Morgunblaðið - 29.04.2007, Page 48

48 SUNNUDAGUR 29. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
1. maí 1977: „Þekkingarleysi
okkar nær ekki aðeins til alda-
mótanna og fyrstu ára þess-
arar aldar. Þeir sem eru á
miðjum aldri og yngri geta
enga grein gert sér fyrir hlut-
skipti fólks á kreppuárunum
milli 1930 og 1940. Við þekkj-
um ekki sögu fátæka fólksins,
sem fluttist úr heimabyggð
sinni á mölina í von um at-
vinnu, hírðist með barnahóp í
lélegu húsnæði og leitaði eftir
stopulli vinnu. Þeir sem nú eu
á efri árum voru þá á barns-
aldri, og þeir eru síðasta kyn-
slóð Íslendinga, sem man fá-
tækt og örbirgð. En þótt við
þekkjum ekki þessa tíma af
eigin raun getum við fræðst
um þá með ýmsum hætti, m.a.
með því að lesa bók Tryggva
Emilssonar verkamanns um
Fátækt fólk, bók, sem lætur
engan ósnortinn, sem hana
les, enda er hún saga foreldra,
afa, ömmu, langafa og lang-
ömmu þeirra Íslendinga, sem
nú eru uppi. Með lestri hennar
getum við kynnzt högum þess
fólks, sem við erum komin af.“
. . . . . . . . . .
3. maí 1987: „Miðflokkurinn
eða gamli bændaflokkurinn í
Finnlandi hefur verið að tapa
fylgi á undanförnum árum. Í
Finnlandi eins og annars stað-
ar hefur sú breyting orðið á
þjóðfélaginu, að fólk flytur úr
sveitum til bæja. Borgaralega
sinnaðir kjósendur hafa yfir-
gefið Miðflokkinn, þegar þeir
hafa sest að í þéttbýli og
hneigst til stuðnings við
hægrimenn. Urho Kekkonen
er frægasti foringi Miðflokks-
ins, finnsk stjórnmál snerust í
kringum hann um langt árabil.
Fyrir utan það var Miðflokk-
urinn þannig innréttaður, að
hann gat starfað með flokkum
jafnt til hægri og vinstri; hann
var hinn dæmigerði ríkis-
stjórnarflokkur og minnir
Framsóknarflokkurinn óneit-
anlega töluvert á hann.“
. . . . . . . . . .
4. maí 1997: „Umræðurnar að
undanförnu hafa snúist um að
fjölga valkostum í lífeyr-
issparnaði, en ekki að leggja
til atlögu við sameignarlífeyr-
issjóði landsmanna. Engin
spurning er um, að þeir hafa
gefizt vel, og þess vegna óþarfi
fyrir talsmenn þeirra að leggj-
ast í vörn. Það er enginn að
ráðast gegn sameign-
arsjóðakerfinu. Þvert á móti
snúast umræðurnar um að
auka fjölbreytni í lífeyr-
issparnaði. Talsmenn helztu
sameignarsjóða hafa tekið
undir þau sjónarmið og lýst í
verki vilja til þess að fjölga
valkostum með því að sækja
um leyfi hjá fjármálaráðu-
neytinu til þess að byggja upp
séreignardeildir. Morg-
unblaðið hefur tekið undir
þær kröfur en jafnframt bent
á, að með sama hætti ætti öðr-
um að vera heimilt að setja
upp sameignarsjóði, þannig að
samkeppnin væri á jafnrétt-
isgrundvelli.“
Úr gömlum l e iðurum
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
OF MIKIÐ SAGT?
Það er rétt ákvörðun hjá Matt-híasi Halldórssyni, starfandilandlækni, að fara austur að
Kárahnjúkum nú eftir helgina til þess
að kynna sér af eigin raun hvað þar
hefur gerzt.
