Morgunblaðið - 04.11.2006, Side 47

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 2006 47
Í PRÝÐILEGRI
grein Kjartans Ólafs-
sonar sem birt var í
Morgunblaðinu föstu-
daginn 3. nóvember sl.
kemur fram sá mis-
skilningur að Halldór
Guðmundsson hafi
haft forgöngu um
rannsóknir mínar á
tengslum íslenskra
kommúnista og sósíal-
ista austur til Moskvu
fyrr á árum. Sá ágæti
maður hafði að sjálf-
sögðu ekkert með rannsóknir mínar
að gera en að þeim vann ég á meðan
á doktorsnámi mínu í Bandaríkj-
unum stóð, ýmist í sumarleyfum eða
að svo miklu leyti sem mér tókst að
afla til þeirra styrkja, frá Vís-
indasjóði og rannsóknasjóði Harrim-
an stofnunarinnar í rússneskum
fræðum við Columbia háskóla. Ég
hafði forgöngu um þær sjálfur. Hall-
dór Guðmundsson var hinsvegar út-
gáfustjóri Máls og menningar og
sem slíkur féllst hann á að gefa út
bók mína Kæru fé-
lagar, en hún kom út
árið 1999.
Kjartan mælist einn-
ig til þess að hið op-
inbera hlutist til um og
fjármagni frekari rann-
sóknir „vandaðra sagn-
fræðinga“ á tengslum
Íslendinga við stór-
veldin á kalda-
stríðsárunum. Ég get
ekki annað en andmælt
þessari hugmynd
Kjartans. Það kann
aldrei góðri lukku að
stýra að stjórnvöld veiti fé til ákveð-
inna fyrirskipaðra rannsókna, síst af
öllu þegar um er að ræða jafn ramm-
pólitískt efni og tengsl við stórveldi
kalda stríðsins virðast vera enn
þann dag í dag. Stjórnvöld eiga að
stuðla að rannsóknum með því að
veita fé til samkeppnissjóða. Þangað
eiga fræðimenn að sækja um fé til
rannsókna sinna, en ekki til stjórn-
málamanna.
Þegar orrahríðin geysar og öllu er
ruglað saman, peningum, pólitík,
njósnum, hryðjuverkum, landráðum
og leynilögreglu er þeim sem er annt
um sannleikann best að hafa hægt
um sig. Ég ætla bara að vona að ekki
verði send sveit „vandaðra sagn-
fræðinga“ með stjórnartilskipun til
Moskvu og Washington að finna
sönnunargögn um eitt eða annað. Þá
er hætt við að vitleysan fari nú fyrst
úr böndunum.
Jón Ólafsson svarar grein
Kjartans Ólafssonar
Jón Ólafsson
» Það kann aldreigóðri lukku að stýra
að stjórnvöld veiti fé til
ákveðinna fyrirskipaðra
rannsókna, síst af öllu
þegar um er að ræða
jafn rammpólitískt efni
og tengsl við stórveldi
kalda stríðsins...
Höfundur er prófessor við Háskólann
á Bifröst.
Leiðrétting og mótmæli
Í DAG fer fram próf-
kjör Samfylkingarinnar
í Suðurvesturkjör-
dæmi. Prófkjörið er
sérlega spennandi þar
sem sjálft forystusætið
á listanum okkar er
laust. Eins og þegar
hefur komið fram læt
ég af þingmennsku eftir
17 ára starf og hef verið
leiðtogi í kjördæminu
okkar í meira en ára-
tug. Það er alveg sér-
stakt ánægjuefni hve
margir hæfileikaríkir
einstaklingar gefa kost á sér í þessu
prófkjöri þó það sé visst áhyggjuefni
hve miklu færri konur gefa kost á sér
en karlar.
Það hefur verið aðal Samfylking-
arinnar að þingflokkur okkar hefur
haft þá sérstöðu á Alþingi að helm-
ingur þingflokks er
konur og helmingur
karlar. Ég vona að
Samfylkingin haldi
áfram að vera þannig
merkisberi jafnréttis á
Alþingi. Það er óvana-
legt að forystufólk á
framboðslista hverfi af
vettvangi með stuttu
millibili eins og nú ger-
ist í okkar kjördæmi. Þá
skiptir miklu að við taki
einstaklingur sem nýtur
mikils trausts vegna
viðhorfa sinna og starfa.
Manneskja sem hefur
sýnt það í störfum sínum á Alþingi að
hún hefur víðtæka þekkingu á hvort
heldur er innan- eða utanríkismálum,
er vönduð í vinnubrögðum og hefur
jafnan réttlæti, jafnrétti og sanngirni
að leiðarljósi. Þannig þingmaður er
Þórunn Sveinbjarnardóttir.
Ég hvet stuðningsfólk Samfylking-
arinnar til að fjölmenna í prófkjörið í
dag og stilla upp sigurstranglegum
lista fyrir alþingiskosningarnar í vor.
