Morgunblaðið - 18.02.2007, Síða 57

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. FEBRÚAR 2007 57
HUGVEKJA
S
agt er, að hin lengsta
ferð byrji á einu litlu
skrefi og það er eins
núna. En enginn veit
hvenær það var ná-
kvæmlega stigið. Að líkindum þó á
3. öld e. Kr.
Hitt er öllu verra, að um ein-
hvern þriggja einstaklinga kann að
vera að ræða, sem allir hétu Val-
entínus. Sá fyrsti var prestur og
læknir í Róm, annar biskup í Int-
eramna á Ítalíu, sem nú heitir
Terni, og hinn þriðji bjó í skatt-
landi Rómverja í Afríku. Allir eiga
að hafa dáið fyrir trú sína, ein-
hvern tíma á árunum 260–280. Þó
eru fræðimenn nú að hallast að því,
að líklega hafi maðurinn verið einn
og hinn sami í öllum tilvika.
Ekkert er vitað um fæðingardag
hans eða -ár. Og nafn hans kemur
ekki fyrir í elsta dýrlingatali róm-
versk-kaþólsku kirkjunnar, frá
354. En árið 496 lýsti Gelasius I.
páfi því yfir, að eftirleiðis skyldi
heilags Valentínusar minnst 14.
febrúar ár hvert, þ.e.a.s. daginn
sem hann var líflátinn.
Sumir vilja meina, að þarna hafi
kirkjan verið að reyna að útrýma
ákveðinni frjósemishátíð úr heiðni,
tengdri gyðjunni Juno Februata.
Hafi svo verið, en nokkuð ljóst að
ekki dugði að nota bitlaust vopn;
eitthvað sérstakt hefur orðið til
þess, að umræddur prestur eða
biskup valdist til starfans.
Og víst er, að ýmsar helgisagnir
taka á þessu. Ein er sú, að keis-
arinn hafi séð að einhleypir karlar
væru betri dátar en giftir og því
bannað hjónavígslur ungra manna.
Valentínusi fannst þetta mikið
óréttlæti og ákvað að gefa fólk
saman á laun. Þegar upp komst
fékk hann dauðadóm. Önnur saga
hermir, að Valentínus hafi orðið
ástfanginn af dóttur fangelsisstjór-
ans Asteriusar á meðan hann beið
aftökunnar og hafi skrifað henni
ástarbréf rétt áður.
Og margar fleiri eru til.
Það er samt ekki fyrr en á mið-
öldum, að heimildir fara að verða
skýrari hvað þetta allt varðar,
einkum á Englandi og í Frakk-
landi. Er þá farið að tengja daginn
við að fuglar byrja um það leyti að
para sig. E.t.v. er það bara hrein
og klár viðbót, til enn frekari
styrkingar.
Fyrsta ritaða kveðja sem vitað
er um á Valentínusardegi (ef litið
er fram hjá áðurnefndri sögn úr
dýflissunni) var skrifuð í öðru
fangelsi, Tower of London, árið
1415. Það var svo um miðbik 17.
aldar að siðurinn komst á í Evrópu
meðal almennings. Um 100 árum
síðar er það orðin venja að skiptast
á gjöfum og fyrstu prentuðu Val-
entínusarkortin koma svo á mark-
að í lok 18. aldar. Á okkar tímum
eru send um 1 milljarður árlega
um heim allan; til samanburðar er
fjöldi jólakorta um 2,6 milljarðar
ár hvert.
Valentínus á að hafa verið lagð-
ur til hvíldar meðfram Via Flam-
inia, skammt frá Róm, og tvær
kirkjur byggðar þar síðar til minn-
ingar um hann, önnur á miðri 4. öld
(Sancti Valentini extra Portam) en
hin á 10. öld (Sancti Valentini de
Balneo Miccine eða de Piscina).
Árið 1835 eða 1836 voru helgir
dómar sem fundust í katakombum
hjá Via Tiburtina greindar sem til-
heyrandi Valentínusi, og fluttir til
Dublin á Írlandi, með leyfi Greg-
oríusar páfa XVI. Ferðamenn
sækja mikið þangað til guðsþjón-
ustu á Valentínusardag, sem helg-
uð er ungmennum og öllum þeim
öðrum sem ástin hefur gripið.
Einnig eru líkamsleifar téðs dýr-
lings sagðar vera í Roquemaure í
Frakklandi, í Stephansdom í Vín í
Austurríki, í Balzan á Möltu og í
kirkju heilags og blessaðs John
Duns Scotus í Glasgow í Skotlandi.
Og víðar.
Við endurnýjun dagatals róm-
versku kirkjunnar árið 1969 var
messudagur heilags Valentínusar
lagður af, en er þó haldinn enn
meðal þeirra sem fylgja hinu eldra.