Í samtali við Morgunblaðið í gær
segir Matthías Halldórsson:
„Kannski var of mikið sagt, að 180
manns hefðu hlotið skaða af því að
vera ofan í göngunum vegna and-
rúmsloftsins. Það er þó til að drepa
málinu á dreif að vera sérstaklega að
tala um það. Málið snýst um að greini-
legt virðist að einhverjir hafi hlotið af
því talsverðan skaða að vera þarna
niðri.“
Auðvitað er það rétt hjá Matthíasi
Halldórssyni, að málið snýst um þann
skaða, sem einhverjir starfsmenn
hafa orðið fyrir vegna vinnu í göng-
unum. En engu að síður er það mjög
alvarlegt mál ef læknir á staðnum hef-
ur gert of mikið úr þeim fjölda, sem
við sögu koma.
Að 180 manns hafi orðið fyrir skaða
jafnast á við hópslys af stærðargráðu,
sem við þekkjum tæpast hér á Íslandi.
Þess vegna verður Matthías Hall-
dórsson að ganga úr skugga um
hversu margir starfsmenn eiga hlut
að máli. Ef í ljós kemur að þeir voru
ekki 180 heldur mun færri verður
landlæknir líka að upplýsa hvernig á
því stendur að slíkar tölur voru nefnd-
ar opinberlega.
Það verður líka að upplýsa í þessu
máli, hvort rétt er að starfsmenn
Impregilo hafi tekið lista með nöfnum
hinna sjúku og upplýsingum um þá
ófrjálsri hendi. Ásökunin er mjög al-
varleg en það er líka mjög alvarlegt ef
í ljós kæmi að eitthvað hafi verið of-
sagt í þessum efnum. Impregilo og
Heilbrigðisstofnun Austurlands hafa
sent frá sér sameiginlega yfirlýsingu,
þar sem fram kemur að það hafi verið
afar óheppilegt og andstætt reglum,
að bráðabirgðalisti um þá, sem hugs-
anlega hefðu orðið fyrir mengunar-
áhrifum, hafi borizt í hendur stjórn-
enda Impregilo. Í þessari yfirlýsingu
er staðfest að fyrirtækið hafi haft
þessa lista undir höndum. Þar með er
það skylda þess að upplýsa hvernig
það fékk listana í hendur.
Það er alvarlegt og óþægilegt ef
ekki er hægt að treysta þeim upplýs-
ingum, sem fram koma hjá starfs-
mönnum heilbrigðiskerfis. Nú liggur
ekki endanlega fyrir að svo sé. En
ummæli landlæknis benda til þess, að
einhvers staðar sé pottur brotinn.
Jafnvel þótt einungis hefði verið um
einn starfsmann að ræða væri það
engu að síður ámælisvert af Impreg-
ilo að hafa ekki þegar í stað gert ráð-
stafanir til úrbóta heldur láta tvær
vikur líða og gera ekki ráðstafanir
fyrr en Vinnueftirlitið hafði lokað
göngunum.
En með sama hætti er það mjög
ámælisvert og raunar vítavert ef þeir,
sem við sögu koma af hálfu þeirra,
sem sinna eftirlitsstörfum, gefa opin-
berlega rangar upplýsingar um efni
þessa máls.
Þess vegna skiptir máli að Matt-
híasi Halldórssyni takist að upplýsa
þetta mál þannig að staðreyndir þess
liggi fyrir.
Í samtali við Morgunblaðið í gær
segir Matthías Halldórsson:
„Sem betur fer virðist sem flestir
hafi náð sér og enginn er lengur á
sjúkrahúsi en það er þó spurning með
einhverja, hvort þeir hafi hlotið tjón
af.