Fleiri konur á toppinn
í Samfylkingunni
Rannveig Guðmundsdóttir
skrifar um prófkjör Samfylk-
ingarinnar
»… þingflokkur okkarhefur haft þá sér-
stöðu á Alþingi að helm-
ingur þingflokks er kon-
ur og helmingur karlar.
Ég vona að Samfylk-
ingin haldi áfram að
vera þannig merkisberi
jafnréttis …
Rannveig
Guðmundsdóttir
Höfundur er oddviti Samfylking-
arinnar í Suðvesturkjördæmi.
FYRIR örfáum árum var sýnd
hér á landi heimildarmynd Michaels
Moore, Bowling for Columbine, en
þar er fjallað um skotvopnaeign
Bandaríkjamanna en
eign slíkra vopna er
algengari þar en víð-
ast í vestrænum
heimi.
Helsta réttlætingin
fyrir byssueign al-
mennings í Banda-
ríkjunum er sú að ein-
staklingurinn hefur
rétt til þess að verja
sig og fjölskyldu sína
fyrir hættum. Skot-
vopn vinna eingöngu
á hættum af holdi og
blóði og þar sem fæst-
ir búa í návígi við hættuleg villidýr
má gera ráð fyrir að það séu sam-
borgararnir sem menn hræðast og
telja sig þurfa að vígbúast gegn. Í
öllum samfélögum eru glæpamenn
sem full ástæða er til að óttast. Og
víst er að fórnarlömb slíkra glæpa-
manna eru alltof mörg. Þó benda töl-
fræðilegar upplýsingar til þess að al-
varlegir glæpir af þessu tagi séu
fátíðari en ætla mætti og að gjarnan
komi gjörningsmenn úr eigin ranni
en ekki utanfrá eins og flestir virð-
ast óttast. Óttinn og tortryggnin
gagnvart samborgurunum sem gert
hefur byssueign eins almenna í
Bandaríkjunum og raun ber vitni
virðist því byggjast á ofmati á hættu
og ógn og hefur verið sýnt fram á að
óttinn og tortryggnin sé orðin við-
líka hættuleg og glæp-
irnir sjálfir því fórn-
arlömbum slysa og
annarra voveiflegra at-
burða sem eiga rætur að
rekja til aðgengis að
skotvopnum hefur fjölg-
að mikið.
Er ástæða
til að óttast?
En af hverju stafar
þessi ótti og tortryggni
og því er hættan líklega
ofmetin eins og áður er
á minnst? Ein af skýr-
ingunum er að umfjöllun um og
fréttflutningur af glæpum hefur
aukist auk þess að fréttaflutningur,
sér í lagi í ljósvakamiðlum, eyðir
fjarlægðum. Þetta veldur því að til-
finning manna fyrir tíðni glæpa, al-
varleika þeirra og nálægð eykst til
muna. Glæpur framinn í mörg
hundruð kílómetra fjarlægð með
milljónum manna á milli getur skap-
að bæði mikinn ótta í brjósti áhorf-
anda, sem og vaxandi þörf til að
tryggja sig og sína, gegn óhugnan-
legum afleiðingum árása.
Óttavæðing
sem tekjulind
Hræðslu- eða óttavæðing sam-
félagsins sem orðið hefur í Banda-
ríkjunum skv. mynd Michaels
Moore er ekki meðvituð eða skipu-
lögð og hefur orðið til samhliða ann-
arri þjóðfélagsþróun. Ekki er þó
hægt að horfa framhjá því að mögu-
legt er að hagnast á slíkri óttavæð-
ingu og það hafa byssuframleið-
endur til dæmis gert. Fyrirtæki sem
selja tryggingar eða öryggisgæslu,
og sem að öðru leyti sinna afar já-
kvæðu hlutverki í samfélaginu, geta
einnig hagnast á slíkri óttavæðingu.
Það er t.d. ábatasamt fyrir fyrirtæki
sem selur öryggisgæslubúnað og vill
auka söluna með því að opna nýja
markaði fyrir vöru sína, að fara í
auglýsingaherferð sem hamrar á
möguleikum eða jafnvel líkunum á
því að einstaklingar verði fórn-
arlömb glæpa á eigin heimili. Hægt
er að beina auglýsingum sem inni-
halda sögur af glæpamönnum sem
valsa um í barnaherbergjum að fólki
með ung börn. Aðrir óttast eigna-
missi og hægur leikur er að beina
skilaboðum til þeirra einstaklinga að
aðrir, sem ásælast eigur þeirra, fylg-
ist með þeim og muni sæta lagi þeg-
ar síst varir.
Að forðast eftirsjá
Tilhugsunin um að lifa með bít-
andi sektarkennd og afleiðingar eig-
in forsjárleysis er óþægileg. Sam-
félagið áfellist einstaklinga sem ekki
sýna forsjá og ábyrgð og má búast
við félagslegri fordæmingu ef afleið-
ingar slíks eru alvarlegar. Því er lík-
legt að fyrirtækið, sem vill að auka
veltuna með því að selja húseig-
endum öryggistæki, nýti auglýsing-
arnar til að vekja upp slíkan und-
irliggjandi ótta. Það er t.d. hægt að
gera með því að láta sakbitið fórn-
arlamb áfellast sjálft sig af harm-
þrunginni alvöru í auglýsingatímum
útvarpsstöðva.