Rétttrúnaðarkirkjan minnist
hans 6. júlí.
Breskir landnemar munu hafa
flutt þessa hefð yfir til Bandaríkj-
anna, þar sem dagurinn er senni-
legast hvað vinsælastur um þessar
mundir, en einnig þykir hann
ómissandi á Bretlandseyjum, í
Kanada og Ástralíu, sem og í
Frakklandi og Mexíkó. Í upphafi
21. aldar eru hefðbundnar gjafir
fólks í millum sælgæti og blóm,
einkum dreyrrauðar rósir.
Einkennileg tilviljun er það að
einungis um viku eða svo á undan
Valentínusardegi skyldi finnast
gröf á Ítalíu með tveimur ein-
staklingum – pilti og stúlku – í
faðmlögum. Slíkt er víst einsdæmi,
segja fornleifafræðingar. Talið er
að svona hafi þau legið í 5.000 til
6.000 ár. Þetta var einstaklega fal-
leg sjón, af ljósmyndinni að dæma,
rómantísk og áhrifamikil. Og ekki
skemmir fyrir, að borgin Mantova,
þar sem beinagrindurnar fundust,
er aðeins um 40 kílómetra suður af
Verona, þar sem frægustu elsk-
endur allra tíma, Rómeó og Júlía,
áttu upphaf sitt.
Svona getur prédikun lífsins
verið stórkostleg.
Heilagur
Valentínus
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Valentínusardag-
urinn, 14. febrúar,
er tekinn að festa
rætur á Íslandi og
er það hið besta
mál. Fæstir lands-
menn vita þó, að á
bak við nafnið er
kaþólskur dýr-
lingur, a.m.k. einn
og e.t.v. fleiri. Sig-
urður Ægisson
rekur hér þá sögu
í nokkrum orðum.
MINNINGAR
✝ Kristjana Jóns-dóttir fæddist í
Reykjavík 17. jan-
úar 1933. Hún lést á
Hjúkrunarheimili
Hrafnistu í Reykja-
vík 28. janúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Sig-
urlaug Friðjóns-
dóttir, f. á Hólum í
Dalasýslu 14. apríl
1905, d. 1988, og
Jón Magnússon, f. á
Flankastöðum á
Miðnesi, 1894, d.
1979. Kristjana var elst dætra
þeirra, síðan Erla, f. 1935, og
yngst Sigurbjörg, f. 1938, d. 2006.
Kristjana ólst upp í foreldra-
húsum á Bald-
ursgötunni en flutt-
ist síðar að
Langholtsvegi 99.
Þar bjó hún lengst
af ásamt foreldrum,
systrum og systra-
börnum. Hún flutt-
ist að Boðagranda 5
1981, þar bjó hún í
20 ár en fluttist síð-
an aftur á Lang-
holtsveginn 2002.
Þar bjó hún með
systur sinni áður en
hún fluttist á hjúkr-
unarheimilið Hrafnistu í Reykja-
vík árið 2005.
Útför Kristjönu var gerð frá
Langholtskirkju 6. febrúar.
Mig langar að minnast frænku
minnar Kristjönu Jónsdóttur, Gógóar,
sem lést á Hrafnistu í Reykjavík 28.
janúar sl., nýorðin sjötíu og fjögurra
ára gömul.
Við Gógó vorum systradætur og lék-
um okkur mikið saman á yngri árum í
glöðum hópi ættingja. Það var mikill
samgangur á milli heimila okkar, fjöl-
skylduböndin voru sterk enda mæður
okkar samrýndar systur. Það má segja
að leikskólar okkar tíma hafi verið
heimilin og okkar nánasta umhverfi,
Baldursgatan, Nönnugatan og göturn-
ar þar í kring. Seinna fluttist fjölskylda
Gógóar á Langholtsveg í nýtt hús sem
fjölskyldan reisti sér. Í Austurbæ
bernsku okkar mátti heyra óminn af
leikjum okkar barnanna, feluleikur og
fallin spýta og þar sem voru stéttar við
húsin var hoppað í Karla-parís af mik-
illi leikni. Í þá daga kom stórfjölskyld-
an ávallt saman í afmælum og jólaboð-
um og þá var öllu tjaldað til, ungir sem
gamlir skemmtu sér við spil við söng.
Æskuheimili Gógóar var æði gesti-
kvæmt enda var Sigurlaug móðursyst-
ir mín bæði félagslynd og skemmtilegt
kona. Þangað var gott að koma.
Gógó var elst þriggja systra. Yngst
var Sigurbjörg Friðmey sem lést á síð-
asta vori og í miðið Erla er lifir systur
sínar. Þær Gógó og Erla voru alla tíð
mjög samrýndar og voru oft nefndar í
einu nafni, svo náið var samband
þeirra. Það má til gamans geta þess að
til marks um samheldni systranna átti
yngra fólkið í stórfjölskyldunni oft erf-
itt með að átta sig á því hvor þeirra var
Gógó og hvor Erla. Þær systur unnu á
sama stað, bjuggu saman lengst af,
ferðuðust saman og hugsuðu saman af
natni um systurbörnin þrjú, börn Sig-
urbjargar.