Aðalatriðið er að reyna að fylgjast
með því hvort allir nái sér að fullu og
að reyna að koma í veg fyrir á ein-
hvern hátt að svona endurtaki sig og
að farið verði betur eftir því að til-
kynna strax um leið og grunur vakn-
ar. Það þarf ekki að vera nein stað-
festing á að eitthvað sé í ólagi að
tilkynna til sóttvarnarlæknis, heldur
aðeins grunur og þá er það hans að
gera sínar ráðstafanir.“
Væntanlega verður ferð landlæknis
á vettvang til þess að málið allt verði
upplýst.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
N
ú eru tvær vikur til kosninga og
líkurnar aukast á því, að töluvert
megi lesa út úr skoðanakönnun-
um Capacent-Gallup fyrir
Morgunblaðið og Ríkisútvarpið
um niðurstöðurnar. Ef tekið er
mið af niðurstöðum nýjustu skoðanakönnunar
Capacent-Gallup, sem birt er í Morgunblaðinu í
dag, er ljóst, að þrátt fyrir erfiða stöðu í kosninga-
baráttunni geti Framsóknarflokkurinn verið í lyk-
ilstöðu að kosningum loknum að því leyti til að
hann gæti tekið þátt í ríkisstjórn hvort sem er með
Sjálfstæðisflokki eða Samfylkingu og Vinstri
grænum. Það geta Frjálslyndir hins vegar ekki
samkvæmt þessari könnun og skipta því ekki máli.
Íslandshreyfingin nær sér ekki á strik og ólíklegt
að það breytist á næstu tveimur vikum.
Innan Framsóknarflokksins eru áreiðanlega
skiptar skoðanir um framhaldið. Þar er hópur
manna, sem er mjög ákveðinn í því, að halda beri
áfram samstarfi við Sjálfstæðisflokkinn haldi
flokkarnir meirihluta á þingi. En Framsóknar-
flokkurinn er ekki alveg á einu máli. Siv Friðleifs-
dóttir er þar eins og oft áður sér á parti og erfitt að
átta sig á því á hvaða forsendum það er. Alla vega
er erfitt að finna að málefnalegur ágreiningur sé
fyrir hendi. Engu að síður hljóta að vakna spurn-
ingar um hversu brothætt samstarf, sem byggðist
á 32 þingmönnum, væri.
Það er rétt að hafa orð á því hér í framhjáhlaupi,
að Siv hefur haldið því fram að Morgunblaðið hafi í
fréttum af tveimur málum haft uppi lygar um sig.
Það kemur fyrir, að stjórnmálamenn haldi slíku
fram, ef um er að ræða atburði, sem gerast í svo fá-
mennum hópi að þátttakendur átta sig ekki á að
fréttir af þeim uppákomum geti borizt út. Morg-
unblaðið hefur engar lygar haft uppi um Siv Frið-
leifsdóttur og hefur traustar heimildir fyrir þeim
fréttum, sem hún vísar til.
Innan Framsóknarflokksins eru líka uppi þau
sjónarmið að fari kosningarnar á þann veg, sem
skoðanakannanir benda til nú, eigi flokkurinn að
taka ákvörðun um að vera utan stjórnar næsta
kjörtímabil til þess að byggja sig upp á ný. Kasta
hnakkinum, taka beizlið úr og bregða á leik.
Engu að síður má ganga út frá því sem vísu, að
haldi stjórnarflokkarnir meirihluta sínum á Al-
þingi íhugi þeir alvarlega að halda samstarfi sínu
áfram. En þá má búast við að innan Sjálfstæð-
isflokksins verði sterkar raddir um, að sú jafna
skipting ráðuneyta og annarra vegtyllna, sem ríkt
hefur í samstarfi þessara tveggja flokka síðustu 12
árin, gangi ekki lengur í ljósi mun veikari stöðu
Framsóknarflokksins og færri þingmanna en áð-
ur. Það getur orðið erfitt fyrir Framsóknarflokk-
inn að kyngja því.
Eigi Samfylking og Vinstri grænir möguleika á
að mynda ríkisstjórn með tilstyrk Framsóknar-
flokksins verður mikill þrýstingur innan þeirra
tveggja flokka að freista þess. Í báðum flokkum
verður sterk tilhneiging til að halda Sjálfstæðis-
flokknum utan ríkisstjórnar. „Allt er betra en
íhaldið,“ sagði Hermann Jónasson í kosningabar-
áttunni 1956, þegar unnið var að því með reikn-
ingskúnstum að halda Sjálfstæðisflokknum utan
ríkisstjórnar, og sú setning á enn sterkan hljóm-
grunn í báðum þessum flokkum og raunar öllum
þremur.
