Morgunblaðið - 04.11.2006, Page 45

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 2006 45
MEÐ framkvæmdum við Kára-
hnjúkavirkjun og álverið við Reyð-
arfjörð hófst nýr tími á Austur-
landi. Bjartsýni á
framtíðina tók við af
svartsýni og fólks-
flótta. Í þrjátíu ár
höfðum við barist fyr-
ir endurreisn atvinnu-
lífsins með því að
leita leiða til að renna
stoðum undir búsetu
á Austurlandi. Ferða-
þjónusta, fiskeldi, ný-
sköpun í landbúnaði,
skógrækt, fjarvinnsla,
þekkingariðnaður,
hagræðing í sjávar-
útvegi eða uppbygg-
ing iðnaðar höfðu
ekki megnað að rífa atvinnulíf upp
úr öldudalnum. Við höfðum svo
sannarlega reynt „eitthvað annað“
eins og gagnrýnendur fram-
kvæmdanna hér fyrir austan segja
enn þann dag í dag. Þeir hafa ekki
bent á eina einustu leið í gagnrýni
sinni sem við höfum ekki reynt.
Um leið og skrifað var undir
samningana um virkjun og álver
lyftist brúnin á fólki. Fast-
eignaverð tók að stíga, byggð voru
ný hús og önnur seld. Hús eru
byggð á Norðfirði, Eskifirði,
Reyðarfirði, Fáskrúðsfirði, Stöðv-
arfirði, Egilsstöðum og á fleiri
stöðum. Almenn vakning fólksins
sem býr í kauptúnum Austurlands
um fegrun umhverfisins vaknaði
ásamt því að sveitarfélögin tóku
sér tak í því að byggja upp og
fegra umhverfið. Þjónusta fyr-
irtækja jókst og efldist. Má nefna
að Húsasmiðjan og Byko settu
upp verslanir á Reyðarfirði og Eg-
ilsstöðum, apótek var opnað á
Reyðarfirði eftir að hafa verið lok-
að í nokkur ár. Lítil versl-
unarmiðstöð var opnuð á Reyð-
arfirði með lágvöruverðsverslun
sem þykir sjálfsögð í hverju sveit-
arfélagi á suðvesturhorninu.
Ferðaþjónusta fór að skila arði og
eftirspurn jókst gríð-
arlega eftir hvers
konar vöru og þjón-
ustu.
Bensínstöðvar juku
þjónustu sína og
bankar opnuðu útibú,
ásamt ýmsum þjón-
ustufyrirtækjum sem
ekki höfðu séð hag
sinn í að þjóna Aust-
firðingum áður. Þar
má nefna ýmis fyr-
irtæki á sviði tækni
og verkfræði, iðnaðar
og samgangna, versl-
unar og þjónustu.
Opinber þjónusta sem við öll
eigum rétt á jókst og efldist til
muna. Grunnskólar og leikskólar
stækkuðu, félagsþjónusta og
heilsugæsla hefur aukist. Sam-
göngur hafa batnað með göngum á
milli Fáskrúðsfjarðar og Reyð-
arfjarðar. Annars staðar þarf að
taka til hendinni eins og með nýj-
um göngum á milli Norðfjarðar og
Eskifjarðar, nýjum vegi yfir
Hólmaháls og uppbyggingu á þeim
malarvegum sem enn eru á hring-
veginum um Austurland.
Í kjölfar alls þessa jókst svo
menningarlíf, afþreying og
skemmtun fólks. Ekki spillir fyrir
sú fjölmenning sem kemur með
því erlenda vinnuafli sem hingað
er komið á meðan á framkvæmd-
unum stendur.
Hún víkkar sjóndeildarhringinn
og færir okkur aðra sýn. Við vit-
um að syðst og nyrst á Aust-
fjörðum hefur fólki fækkað og
hingað til hefur fjölgunin á Mið-
Austurlandi ekki vegið á móti en
það er stutt í það. Yfir eitt þúsund
manns hefur sótt um vinnu hjá Al-
coa og er um helmingur þess frá
suðvesturhorni landsins. Fjórð-
ungur er héðan af Austurlandi og
fjórðungur annars staðar að af
landinu. Alcoa hyggst bjóða út
megnið af þjónustu við álverið
þannig að enn á eftir að bætast í
flóru fyrirtækja hér á Austurlandi.
