Morgunblaðið - 04.11.2006, Side 43
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 2006 43
:
Skóverslun - Kringlunni
Sími 553 2888
Teg. 5807
Stærð: 36-412
Litur: Svartur, brúnn
Verð 14.995
Teg. 3500
Stærð: 35-42
Litur: Svartur, brúnn
Verð 16.950
Teg. 512601
Stærð: 36-41
Litur: Brúnn
Verð 8.995
Teg. 5713
Stærð: 36-41
Litur: Svartur, brúnn
Verð 17.950,-
Teg. 514302
Stærð: 35-41
Litur: Svartur, brúnn
Verð 7.995
Flott
stígvél
Ótrúlegt úrval
ÁFENGIS- og vímuefnamál ung-
menna hafa verið töluvert í um-
ræðunni undanfarið. Margar stað-
hæfingar hafa verið
settar fram, sumar vel
rökstuddar, aðrar
minna.
Rannsóknir meðal
grunnskólabarna
Eitt af því sem fram
hefur komið er að
ungmenni neyti stöð-
ugt meira af áfengi og
vímuefnum. Sam-
kvæmt alþjóðlegri
rannsókn (HBSC)
sem Háskólinn á Ak-
ureyri gerði hér á
landi fyrr á þessu ári
höfðu um 44% nem-
enda í 10. bekk orðið
ölvuð á sl. 12 mán-
uðum. Evrópsk könn-
un (ESPAD), sem
Rannsóknir og grein-
ing (R&G) vann árið
2003, sýndi að meðal
nemenda í 10. bekk
sögðust 54% hafa orð-
ið drukkin á sl. 12
mánuðum. Það mælist
því minnkun á ölv-
unardrykkju meðal
þessa hóps frá 2003 til
2006. Hlutfall þeirra sem prófað
hafa ólögleg vímuefni hefur einnig
farið minnkandi (sjá myndir).
Í nokkur ár hafa R&G, auk
þessa, gert árlegar kannanir sem
styðja fyrrnefndu rannsóknirnar
(innlendar rannsóknir).
Rannsóknir, sem þessar, eru
gríðarlega mikilvægar og gott
hjálpartæki til að átta sig á þróun
og mögulegum tengslum við aðra
þætti í lífi unglinga en þó ber að
hafa í huga takmörk slíkra þver-
sniðsrannsókna við að meta hvað er
orsök og hvað er afleiðing.
Rannsóknir meðal
framhaldsskólanema
R&G gerðu rannsóknir meðal
framhaldsskólanema 2000 og 2004.
Niðurstöður þeirra sýna örlitla
fækkun meðal þeirra sem hafa orð-
ið drukknir á sl. 30 dögum þótt
breytingin sé ekki tölfræðilega
marktæk. Samkvæmt þeim hafa ör-
lítið fleiri prófað ólögleg vímuefni
frá árinu 2000 til 2004, en þó sýna
þær að 74% framhaldsskólanem-
anna hafa aldrei prófað ólögleg
vímuefni. Í nýjasta ársriti SÁÁ
kemur fram að á síðustu 3 árum
hafi komum þeirra
sem eru 19 ára og
yngri fækkað. Í um-
ræðunni um vímuefnin
má því velta fyrir sér
hvort rétt sé að heim-
færa hana stöðugt á ís-
lensk ungmenni í stað
fullorðinna sem eru
fyrirmyndir barnanna.
Framboð
Sem betur fer ná
tollayfirvöld og lög-
regla að stöðva hluta
þeirra ólöglegu vímu-
efna sem reynt er að
koma í umferð.
Hversu stórt hlutfallið
er vitum við ekki en
vonandi er aukið
magn merki um að
hlutfallslega meira ná-
ist. Samkvæmt rann-
sókn Hugheima 2004
sögðu 62% ungmenna
á aldrinum 18–20 ára
að sér hefðu verið
boðin fíkniefni en um
13% þeirra sögðust
oft, stundum eða
sjaldan hafa neytt
fíkniefna á sl. 12 mánuðum. Þannig
má segja að ungmenni standi sig
nokkuð vel í að hafna vímuefnum
þrátt fyrir mikið framboð að því er
virðist.