Í skoðanakönnun Capacent-Gallup, sem birt er í
Morgunblaðinu í dag, laugardag, eru Samfylking
og Vinstri grænir hnífjöfn. Áhrif landsfundar
Samfylkingar eru að fjara út og Vinstri grænir að
ná sér á strik aftur. Ef niðurstaða kosninganna
yrði sú, að staðan yrði mjög jöfn á milli þessara
tveggja flokka, aukast líkur á því, að þeir gætu
hugsað sér að bjóða þriðja aðila forsætisráðuneyt-
ið og þá er átt við Jón Sigurðsson, formann Fram-
sóknarflokksins. Þá væri komin upp staðan frá
kosningunum 1978. Þótt þeir sem ráða ferðinni
innan Framsóknarflokksins mundu hneigjast til
samstarfs við Sjálfstæðisflokkinn getur þessi
staða freistað Framsóknarflokksins, ekki sízt ef
Sjálfstæðisflokkurinn setti fram kröfu um að fleiri
ráðuneyti kæmu í hans hlut í hugsanlegu fram-
haldi stjórnarsamstarfs þessara tveggja flokka.
Framsóknarflokkurinn gæti þá notað þessa víg-
stöðu til þess að draga verulega úr þeim hugs-
anlegu breytingum.
Samfylking og
Sjálfstæðisflokkur?
I
nnan bæði Sjálfstæðisflokks og Samfylk-
ingar eru raddir um að tímabært sé að
þessir tveir flokkar taki höndum saman
að kosningum loknum. Það sé eina leiðin
til að mynda sæmilega trausta ríkis-
stjórn. En yrði hún svo traust?
Það á við um báða flokka að innan þeirra er
sterk gagnkvæm andúð. Innan Sjálfstæðisflokks-
ins eru sterkir hópar, sem eru algerlega andvígir
samstarfi við Samfylkingu af mörgum ástæðum.
Þeir sjá fyrir sér að ríkisstjórn þessara tveggja
flokka undir forsæti Geirs H. Haarde mundi óhjá-
kvæmilega þýða, að Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
settist í stól utanríkisráðherra, og þá mundi hefj-
ast sami leikur um Evrópusambandið og bryddaði
á í utanríkisráðherratíð Halldórs Ásgrímssonar en
með sterkari hætti. Halldór fór þrátt fyrir allt með
löndum en það mundi Ingibjörg Sólrún ekki gera.
Á milli þessara tveggja flokka, Sjálfstæðisflokks
og Samfylkingar, er grundvallarágreiningur um
afstöðuna til Evrópusambandsins sem mundi
varpa skugga á slíkt stjórnarsamstarf og valda
miklum erfiðleikum innan dyra.
Innan Samfylkingar er hópur af fólki og þá sér-
staklega sá hópur, sem stendur í kringum for-
manninn, sem hefur alla tíð þolað Sjálfstæðisflokk-
inn mjög illa. Það má því ganga út frá því sem vísu,
að frá degi til dags yrði slíkt stjórnarsamstarf
mjög erfitt og reyna mjög á þolrifin í formönnum
beggja flokka. Sjálfstæðisflokkurinn mundi upp-
lifa Samfylkinguna sem flokk hroka og yfirgangs
og vafalaust yrði það gagnkvæmt.
En þar að auki hljóta að verða uppi spurningar
um hversu traustur samstarfsaðili Samfylkingin
væri. Hér í Reykjavíkurbréfi hefur því verið haldið
fram á undanförnum vikum, að í forystusveit Sam-
fylkingar logi allt í illdeilum. Kjarni þeirra deilna
eru auðvitað átökin á milli Ingibjargar Sólrúnar og
Össurar Skarphéðinssonar. Það er barnaskapur
að halda að þeim sé lokið. Fari kosningarnar á
þann veg, sem kannanir benda til, getur Össur
Skarphéðinsson sagt með rökum, að formanns-
skiptin í flokknum hafi verið mikil mistök.