Þessi fyrirtæki koma svo til með
að veita öðrum fyrirtækjum og
Austfirðingum öllum þjónustu
sína.
Með fjölbreyttu atvinnulífi fær
fólk atvinnu sem hæfir menntun
eða getur skipt um atvinnugrein
án þess að flytja í burtu.
Ég vona að okkur verði fyr-
irgefið að hafa nýtt okkur 0,05%
af landinu til að skapa okkur líf-
vænleg skilyrði hér eftir að hafa
reynt svo margt annað til að fá að
búa þar sem okkur er kærast,
nefnilega á Austurlandi.
Ég vil búa vel í haginn fyrir
börnin mín svo þau geti nýtt það
fallega landsvæði sem Austurland
er og búið hér við mannsæmandi
kjör og lífsskilyrði.
Með fjölbreytni í atvinnulífi og
mannlífi og virðingu fyrir nátt-
úrunni blómstrar Austurland sem
aldrei fyrr.
Ég vill búa þar sem mér er
kærast og það er á Austurlandi.
Við þurfum atvinnu til að
geta búið hér
Svanhvít Aradóttir fjallar
um mannlíf og atvinnumál
á Austurlandi og nýtingu
auðlinda landsins
»Með fjölbreytni í at-vinnulífi og mannlífi
og virðingu fyrir nátt-
úrunni blómstrar Aust-
urland sem aldrei fyrr.
Svanhvít
Aradóttir
Höfundur er varaþingmaður
Framsóknarflokksins
í NA-kjördæmi.
LANGTÍMA áhrif af setu flokk-
anna sem nú hafa lyklana að
stjórnarheimilinu hafa komið hægt
og sígandi í ljós. Nú er svo komið
að lágtekju- og millitekjufólk
borgar enn stærri
hluta af kökunni en
fyrr. Fólkið sem vinn-
ur grunnstörf sam-
félagsins og elur upp
börn þessa lands
borgar nú hærra
hlutfall skatts en þau
gerðu áður en núver-
andi stjórnarherrar
tóku við. Sanngjarnt?
Nei, og varla vænlegt
til að byggja upp
samfélag þar sem
jöfnuður á að vera
fyrsta mál á dagskrá.
Það er kostn-
aðarsamt að ala upp barn í ís-
lensku samfélagi og það þarfnast
töluverðs tíma af hálfu foreldra.
Vinnuvikan okkar er löng að
fæstum finnst þeir hafa nægan
tíma með börnunum sínum. Slík
þróun er varhugaverð og ekki
vænleg til að byggja kynslóðum
framtíðarinnar góðan grunn fyrir
fullorðinsárin. Margítrekað hefur
verið bent á jákvæð áhrif gæða-
stunda foreldra og barna og hvað
þær geta haft mikið að segja um
hvernig börnunum vegnar í lífinu.
En það þarf að gera foreldrum af
báðum kynjum kleift að sinna
þessu mikilvægasta starfi sínu.
350 hjón fá óskertar barna-
bætur
Markmið barnabóta er að létta
undir með barnafólki, þau eru
tekjutengd og hækka í samræmi
við fjölda barna. En eins og
barnabæturnar eru reiknaðar í
dag standa þær varla undir þess-
um markmiðum sín-
um. Þannig fá aðeins
um 1700 einstæðir
foreldrar óskertar
barnabætur og 350
hjón eða sambúð-
arfólk. Mjög margir
fá aðeins örfáa þús-
undkalla árlega sem
koma sér vissulega
vel, en geta vart talist
merkileg búbót fyrir
dýran rekstur barna-
heimila.
Skerðing barnabóta
hefst við 77.000 króna
launaseðil einstæðs
foreldris og við 155.000 hjá hjón-
um. Hvers konar stefna er það að
skerða bætur við þessi tekjumörk?
Verðbólga og hækkun á lang-
tímalánum heimilanna hefur verið
slík á síðustu mánuðum að þetta
tekjuviðmið er algjörlega út úr öll-
um takti við raunveruleikann.
Barnabætur sem raunveruleg
búbót
Barnabætur þurfa að gagnast
fleiri barnafjölskyldum og við í
Samfylkingunni höfum lagt
áherslu á að tekjuskerðingin hefj-
ist ekki fyrr en við 125 þúsund
krónur á mánuði hjá einstæðum
og 250 þúsund hjá hjónum. Þegar
þessi leið hefur verið valin myndu
4000 einstæðir foreldrar njóta
óskertra barnabóta og hjónum
myndi fjölga úr 350 í 2350!
