Morgunblaðið - 29.04.2007, Qupperneq 32

M
iðborg Berlínar iðar
af lífi og menningu
um þessar mundir,
þar er að finna
fjöldann allan af
listasöfnum og glæsilegum bygg-
ingum, svo ekki sé minnst á Brand-
enborgarhliðið og hið þekkta þinghús
Þjóðverja, Reichstag. Þessi tvö miklu
mannvirki eru helstu kennileiti Berl-
ínar en nú hefur enn eitt kennileitið
komið til sögunar og er það í örskots-
fjarlægð frá Brandenborgarhliðinu.
Þegar að því er komið gefur að líta
svæði sem er 19.073 fermetrar eða
tveir fótboltavellir að stærð. Þar er
fjöldinn allur af gráleitum klöppum
sem skornar hafa verið til í mismun-
andi stærð og hæð. Hér ber að líta
framtak þýsku þjóðarinnar þar sem
hún lýsir yfir ábyrgð sinni á voða-
verkum nasista gagnvart gyðingum í
seinni heimsstyrjöldinni.
Minnisvarðinn reistur
Undir lok níunda áratugarins
stofnaði þýski blaðamaðurinn Lea
Rosh samtökin „Gagnsýni Berlínar“
til að þrýsta á að reistur yrði minn-
isvarði um alla þá gyðinga sem nas-
istar pyntuðu og myrtu í seinni
heimsstyrjöldinni. Samtök Rosh nutu
fljótt mikils stuðnings þar á meðal frá
nóbelsverðlaunahöfundinum Günter
Grass, Willy Brandt, fyrrverandi
kanslara, og Christu Wolf rithöfundi.
Samtökin fengu eins mikinn stuðn-
ing almennings í Þýskalandi og lýsti
ríkisstjórn Þýskalands yfir stuðningi
við samtökin.
Efnt var til samkeppni um útlit og
hönnun minnisvarðans. Sigur úr být-
Viðvörun til okkar allra
Eitt áhrifamesta mannvirkið í Berlín er minnis-
varðinn um helför gyðinga. Ólafur Kristján
Sveinsson fjallar um minnisvarðann og sögu hans.
Ljósmynd/Ólafur Kristján Sveinsson
Gengið á söguslóð Saga Berlínar er vægast sagt viðburðamikil og átakanleg á köflum.
minnisvarði
32 SUNNUDAGUR 29. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Hversu hátt stefnir þú?
Þrjú fjárfestingarsöfn – þrjár mismunandi leiðir
Hægt er að fjárfesta í ákveðinni leið eða vera í reglulegri áskrift.
Vegmúla 2 – 108 Reykjavík – 550 1310 – verdbref@spron.is – www.spronverdbref.is
ÖRUGGA SAFNIÐ
16,1% ávöxtun
Stöðug ávöxtun, lágmarkssveiflur,
lítil áhætta.
• 75% skuldabréf
• 25% hlutabréf
75%
25%
Urriðaholt
Nýtt hverfi.
Ný hugsun.
Nýr lífsstíll.
Miðvikudaginn 2. maí verða haldnir tveir kynningar-
fundir um rammaskipulag við Urriðaholt fyrir verktaka.
Kynningarnar verða í golfskálanum við golfvöll
Oddfellwow í Garðabæ; þær hefjast kl. 12.00 og kl. 17.00.
Í Urriðaholti er sleginn nýr tónn í skipulagi byggðar á
Íslandi og hefur skipulagið hlotið verðlaun og viðurkenn-
ingar, m.a. frá stærsta fagfélagi bandarískra arkitekta.
Við Urriðaholt mun rísa afar fjölskylduvæn og fjölbreytt
byggð, í góðum samhljómi við náttúrufegurð svæðisins.
Léttar veitingar í boði.
Verið velkomin.
Mathias Klapproth er 22 ára gam-
all Þjóðverji og skoðaði minn-
isvarðann og fræðslusetrið sein-
asta sumar. Hann lýsir
minnisvarðanum sem mjög áhrifa-
miklum og sjónrænum.