Gógó var myndarleg kona sem hafði
gaman af því að klæðast fallegum föt-
um, hún var ávallt vel til fara og átti
fallegt og smekklegt heimili. Hún hafi
yndi af ferðalögum til annarra landa,
þar sem sólin og hlýjan lék við vanga.
Gógó var hæggerð að eðlisfari en stóð
föst á sínu. Hún var börnum mínum
góð frænka og þau minnast hennar
með hlýju.
Gógó vann nær allan sinn starfsald-
ur hjá Happdrætti DAS við afgreiðslu-
og skrifstofustörf. Stuttu eftir að hún
hætti að vinna fór að bera á heilsu-
bresti sem lagðist þungt á hana og
ágerðist með árunum. Þá flutti hún í
skjól systur sinnar Erlu á Langholts-
veginn sem annaðist hana af stakri
nærgætni og óeigingirni allt þar til
Gógó þurfti meiri umönnun. Erla hélt
áfram að sinna henni af umhyggju þar
til yfir lauk.
Að leiðarlokum minnist ég allra
þeirra góðu stunda sem ég átti með
Gógó frænku minni og hennar fólki,
þær geymi ég vel í huga mér. Megi hin
eilífa hvíld verða henni góð. Erlu,
Laugu, Jóni Þóri, Maju og hennar fjöl-
skyldu sendi ég innilegar samúðar-
kveðjur.
Guðrún S. Jóhannesdóttir.
Elsku Gógó, á þessari stundu rifjast
upp fyrir mér margar minningar. Ég
var svo oft hjá þér þegar ég var lítil,
þegar ég var eina prinsessan. Við
brölluðum ýmislegt saman enda vor-
um við á margan hátt svolítið líkar.
Sumir myndu segja pjattrófur, en alla-
vega mikið fyrir það að vera fínar og
sætar. Við sátum oft löngum stundum
að „lakka lakka“, eins og ég kallaði
það, á okkur hendurnar og tærnar með
klósettpappír á milli tánna. Mér þótti
sko ekki leiðinlegt að punta mig með
þér. Ég get ekki annað en brosað þeg-
ar ég hugsa til allra stundanna sem við
áttum saman í eldhúsinu hjá þér á
Grandanum, þegar þú tókst viðtöl við
mig upp á kassettu og oft söng ég líka.
Þú lést allt eftir mér og leyfðir mér
meira að segja að leika mér með allar
fínu stytturnar þínar í barbie-leik á
stofugólfinu, en auðvitað passaði ég vel
upp á þær. Elsku Gógó, ég vildi að við
hefðum átt lengri tíma saman og fleiri
stundir, sérstaklega nú á seinni árum.
Ég sakna þessara tíma þegar þú varst
fullfrísk, en ég get yljað mér við minn-
ingarnar sem ég á. Takk fyrir allar
góðu stundirnar elsku Gógó. Guð varð-
veiti þig, þín
Elísabet Sveinsdóttir.
Elsku Gógó, nú þegar þú hefur
kvatt okkur sitja allar góðu minning-
arnar eftir.
Þið systurnar hafið alla tíð verið svo-
lítið eins og ömmur okkar. Svo blíðar,
góðar og alltaf til staðar. Það var alltaf
gaman að koma í heimsókn til þín út á
Granda þar sem við systkinin áttum
margar góðar stundir. Þú áttir svo
mikið af spennandi dóti, Matadorið var
spilað í hvert sinn sem við komum og
stundum vorum við svo heppin að hafa
þig með í leiknum.
Elsku besta Gógó, við þökkum þér
fyrir allar þær stundir sem við höfum
átt saman, þú munt alltaf vera í hjört-
um okkar.
Guð geymi þig.
Bjarki Hrafn Sveinsson,
Erla Margrét Sveinsdóttir.
Kristjana Jónsdóttir
Vorið 1939 fluttu
foreldrar mínir, Sig-
hvatur Andrésson og
Kristín Árnadóttir, ásamt börnunum
sínum átta, frá Rangárvöllum að
Ragnheiðarstöðum í Flóa. Á næsta
bæ, Fljótshólum, var þríbýli. Þar
voru börnin álíka mörg og á Ragn-
heiðarstöðum og tókst fljótt með
okkur góð vinátta. Stutt var á milli
bæja og við lékum okkur saman hve-
nær sem færi gafst.