Tíminn er dýrmætur og nútíma-
hraði samfélagsins býður ekki öll-
um foreldrum val þegar að því
kemur að eyða nægilega miklum
tíma með börnum sínum. Barna-
bætur geta verið góð leið til þess
að rýmka fyrir hjá barna-
fjölskyldum og auka möguleika
fjölskyldunnar að nýta tímann
saman.
Það er gríðarlegt hagsmunamál
fyrir fjölskyldurnar í landinu að
skattbyrðinni á þeim verði létt og
markmið næstu ríkisstjórnar verði
að byggja upp samfélag þar sem
fjölskyldan er sett í forgang.
Hærri barnabætur, 16 mánaða
langt fæðingarorlof og fjöl-
skylduvænni vinnumarkaður eru
mín mál.
Ríkisvaldið verður að beita sér í
þágu barnafjölskyldna og gera
samverustundir barna og foreldra
að pólitísku máli.
Ég lít á þessi mál sem há-
pólitísk og mun beita mér fyrir
þeim með þingflokki Samfylking-
arinnar á Alþingi Íslendinga nái
ég kjöri í prófkjörinu 11. nóv-
ember.
Breytum fyrir
börnin
Bryndís Ísfold Hlöðversdóttir
skrifar um hagsmunamál
fjölskyldunnar
» Tíminn er dýrmæturog nútímahraði sam-
félagsins býður ekki öll-
um foreldrum val þegar
að því kemur að eyða
nægilega miklum tíma
með börnum sínum.
Bryndís Ísfold
Hlöðvarsdóttir
Höfundur býður sig fram í
6. sæti í prófkjöri Samfylkingarinnar
í Reykjavík.
Sagt var: Allir hans aðstandendur voru á einu máli um það.
BETRA VÆRI: Þar voru vandamenn hans allir á einu máli.
Gætum tungunnar
ÞAÐ ER með jákvæðum huga
sem ég sting niður penna og
skrifa nokkrar línur um fjölmenn-
ingarsamfélagið Ísland. Fyrst vil
ég þakka Morgunblaðinu fyrir
ágæta úttekt á stöðu innflytjenda
á Íslandi sunnudaginn 29. október
en meginkveikja
skrifanna er dásam-
leg leikhúsupplifun
sem ég varð fyrir í
Iðnó síðastliðna
helgi. Þar stigu fjórir
útlendingar á svið og
drógu upp myndir af
tilveru útlendinga á
Íslandi. Ekkert var
dregið undan, grát-
broslegar og ljúfsár-
ar sögur teiknuðu
myndir af mik-
ilmennskubrjálæði
landans, íslensku-
kröfum sem engin
leið er að mæta, for-
dómum, ást, uppeldi,
tvítyngi, draumum
sem rættust og von-
um sem brustu. Það
blés manni von í
brjóst að sjá þessa
sterku leikara fást
við sitt fag, á ís-
lensku sviði, á ís-
lenskri tungu. Von-
andi fylgja fleiri
leikverk, bækur,
dansverk, myndlist og bíómyndir í
kjölfarið.
Útlendingar fylla nú íslensk
stræti og torg sem aldrei fyrr.
Mest krefjandi viðfangsefni
stjórnmálamanna næsta áratuginn
lúta að fjölgun útlendinga í ís-
lensku samfélagi. Því miður virðist
ríkisstjórnin ekki ætla að læra af
reynslu annarra þjóða, því miður
virðist hún ætla að átta sig á um-
fangi verkefnisins of seint. En ég
stakk niður penna af jákvæðum
huga, ég gleðst yfir margbreyti-
leikanum sem skrýðir smám sam-
an íslenskan veruleika. Börnin
mín ganga í skóla með börnum
heimsins, alla mína grunn-
skólagöngu gekk ég í einn stærsta
grunnskóla Reykjavíkur og þar
var ein ættleidd stúlka frá Asíu –
og hún stakk verulega í stúf.
Gróðurmold fyrir
erlendar rætur
En það er aldrei auðvelt að vera
gestur í nýju landi. Ég talaði ekki
stakt orð í þýsku þegar ég fluttist
þangað fyrir nokkrum árum og
þekki vel þá tilfinningu að hljóma
eins og vitgrannt, skilningsvana
barn fyrst um sinn.