Innan Samfylkingarinnar er fólk sem segir að
Morgunblaðið geti ekki staðið á þeim fullyrðing-
um, sem settar hafa verið fram á þessum vett-
vangi, um að djúpstæður klofningur ríki í forystu-
sveit Samfylkingar. Morgunblaðið getur staðið á
þeim fullyrðingum og hefur fyrir þeim svo traust-
ar heimildir að ekki verður fram hjá þeim horft.
Og í ljósi þess er hægt að ræða í fullri alvöru,
hvort stjórnarsamstarf með Samfylkingu væri á
traustum grunni byggt. Að vísu má segja, að
meirihluti þeirra tveggja flokka á Alþingi yrði svo
stór, að jafnvel þótt kvarnaðist úr honum væri
engin hætta á ferðum. En alvarlegar uppákomur í
flokkum, sem eiga aðild að ríkisstjórn, hafa óhjá-
kvæmilega mikil áhrif á samstarf í ríkisstjórn.
Þess vegna hlyti Sjálfstæðisflokkurinn að íhuga
hvort slíkt samstarf byggðist á nægilega traustum
grunni.
Vinstri grænir og
Sjálfstæðisflokkur
T
vennt mælir frekar með samstarfi
Sjálfstæðisflokks og Vinstri
grænna í ríkisstjórn en samstarfi
Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar.
Í fyrsta lagi er ljóst að þessir tveir
flokkar eru sammála um það grund-
vallaratriði í utanríkismálum, að Ísland eigi að
standa utan við Evrópusambandið. Jafnvel þótt
Steingrímur J. Sigfússon settist í stól utanríkis-
ráðherra í slíku stjórnarsamstarfi yrðu engin
vandamál uppi af því tagi, að utanríkisráðherrann
væri alltaf að reka áróður fyrir umsókn um aðild
að ESB eins og Ingibjörg Sólrún mundi gera. Nú
er búið að ganga frá flestum þeim málum, sem
varða öryggismál okkar Íslendinga, og þess vegna
óþarfi að hafa áhyggjur af þeim málaflokki í sam-
starfi Sjálfstæðisflokks og Vinstri grænna.
Þá er líka ljóst, að innan Vinstri grænna er mun
meiri samstaða en innan Samfylkingar. Þótt
greina megi vissar átakalínur á milli vinstri og
grænna hjá Vinstri grænum eru þau átök ekkert
sem kemst nálægt þeim illvígu átökum, sem eru til
staðar í undirdjúpum Samfylkingarinnar.
Margir sjálfstæðismenn líta hins vegar svo á, að
Vinstri grænir séu beinir arftakar sósíalista 20.
aldarinnar. Að vísu gat Sjálfstæðisflokkurinn unn-
ið með Sameiningarflokki alþýðu – Sósíalistaflokki
í Nýsköpunarstjórninni og mikil persónuleg vin-
átta var á milli forystumanna sósíalista og Sjálf-
stæðisflokksins á þeim árum. Sú gamla saga er þó
ekki aðalatriðið heldur hitt, að grænir eru orðnir
aðalþátturinn í starfi Vinstri grænna. Þótt Stein-
grímur J. Sigfússon eigi rætur í fyrrnefndri
stjórnmálahreyfingu sósíalista er hann í dag for-
maður fyrir flokki, sem nú er fyrst og fremst
grænn flokkur.
Þá er spurningin, hvort svo mikill ágreiningur
sé á milli grænna og sjálfstæðismanna í umhverf-
ismálum, að slíkur ágreiningur útiloki samstarf
þeirra í milli. Það er ekki hægt að útiloka það að
svo sé. Innan Vinstri grænna er hófsemdarfólk í
umhverfismálum en þar er líka að finna öfgamenn
í þeim málum og reynslan sýnir að sá hópur um-
Laugardagur 28. apríl
Reykjavíkur