Á þessum tíma var ekki búið að
byggja barnaskóla í Gaulverjabæj-
arhreppi og var kennt til skiptis í
Gaulverjabæ, Meðalholtum og á
Fljótshólum, venjulega viku í senn á
hverjum stað. Á Fljótshólum var
kennt í gestastofunni í austurbæn-
um. Settir voru inn langir bekkir fyr-
ir nemendur og kennarinn sat við
stofuborðið. Við systkinin á Ragn-
heiðarstöðum tilheyrðum Fljótshól-
um og vorum auðvitað mjög ánægð
með að fá að vera í skóla með vinum
okkar þar.
Það var gott að vera barn í Flóan-
um. Farkennarinn okkar hét Guð-
mundur Frímannsson og var frá Ak-
ureyri. Kennsla hans var fjölbreytt
Guðrún Jóna
Sturludóttir
✝ Guðrún JónaSturludóttir
fæddist á Fljóts-
hólum í Gaulverja-
bæjarhreppi í Flóa
23. mars 1932. Hún
lést á Hrafnistu í
Reykjavík 28. des-
ember síðastliðinn
og var útför hennar
gerð frá Laugarnes-
kirkju 10. janúar.
og skemmtileg. Hann
fór með okkur út á
engjar og lét okkur
teikna og mála fjöllin
og náttúruna og við
sungum líka mikið. Við
vorum þarna margar
telpur, og urðum við
góðar vinkonur syst-
urnar Guðrún og
Kristín Sturludætur,
Jóna Sigríður Tómas-
dóttir (Sísí) og við
systurnar Bjarney,
Ester og Margrét Sig-
hvatsdætur, allar
söngelskar og urðum enn nánari fyr-
ir það.
Þegar barnastúka var stofnuð í
Gaulverjabæjarhreppi vorum við
beðnar að koma og syngja á
skemmtunum á vegum hennar. Í
kjölfarið fylgdu svo fleiri skemmtan-
ir hér og þar. Þá spilaði Guðmundur
undir á fiðluna og við rödduðum lög-
in sjálfar. Þegar hann fór aftur á
heimaslóðir norður á Akureyri tók
ég við undirleiknum og spilaði þá oft-
ast á gítar en stundum á píanó. Við
vinkonurnar héldum áfram að
syngja á útiskemmtunum í sveitinni
og kölluðum okkur Engjarósir.
Árið 1951 komum við fram í Rík-
isútvarpinu, fyrir hönd Ungmenna-
félagsins Samhygðar, og sungum lög
sem voru vinsæl á þeim tíma. Söng-
urinn hefur varðveist í Segulbanda-
safni Ríkisútvarpsins og nú hljómar
fallega röddin hennar Gunnu á
Fljótshólum stundum í óskalaga-
þáttum í útvarpinu og nýtur sín sér-
staklega vel í laginu „Alla æsku mína
ég unni þér“.
Seinna, árið 1968, þegar við vorum
allar komnar með fjölskyldur, vorum
við beðnar að koma og syngja í Fé-
lagslundi, á árshátíð Kvenfélagsins í
Gaulverjabæjarhreppi. Við komum
saman nokkrum sinnum til æfinga
og nutum þess að fá tækifæri til að
syngja saman á ný. Æfingarnar voru
hljóðritaðar og þar sungum við með-
al annars lagið „Upp undir Eiríks-
jökli“. En auðvitað vorum við með
eigin texta og sungum „Austur að
Félagslundi“. Mér finnst við hæfi að
minnast Guðrúnar með orðum okkar
Engjarósa úr því lagi: „Við áttum
hér allar heima og hlupum um tún og
skörð. Engu viljum við gleyma, við
elskuðum þessa jörð. Allar við kom-
um hér saman og syngjum okkar lag.
Nú verður glaumur og gaman og
gott hér að vera í dag.“
Ég bið Guð að blessa minningu
Guðrúnar Jónu Sturludóttur og
sendi fjölskyldu hennar innilegar
samúðarkveðjur.
Margrét Sighvatsdóttir.
Morgunblaðið birtir minning-
argreinar alla útgáfudagana.
Skil | Greinarnar skal senda í gegn-
um vefsíðu Morgunblaðsins: mbl.is –
smella á reitinn Senda efni til Morg-
unblaðsins – þá birtist valkosturinn
Minningargreinar ásamt frekari upp-
lýsingum.
Skilafrestur | Ef birta á minning-
argrein á útfarardegi verður hún að
berast fyrir hádegi tveimur virkum
dögum fyrr (á föstudegi ef útför er á
mánudegi eða þriðjudegi). Ef útför
hefur farið fram eða grein berst ekki
innan hins tiltekna skilafrests er ekki
unnt að lofa ákveðnum birtingardegi.
Þar sem pláss er takmarkað getur
birting dregist, enda þótt grein berist
áður en skilafrestur rennur út.
Minningargreinar