Morgunblaðið - 29.04.2007, Blaðsíða 50

50 SUNNUDAGUR 29. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
4,5%
Það gladdi mig að forstjóri TR
skyldi finna sig knúinn til varna
vegna greinar minnar í Mbl. 5. apríl
sl. Með því gaf hann mér kost á að
reka skýringar hans aftur til föð-
urhúsanna. Við Karl erum sammála
um nauðsyn þess að sá
hornsteinn velferð-
arkerfisins sem TR
hvílir á sé traustur en
þar með lýkur líklega
samlyndi okkar.
Hvað er málið?
Tildrög deilu minnar
við TR eru þau að fyrir
25 árum voru kalkk-
irtlar mínir fjarlægðir í
ógáti af skurðlækni
LSP. Síðan hef ég
þjáðst af alvarlegum
kalkskorti, hypocalce-
miu, sem verður aðeins
haldið í skefjum með
stórum skömmtum af
kalki. Mýmargar um-
sóknir mínar um 100%
lyfjaskírteini voru nán-
ast allar E-merktar
sem þýddi að kostn-
aður vegna kalklyfja
lenti að mestu leyti á
mér sjálfri. Þessu vatt
fram til ársins 2005
þegar ég hafði sjálf
komist á snoðir um
gildandi lagaheimild sem áskildi mér
rétt á 100% skírteini. Þá en ekki fyrr
sá TR ástæðu til að flokka mig rétt.
Bæði umboðsmaður Alþingis sem og
úrskurðarnefnd almannatrygginga
tóku undir með mér að TR hefði
brotið á rétti mínum.
Hvað finnst Karli?
Lítum nánar á svargrein hans í
Morgunblaðinu hinn 13. apríl:
„TR ber ábyrgð á að veita öllum
þeim sem rétt eiga til bóta … rétta
og sanngjarna afgreiðslu.“
Hið sanna er að TR ber skylda til
að veita öllum réttar og leiðbeinandi
upplýsingar um réttindi og heimildir
sem lög landsins veita þeim. Þetta
heitir leiðbeiningaskylda. Í 25 ár
hirti TR ekki um að upplýsa mig um
heimild sem veitti mér rétt til 100%
endurgreiðslu kalklyfja, þrátt fyrir
ítrekaðar umsóknir mínar þar um.
„… almenna vinnureglan er sú að
viðskiptavinir skuli látnir njóta vaf-
ans.“
Þetta er fjarstæðukennt – af
hverju setti starfsfólk TR mig í rang-
an endurgreiðsluflokk þegar annar
betri bauðst mér? Hafi lyfjadeild
velkst í vafa hefði líklega hjálpað að
lesa þeirra eigin gögn um fyrirliggj-
andi úrskurð. Úrskurðarnefndar um
fulla endurgreiðslu til annars ein-
staklings með hypocalcemiu frá
árinu 1998.
„Viðskiptavinir TR geta kært
meðferð mála hjá … úrskurð-
arnefnd …“
Einstaklingur þarf að hafa rök-
studdan grun um að ekki hafi verið
farið að leikreglum til að kæra úr-
skurð TR. Áður en til kæru kæmi á
TR að vera búið að upplýsa fólk um
möguleg réttindi þess. Hefði starfs-
fólk TR hirt um að leiðbeina mér um
lögbundinn rétt minn til endur-
greiðslu lyfja – jafnvel þótt þau hafi
ekki verið í skapi til að láta mig njóta
hans – hefði ég kært fyrir löngu.
„… var reynt eftir bestu getu að
greiða götu hennar innan flókins
kerfis.“
Lögfræðideild TR sýndi mér frá
upphafi ótrúlega og oft óforskamm-
aða hörku. Í málflutningi sínum varði
deildin ákvarðanir lyfjadeildar með
öllum tiltækum ráðum og sverðalög-
um sem enginn almennur þegn ætti
að þurfa að bera af sér. Eftir ára-
langa baráttu hefur
stofnunin nú loks við-
urkennt mistök sín með
útgáfu 100% lyfja-
skírteinis. Finnst Karli
þetta lýsa bestu getu
TR?