Er óttinn raunhæfur?
Það er nauðsynlegt að gæta að ör-
yggi sínu og fjölskyldu sinnar og
flestir vilja vernda eigur sínar. Þetta
gera menn með því að læsa dyrum
sínum og viðhafa öryggisráðstafanir
sem flestar kosta lítið en duga vel.
A.m.k. gefa tölur sem birtust í
Fjarðarpóstinum snemma á þessu
ári það til kynna. Þar kom fram að
hegningarlagabrotum í umdæminu
fækkaði um 55% á síðustu 3 árum
(innbrotum fækkaði um 31% á milli
áranna 2004–2005) og að sam-
stilltum aðgerðum lögreglu, félags-
málaþjónustu, skóla og foreldra-
félaga sé fyrir að þakka. Fækkun á
brotum kemur einnig fram í öðrum
umdæmum og á landsvísu sam-
kvæmt Fjarðarpóstinum.
Að selja ótta
í nafni öryggis
Það er og verður brotist inn í hús
og fyrirtæki. Fjármunum og öðrum
verðmætum verður áfram stolið frá
einstaklingum, fjölskyldum og stofn-
unum. En við fögnum því að fækkun
slíkra glæpa á sér stað. Ekki ætla ég
að mæla gegn því að fólk fái sér hin
og þessi tæki til að auka persónulegt
öryggi, en ég vara við óttavæðing-
unni.
Að óttast, þegar ekki er raunhæf
ástæða til, hamlar einstaklingnum í
að njóta lífs síns til fullnustu. Sál-
rænn hræðsluáróður getur hrakið
fólk til að virkisvæða heimili sín og
fengið það til að afsala sér þeim lífs-
gæðum sem felast í trausti, frelsi frá
ótta og opnum samskiptum við sam-
borgarana. En áður en við gerum
slíkt er vert að kanna hver ógnin
raunverulega er og velta því fyrir
sér hvort stærri þjófnaðurinn sé
ekki sá að ræna frá fólki öryggis-
kenndinni.
Óttavæðing
Kristín Atladóttir
fjallar um ótta og
tortryggni
»Ekki ætla ég aðmæla gegn því að
fólk fái sér hin og þessi
tæki til að auka per-
sónulegt öryggi, en ég
vara við óttavæðing-
unni.
Kristín Atladóttir
Höfundur er kvikmyndaframleiðandi
og nemi.
FYRIR borg-
arstjórnarkosning-
arnar í vor lofuðu
frambjóðendur öldr-
uðum öllu fögru –
bættum kjörum, betri
þjónustu og svo fram-
vegis. Nú koma efnd-
irnar, 9% hækkun á
þjónustugjöldum.
Hækkun sem nær til
heimaþjónustu, fé-
lagsstarfs og þjónustu
í þjónustuíbúðum
aldraðra. Sú litla
kjarabót sem lífeyr-
isþegar fengu í kjölfar
hækkana á vinnu-
markaði er þarna tek-
in aftur með einu pennastriki borg-
arstjórans í Reykjavík. Þetta fólk er
flest með lægstu tekjurnar. Eins og
Ólafur Ólafsson hefur bent á er
þessi hópur í 70% tilfella lág-
tekjufólk.
Nú lofa frambjóðendur Sjálfstæð-
isflokksins enn öldruðum öllu fögru.
Í grein í Morgunblaðinu í gær vill
Ármann Kr. Ólafsson, frambjóðandi
í prófkjöri Sjálfstæð-
isflokksins, að aldraðir
geti aukið tekjur sínar
án þess að þær skerði
bætur almannatrygg-
inga. Það þýðir lítið að
halda slíku fram –
flokkur hans er ekki
tilbúinn í slíkt en legg-
ur til smánarlega að-
gerð eftir tvö ár og þá
aðeins 17.000 krónur á
mánuði sem skerði
ekki bæturnar. Við í
Samfylkingunni leggj-
um til að menn geti
haft 75 þúsund króna
tekjur á mánuði án þess
að bætur skerðist frá
næstu áramótum. Ég
segi við alla eldri borg-
ara: Látið ekki plata
ykkur. Ríkisstjórn-
arflokkarnir hafa engan
vilja til að breyta þessu skamm-
arlega ástandi.
Látið ekki
plata ykkur
Höfundur er þingmaður Reykjavíkur
fyrir Samfylkinguna.
»Nú komaefndirnar,
9% hækkun á
þjónustu-
gjöldum.
Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir
Ásta R. Jóhann-
esdóttir skrifar
um málefni eldri
borgara
vaxtaauki!
10%Fáðu
sms-fréttir
í símann
þinn af
mbl.is
mbl.is
smáauglýsingar