lausum hætti skrifað þanni
ara blaðsins 2. nóvember a
mætti að ég léti hagsmuni í
þjóðarinnar víkja fyrir hag
eins fyrirtækis. Viðlíka mál
hefur getið að líta í fyrri rit
argreinum blaðsins. Þetta e
legt að sjá og lesa. Svo kvar
ið undan því að ég kveði fas
þegar brugðist er við svona
legum áburði. Morgunblað
ið alvarlega og orð þess haf
lenskum stjórnvöldum fyrsta dag
þessa mánaðar. Hún er villandi, þar
sem reynt er að gera tortryggilegan
vísindalegan grundvöll ákvörðunar
okkar. Er þó bersýnilegt að höf-
undar textans hafa vitað að stofn-
stærð hrefnu og langreyðar þoli vel
veiði. Engu að síður láta þessi
virðulegu ríki hafa sig í að tala líkt
og enginn munur sé á stofnstærð
langreyðastofna í heiminum. Þær
upplýsingar liggja þó víða fyrir með
aðgengilegum hætti. Það er ótrú-
legt að uppgötva að þjóðir sem
njóta svo mikils álits í veröldinni
kunni ekki skil á þessu máli sem
þær kjósa samt að tjá sig um með
opinberri yfirlýsingu.
Við hljótum að gera kröfu til þess
að þegar þær þjóðir sem hér eiga í
hlut taka til máls þá styðjist þær við
staðreyndir og reyni ekki að snúa út
úr efni málsins með þeim hætti sem
gert er í yfirlýsingunni. Alveg burt-
séð frá því sem kunna að vera skoð-
anir manna í þessum efnum. Krafan
um efnislega umfjöllun hlýtur
a.m.k. að gilda þegar fulltrúar
stjórnvalda einstakra þjóðríkja eiga
í hlut. Sérstaklega ríkja sem ætlast
til að eftir sé hlustað þegar þær
taka til máls á alþjóðavettvangi.
Verðugir og óverðugir í atv
» Vitaskuld ber okkur
Íslendingum að
hlusta þegar ágætar
vinaþjóðir okkar gagn-
rýna athafnir okkar og
ákvarðanir. Það þýðir
ekki á hinn bóginn að
við verðum skilmála-
laust að hlíta athuga-
semdum þeirra. E
Eftir Einar K. Guðfinnsson