En það sem skildi mest eftir hjá
honum er án nokkurs efa að hafa
farið niður og í gegnum fræðslu-
setrið sem liggur neðanjarðar. Það
er reynsla sem hann mun aldrei
gleyma.
Mathias er á leiðinni heim í frí
með tengiflugi frá Kaupmanna-
höfn til Berlínar en hann vinnur
við Kárahnjúkavirkjun og drepur
tímann í flugvélinni með því að
skoða myndir á fartölvu sinni frá
Íslandi.
Gerd Bertch er 65 ára gamall
Berlínarbúi. Hann er mjög stoltur
af því að þýska þjóðin hafi sjálf
riðið á vaðið og hafist handa við
bygginguna á þessum minn-
isvarða. Þýska þjóðin væri með
þessum hætti að axla ábyrgð á
fjöldamorðum og pyntingum á
gyðingum, sem væri vissulega
skömm en að sama leyti ætti ekki
að vera baggi á komandi kyn-
slóðum Þjóðverja.
Meike Sewering er 24 ára. Hún
sat ásamt fjórum öðrum vinum
sínum í tölvusetrinu sem staðsett
er við upplýsingasal fræðsluset-
ursins.
Meike sagði þegar hún sá minn-
isvarðann og steinahafið sem er 8
metrum fyrir ofan okkur, að
fyrstu viðbrögð hennar hefðu ver-
ið: „Er þetta allt og sumt?“ En
eftir að hafa skoðað fræðslusetrið
runnu á hana tvær grímur.
Meike sagðist hafa vitað og les-
ið um flest það sem fræðslusetrið
hafði fram að færa en það var eitt
atriði sem snerti hana mjög djúpt
og fékk hana til að skilja betur
þær hrikalegu þjáningar gyðinga í
seinni heimsstyrjöldinni. Er Meike
las bréf úr dagbók ungs gyð-
ingastráks í fyrsta salnum, sem
hafði verið skrifað inn í skáldsögu,
þá áttaði Meike sig á að gyðingar
höfðu stundum engin ráð á að
kaupa eða verða sér úti um dag-
bækur til að skrifa minningar sín-
ar í.
Cluse Krings er þýskur leið-
sögumaður og hefur farið með
marga ferðamenn til Sachsenhau-
sen-einangrunarbúðanna sem eru í
nágrenni Berlínar. Sachsenhausen
eru þær einangrunarbúðir sem Ís-
lendingurinn Leifur Muller var
fangi í og var neyddur meðal ann-
ars til að fylgjast með er félagar
hans voru teknir af lífi.
Þegar Cluse fer með ferða-
mannahópa til Sachsenhausen-
einangrunarbúðanna og lýsir þeim
hræðilegu atburðum sem áttu sér
þar stað, fær það í hvert skiptið
svo mikið á hann að hann hefur
ekki þrek til að taka að sér fleiri
verkefni þann daginn.
Cluse er þeirrar skoðunar að
peningunum hefði verið betur var-
ið í að fjármagna heldur ferðir á
milli Berlínar og Sachsenhausen-
einangrunarbúðanna. Sú upplifun
að ganga í gegnum hlið Sachsen-
hausen og sjá með berum augum
orðin sem var þar komið fyrir
„Arbeit Macht Frei“, eða vinnan
mun frelsa þig, fái hvern mann
snortinn.
Það voru veittar 27,6 milljónir
evra í byggingu minnisvarðans.
Samtök Lea Rosch gerðu þá
skilyrðislausu kröfu að minn-
isvarðinn í Berlín ætti eingöngu
að vera tileinkaður gyðingum. Sú
staðreynd er Cluse óskiljanleg, því
ekki var spurt hverrar trúar við-
komandi fangi væri í Sachsenhau-
sen-einangrunarbúðunum, þegar
matarbitunum var skipt á milli
hungraðra fanganna.
Eykur skilning á þjáningum
gyðinga í seinni heimsstyrjöld
Gestir lýsa áhrifunum af að heimsækja minnisvarðann