Misskilningur, heimþrá, van-
máttarkennd og fýluferðir í op-
inberar stofnanir er hlutskipti
flestra sem brjóta nýtt land. Hóp-
ur útlendinga á Íslandi fer vax-
andi og hann hefur vaxið gríð-
arlega síðastliðin ár. Hópurinn
mun ekki hætta að vaxa hér, hann
skýtur rótum, eignast börn, tekur
þátt og aðlagast.
Sumir aðlagast vel og aðrir illa.
Sumir eru vel menntaðir, aðrir
ekki. Sumir koma af neyð, aðrir
koma af löngun.
En öll kljást þau við svipaðar
hindranir og það er verkefni
stjórnvalda að sjá til þess að
fækka þeim hindrunum og búa út-
lendingum góða gróðurmold til að
skjóta rótunum í. Íslenskukennsla
er þar lykillinn, þar mega bæði
ríki og sveitarfélög taka sig saman
í andlitinu eins og flestir viðmæl-
endur í góðri úttekt Morgunblaðs-
ins síðastliðna helgi um málefni
innflytjenda komu ítrekað að. Við
skulum líka átta okkur á því að nú
hafa allir sem á Íslandi búa næga
atvinnu en þegar tekur að harðna
í ári gæti gamanið farið að kárna.
Því er ákaflega mikilvægt að
stjórnvöld sinni móttöku útlend-
inga, aðbúnaði þeirra og íslensku-
kennslu vel, áður en það er orðið
of seint. Innflytjendur vinna störf
sem við viljum ekki vinna eða get-
um ekki mannað. Við eigum að
vinna að því að aðbún-
aður, móttaka og að-
stæður þeirra séu sem
bestar og að börnin
þeirra fái notið alls
þess sem íslensk börn
njóta. Minna getum
við ekki gert.
Íslensk tunga hörð
undir tönn
Sumir útlendingar
fá aldrei vinnu við sitt
hæfi á Íslandi. Helsta
hindrunin er vitanlega
íslenska tungan sem
er sannarlega hörð
undir tönn. En tungan
er ekki eina hindr-
unin, kröfur okkar
innfæddu til hárrétt-
rar íslensku gera
mörgum útlendingum
erfitt fyrir. Við verð-
um líka að temja okk-
ur að hlusta, bíða þol-
inmóð og svara ekki á
ensku. Leiðrétta blíð-
lega og tala skýrt. Við
eigum að koma fram
við útlendinga eins og við viljum
að útlendingar komi fram við okk-
ur þegar við brjótum nýtt land og
lærum nýja tungu. Við eigum að
leggja til hliðar þær óbilgjörnu
kröfur okkar um að allir sem á Ís-
landi búa tali ylhýrt gullaldarmál,
skreytt orðatiltækjum og máls-
háttum tengdum landbúnaði og
sjósókn.
Útlendingar eiga eðlilega bágt
með það fyrst um sinn.
Málrækt er góðra gjalda verð
en við verðum að horfast í augu
við það að stór hópur landsmanna
mun í framtíðinni ekki hafa tök á
að hljóma eins og persóna úr Ís-
lendingasögunum.
Það er í himnalagi, mun mik-
ilvægara er að leggja rækt við út-
lendingana sem bisa við að læra
tunguna okkar, sem er hryllilega
hörð undir tönn, meira að segja
fyrir margan Íslendinginn.
Ég hvet alla sem áhuga hafa á
mannlegum tilfinningum, landi og
þjóð að drífa sig í Iðnó og sjá leik-
ritið „Best í heimi“.
Þetta er samfélagslega mik-
ilvægt og merkilegt leikhús, það
kemur við kaunin á okkur en kitl-
ar jafnframt hláturtaugarnar.
Við erum jú best í heimi, en
heimurinn er hér. Útlendingarnir
færðu okkur hann heim. Hafi þeir
ævarandi þökk fyrir.
Best í heimi
Oddný Sturludóttir fjallar um
málefni innflytjenda
Oddný
Sturludóttir
»Ég hvet allasem áhuga
hafa á mann-
legum tilfinn-
ingum, landi og
þjóð að drífa sig
í Iðnó og sjá
leikritið „Best í
heimi“.
Höfundur er varaborgarfulltrúi
Samfylkingarinnar og situr
í leikskóla- og velferðarráði.
Skólavörðustíg 21, Reykjavík
sími 551 4050
Glæsileg
brúðarrúmföt
í úrvali