Eftirspurn
Hin hlið ólöglegra vímuefna er
eftirspurnin. Þar kemur til kasta
allra sem starfa að forvörnum en
það eru fjölmargir; foreldrar og
aðrir uppalendur, frjáls fé-
lagasamtök, einstaklingar, aðilar á
vegum hins opinbera, sem og ein-
staka fyrirtæki. Sveitarfélög,
grunn- og framhaldsskólar hafa
margir hverjir sett sér for-
varnastefnu og ráðið forvarnafull-
trúa.
Samráð fólks, sem vinnur að vel-
ferð barna og unglinga, hefur auk-
ist til muna, en það hlýtur að vera
lykillinn að því að draga úr eft-
irspurn eftir vímuefnum að sem
flestir leggi hönd á plóginn og
styðji starf hver annars.
Áhættuhópar
Það eru því miður alltaf ein-
hverjir sem verða vímuefnum að
bráð og er það gríðarlega alvarlegt
mál. Oft er vímuefnaneyslan birt-
ingarform annarra undirliggjandi
vandamála sem ekki hafa hlotið at-
hygli eða ekki hefur verið brugðist
við. Í forvarnastarfinu þarf því að
beina auknum kröftum að þeim
sem mest þurfa á því að halda, þ.e.
þeim sem tilheyra áhættuhópi.
Þessir aðilar glíma við ýmiss konar
frávikshegðun eða félagslegan
vanda. Foreldrar og börn þurfa að
geta leitað aðstoðar og því er mik-
ilvægt að í boði séu fjölbreytt úr-
ræði. HBSC-rannsóknin leiðir í ljós
að færri velja að neyta áfengis en
þeir sem á annað borð neyta áfeng-
is drekka nú meira.
Meðferðarúrræði
Fyrir þá sem ánetjast vímuefn-
um þarf að vera til staðar öflugt
meðferðarúrræði og stuðningur,
svo þeir nái að komast aftur á braut
eðlilegs lífs. Barnaverndarstofa,
SÁÁ, Landspítali – háskólasjúkra-
hús, og ýmsir meðferðaaðilar hafa
byggt upp öflugt meðferðarstarf
sem stöðugt þarf að hlúa að og
veita verðskuldaða viðurkenningu.
Síðast en ekki síst þarf að gefa
meiri gaum og setja meiri kraft í
meðferðarstarf meðal afbrota-
manna sem neyta ólöglegra vímu-
efna, sér í lagi þeirra sem afplána
sína dóma innan fangelsisveggja.
Gleymum ekki því jákvæða
Einstaklingsbundin hegðun er
eitt af því sem hefur áhrif á heilsu
og líðan en vinir og félagstengsl
eru ekki síður mikilvæg. Þessum
þáttum ættum við að gefa meiri
gaum, m.a. með því að taka frá tíma
til að eiga góðar stundir með þeim
sem skipta okkur máli og jafnframt
að gefa okkur tíma til að leita
lausna á erfiðleikum sem að öðrum
kosti geta snúist upp í illleysanlegt
vandamál. Að lokum megum við
ekki gleyma því í umræðunni að
stærsti hluti ungmenna landsins
lifir heilbrigðu lífi og er til mikillar
fyrirmyndar. Þau eiga skilið að við
hrósum þeim meira og oftar.
Ungmenni – áfengi
og vímuefni
Anna Elísabet Ólafsdóttir
fjallar um áfengis- og
vímuefnavanda ungmenna
» Fyrir þá semánetjast
vímuefnum þarf
að vera til stað-
ar öflugt með-
ferðarúrræði og
stuðningur, svo
þeir nái að kom-
ast aftur á braut
eðlilegs lífs.
Anna Elísabet
Ólafsdóttir
Höfundur er forstjóri
Lýðheilsustöðvar.
Ungmenni - áfengi og vímuefni
Mynd 1. Hlutfall nemenda í 10. bekk á Íslandi sem hafa orðið drukknir um ævina
(Heimild: Þóroddur Bjarnason, 2006. Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga
1995–2006, erindi á ráðstefnu á Akureyri, 28. apríl 2006)
Mynd 2. Hlutfall nemenda í 10. bekk á Íslandi sem hafa prófað
hass um ævina einu sinni eða oftar. (Sama heimild)
SUNDFÉLAGIÐ Óðinn telur
yfir 220 iðkendur, er í
1. deild Sund-
sambands Íslands, á
11 sundmenn í lands-
liðsverkefnum sem af
er árinu, 13 þjálfarar
starfa hjá félaginu og
rekstur þess er unn-
inn af stjórn félagsins
í sjálfboðavinnu. Óð-
inn hefur eins og
mörg önnur félög inn-
an ÍBA vaxið ört und-
anfarin ár og eru bið-
listar í yngri hópana.