Þótt kerfið kunni að
vera flókið eru máls-
atvik í raun sáraeinföld:
Starfsmenn TR settu
mig í rangan endur-
greiðsluflokk miðað við
þau réttindi sem lög-
gjafinn úthlutaði mér.
„… hefur ekki aðeins
verið staðfest af úr-
skurðarnefnd heldur
einnig af Héraðsdómi
Rvk.“
Forstjóri TR segir
hér beinlínis ósatt. Hið
rétta er að úrskurð-
arnefndin tók þvert á
móti algjörlega undir
málflutning minn enda
segir í úrskurði hennar
að Ragna hafi frá upp-
hafi átt ótvíræðan rétt á
fullri endurgreiðslu lyfja af hálfu TR.
Ætli forstjórinn sé hér viljandi eða
óafvitandi að greina rangt frá?
Lagaflækjur í stað sannleikans
Umboðsmanni Alþingis, úrskurð-
arnefnd almannatrygginga og sjálfri
mér finnst líklegt að TR hafi bakað
sér skaðabótaskyldu gagnvart mér
með rangri afgreiðslu sinni miðað við
lögbundinn rétt minn til endur-
greiðslu lyfja. Tíminn einn getur leitt
í ljós hvort TR tekst að firra sig
ábyrgð með lagaklækjum og flækj-
um. Það breytir í engu staðreyndum
málsins né heldur því ranglæti sem
TR lét bitna á mér með röngum af-
greiðslum.
Barátta mín snýst einfaldlega um
að ég vil að TR endurgreiði mér út-
lagðan kostnað vegna kalklyfja.
Hvorki meira né heldur minna. Ég
fer ekki fram á skaðabætur af hálfu
TR, aðeins réttláta leiðréttingu. Því
hlýt ég að spyrja mig af hverju TR sé
svona ástríðuþrungið í andófi sínu
gagnvart venjulegum borgara þegar
staðreyndir eru augljósar. Mér er
það óskiljanlegt og ég hef áhyggjur
af meðferð TR á þeim sem eiga veru-
lega undir högg að sækja. Kannski
verða allir að kæra úrskurði TR – til
vonar og vara?
Hver á að gera hvað?
Einhvers staðar lýkur ábyrgð TR
og mín tekur við. Það er samt út í
hött að ætlast til þess að ég þrammi
sjálf milli lækna og löglærðra til að
ganga úr skugga um að skjalamöpp-
ur lyfjadeildar TR séu í lagi eða
þekking starfsfólks TR sé viðunandi.
Það á bæði við um sjúkdóma sem og
þau lög og reglur sem til hagsbóta
kunna að vera fyrir þegnana. Að öðr-
um kosti lægi leiðbeiningaskyldan
hjá borgurunum sjálfum – og þá
fyrst færi kerfið að verða flókið.
TR og ég
Ragna Björk Þorvaldsdóttir
svarar Karli Steinari Guðna-
syni, forstjóra TR
Ragna Björk
Þorvaldsdóttir
»Eftir ára-langa bar-
áttu hefur stofn-
unin nú loks
viðurkennt mis-
tök sín með út-
gáfu 100% lyfja-
skírteinis.
Höfundur er verkefnisstjóri.
Á VORDÖGUM 1937 var konum
sem aðhylltust stefnu Sjálfstæð-
isflokksins og bjuggu í Hafnarfirði
boðið að sitja stjórnarfund hjá þá
nýstofnuðu félagi
sjálfstæðiskvenna í
Reykjavík, Hvöt.
Stjórnarfundurinn og
málefnin sem þar
voru fyrirtekin höfðu
sterk áhrif á hafn-
firsku konurnar og
fylltust þær eldmóði
af skörungsskap
Reykjavíkurkvenna.
Þegar heim kom
höfðu þær samband
við fleiri konur í firð-
inum og sögðu þeim
frá fundinum. Í fram-
haldi var ákveðið að
boða til stofnfundar sjálfstæð-
iskvennafélags í Hafnarfirði, föstu-
daginn 23. apríl 1937, á Hótel
Birninum. Í elstu fundargerðarbók
félagsins segir: „Að tilhlutan nokk-
urra áhugaríkra sjálfstæðiskvenna
hefur verið umtalað og orðið að
samkomulagi, að koma á fót félagi
sjálfstæðiskvenna í Hafnarfirði.“
Fundinn setti frú Jakobína Mat-
hiesen með hressilegu ávarpi. Að
því loknu bauð frúin orðið laust.
Tók þá til máls frú Rannveig Vig-
fúsdóttir og sagðist eindregið vera
fylgjandi því að stofnað yrði til fé-
lagsskapar sjálfstæðiskvenna í
bænum.
Framhaldsstofnfundur var síðan
haldinn hinn 29. apríl sama ár og
var þá ákveðið nafn félagsins,
„Vorboði“, en uppástungan kom
frá frú Guðrúnu Einarsdóttur í
Gunnarsbæ.
Þá var kosin fyrsta stjórn fé-
lagsins en hana skipuðu: Rannveig
Vigfúsdóttir formaður, Jakobína
Mathiesen varaformaður, María
Ólafsdóttir gjaldkeri,
Sólveig Eyjólfsdóttir
ritari, meðstjórnendur
Geirlaug Sigurð-
ardóttir, Guðbjörg
Kristjánsdóttir og
Guðrún Eiríksdóttir. Í
varastjórn, Jóhanna
Símonardóttir, Ragn-
heiður Magnúsdóttir,
Halldóra Jóhanns-
dóttir, Soffía Sigurð-
ardóttir og Valgerður
Erlendsdóttir. Þær
heiðurskonur sem
stóðu að stofnun fé-
lagsins fylgdu að
sjálfsögðu stefnu Sjálfstæð-
isflokksins að málum og unnu að
hugsjónum hans. Þær settu sér
m.a. það markmið að berjast fyrir
víðsýnni framfarastefnu, með
hagsmuni allra stétta fyrir augum,
og stefna að frelsi og sjálfstæði
þjóðar og einstaklings. Þá lögðu
þær ríka áherslu á aukna þátttöku
kvenna í stjórnmálum. Félagið hef-
ur frá upphafi fylgt skipulags-
reglum Sjálfstæðisflokksins eins
og þær eru hverju sinni.
Fyrsta verk Vorboðakvenna var
að vinna að glæsilegri kosningu
Bjarna Snæbjörnssonar læknis til
Alþingis hinn 20. júní 1937. Allt
frá fyrstu tíð voru konurnar til-
búnar að ganga til hinna ýmsu
verka, hvort heldur til að standa
við bak öflugra frambjóðenda eða
þær stóðu fyrir fjársöfnun. Aðferð-
ir þeirra til söfnunar og styrktar
góðu málefni hafa verið með
margs konar hætti, eitt sinn settu
þær upp leikritið Spanskfluguna,
seinna var haldinn basar, happ-
drætti, ball og svo mætti lengi
telja. Jólafundir Vorboða hafa átt
miklum vinsældum að fagna, en
jólafundur félagsins var fyrst hald-
inn árið 1962.
Vorboði hefur heiðrað þrjár kon-
ur fyrir störf sín, Rannveigu Vig-
fúsdóttur, fyrsta formann félags-
ins, Jakobínu Mathiesen, fyrir
formennsku í 26 ár, og Sólveigu
Eyjólfsdóttur, fyrir 50 ára sam-
fellda stjórnarsetu. Tilnefndar
heiðurskonur voru meðal stofn-
félaga og sátu allar í fyrstu stjórn
félagsins. Á 55 ára afmæli Vor-
boða, voru þær konur sem stóðu
m.a. að stofnun félagsins, og voru
á lífi, hylltar, en þær voru þá fjór-
tán, en nú á 70 ára afmælinu er
ein af stofnendum á lífi.