Úti í Akureyrarlaug
æfa um 60 krakkar í fjórum mis-
munandi hópum og synda sex til
átta saman á braut á tíma. Félagið
hefur fjórar brautir í annarri laug-
inni til æfinga fyrir þessa hópa í
þrjá til fimm tíma á dag. Það ætti
að vera öllum ljóst sem þekkja
starf sundfélagsins að í okkar
huga er ekki spurning hvort 50 m
sundlaug verður byggð á Akureyri
í framtíðinni heldur hvar. Það er
hlutverk stjórnar félagsins að
huga að hagsmunum þess og
framtíðaruppbyggingu.
Aðildarfélög ÍBA vinna mikið
forvarnarstarf og leggja sig fram
við að íþróttir séu fyrir alla. Ak-
ureyrarbær styður fé-
lögin og sér til þess
að þau hafi viðunandi
aðstöðu til æfinga.
Einnig greiðir Ak-
ureyrarbær að hluta
niður æfingagjöld
yngri iðkenda með
inneignarmiðum í
íþróttir og tómstundir
og þá hlýtur öllum að
vera ljóst að slíkt
leiðir til töluverðrar
fjölgunar iðkenda. Ör
vöxtur og velgengni
félaganna kallar sí-
fellt á fleiri tíma og bætta að-
stöðu.
Vinnum með hagsmuni
Óðins að leiðarljósi
Við bregðumst af hörku við aug-
lýsingu um breytingu á deiliskipu-
lagi sundlaugarsvæðisins því ef
fyrirhuguð bygging Vaxtarrækt-
arinnar verður að veruleika þar
mun það koma verulega niður á
starfsemi Óðins hvað varðar upp-
byggingu, vöxt og keppnishald.
Þegar frumdrög að byggingunni
á svæðinu eru skoðuð lítur út fyrir
að heildardeiliskipulag hafi þegar
verið unnið með útiæfingasvæði,
heitum potti og hlaupabraut svo
eitthvað sé nefnt. Það er með öllu
óskiljanlegt hvernig bæjarstjórn
og nefndir innan bæjarins komast
að þeirri niðurstöðu að einkaaðili
geti fengið að byggja á heimavelli
eins félags og þvert á hagsmuni
þess frekar en nýta opinber mann-
virki eins og hagkvæmast er fyrir
bæinn.
Í kynningarherferð gegn deili-
skipulaginu höfum við leitast við
að vera málefnaleg og þar eru
hagsmunir félagsins númer eitt.
Afstaða okkar tengist ekki sér-
staklega því að fjársterkir aðilar
lýsi áhuga á að koma að uppbygg-
ingu 50 m laugar á svæðinu. Það
verður ekki ákvörðun sundfélags-
ins hvort sú tiltekna tillaga verður
að veruleika. Slíkt er alfarið í
höndum bæjarstjórnar. Við horf-
um á málið frá breiðara sjón-
arhorni, út frá langtímahags-
munum sundíþróttarinnar.
Með þá í huga getum við ein-
faldlega ekki sætt okkur við að
framtíðarmöguleikum í uppbygg-
ingu sundlaugarsvæðisins verði
kastað á glæ, eins og nú er áform-
að. Af þeirri ástæðu og engri ann-
arri verður að hafna framkominni
breytingartillögu á deiliskipulagi
sundlaugarsvæðisins.
Við kjósum að þeir sem hafa at-
hugasemdir við nýauglýsta deili-
skipulagstillögu sundlaugarsvæð-
isins komi þeim málefnalega á
framfæri og færi fyrir þeim rök
við rétta aðila.
Jafnframt óskum við Vaxt-
arræktinni alls hins besta í fram-
tíðinni.
Að gefnu tilefni
Ásta Birgisdóttir fjallar um
skipulagsmál á Akureyri og
Sundfélagið Óðin
» Það er með ölluóskiljanlegt hvernig
bæjarstjórn og nefndir
innan bæjarins komast
að þeirri niðurstöðu að
einkaaðili geti fengið að
byggja á heimavelli eins
félags og þvert á hags-
muni þess …
Ásta Birgisdóttir
Höfundur er formaður
Sundfélagsins Óðins.