Þegar hugsað er til þeirra bjart-
sýnu baráttukvenna sem sátu
fyrstu fundi félagsins er ekki ann-
að hægt en að dáðst að þeim
kjarki sem þær sýndu í verki. Al-
heimskreppa var yfirvofandi,
heimsstyrjöld á næsta leiti og ekki
Sjálfstæðiskvennafélagið
Vorboði í Hafnarfirði 70 ára
Valgerður Sigurðardóttir
skrifar í tilefni af 70 ára
afmæli Vorboða
» Styrkur félagsinshefur búið í þeim
konum sem sinnt hafa
Vorboða, félaginu sínu,
af mikilli tryggð og
ánægju.
Valgerður
Sigurðardóttir
ÁGREININGUR er óhjá-
kvæmilegur þáttur mannlegra sam-
skipta. Eins og flestum
er ljóst er hægt að
bregðast við slíku á
ýmsan hátt. Ágrein-
ingur getur orðið að ill-
leysanlegu vandamáli
sem veldur hugarangri
og hefur slæm áhrif á
okkur og umhverfi
okkar, en það má líka
nýta orkuna á jákvæð-
an hátt til þess að finna
viðunandi lausn á
ágreiningnum, þroska
okkur og breyta við-
horfum okkar.
Sáttamiðlun hefur
verið skilgreind sem aðferð til lausn-
ar ágreiningi, þar sem fylgt er
ákveðnu og mótuðu ferli. Hug-
myndafræði sáttamiðlunar byggist á
því að deiluaðilar séu sérfræðingar
um mál sín. Þeir séu því best fallnir
til þess að leysa ágreininginn, en
þurfi til þess aðstoð. Aðilar taka
sjálfviljugir þátt í sáttamiðlun og
komast að samkomulagi um lausn
ágreiningsins, en njóta aðstoðar eins
eða fleiri sáttamiðlara. Sáttamiðl-
arinn ber ábyrgð á því
að sáttaferlið sé virt.
Markmið sáttaferlisins
er viðunandi lausn fyrir
alla/báða aðila, þannig
að hvorugum finnist
hann bera skarðan hlut
frá borði.
Hugmyndin að baki
– og beiting
Hugmyndafræði
sáttamiðlunar á sér
aldalangar rætur og
hefur lengi verið notuð
í einni eða annarri
mynd víða um heim.
Þannig er það til dæmis stór þáttur í
menningu frumbyggja Ameríku,
Ástralíu og Nýja Sjálands að ná
samstöðu og leysa vanda ein-
staklinga á sameiginlegum fundum
ættbálks, fjölskyldu og nánustu vina.
Ýmsar aðferðir sáttamiðlunar
hafa verið notaðar hér á landi um
nokkurt skeið af ýmsum faghópum.
Fyrir skömmu var hér sett á lagg-
irnar félagið SÁTT, samtök fagfólks
sem vill vinna að framgangi sátta-
miðlunar á Íslandi.
Aðferðir sáttamiðlunar eru sterkt
tengdar þeirri grunnhugsun sem fé-
lagsráðgjöf byggist á: lýðræðislegri
nálgun, virðingu fyrir rétti ein-
staklingsins til sjálfsákvörðunar og
þátttöku í meðferð eigin mála. Þessi
hugmyndafræði liggur einnig að
baki svokallaðs fjölskyldusamráðs
(family group conference). Sátta-
miðlun hefur verið hluti af námi fé-
lagsráðgjafa og aðferðir hugmynda-
fræðinnar verið nýttar af þeim og
öðrum fagstéttum, til dæmis í skiln-
aðarmálum, forsjárdeilum og þegar
Að miðla málum –
í sátt og samlyndi
Ragnheiður Arnardóttir
skrifar um sáttamiðlun » Sáttamiðlun býðurupp á tækifæri til
þess að leiðrétta mistök
og læra að taka ábyrgð
á gerðum sínum…
Ragnheiður
Arnardóttir