Morgunblaðið - 25.10.2007, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 25. OKTÓBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
MÁL Svandísar
Svavarsdóttur
borgarfulltrúa
gegn Orkuveitu
Reykjavíkur
vegna REI-
málsins verður
tekið fyrir hjá
Héraðsdómi
Reykjavíkur kl.
8,50 mánudags-
morguninn 29.
október.
Málið fær flýtimeðferð hjá Hér-
aðsdómi. Í dagskrá dómsins er er
heiti málsins „ógilding stjórn-
arathafnar“.
Dómari í málinu er Sandra Bald-
vinsdóttir héraðsdómari. Lögmað-
ur Svandísar er Ragnar H. Hall hrl.
en lögmaður Orkuveitunnar er
Helgi Jóhannesson hrl.
Fyrirtaka á
mánudag
Svandís
Svavarsdóttir
HVAÐ má og hvað má ekki? Svert-
ingi, útlendingur, negri, nýir Ís-
lendingar? Um þetta verður meðal
annars fjallað í hádegisumræðu á
Café Cultura í Alþjóðahúsinu í dag.
Umræðurnar munu snúast um
hugtakanotkun í málefnum inn-
flytjenda og munu framsögumenn
verða dr. Hallfríður Þórarinsdóttir,
forstöðumaður Mirru, miðstöðvar
innflytjendarannsókna; Kristján B.
Jónasson, formaður íslenskra bóka-
útgefenda, og Mörður Árnason,
fyrrverandi alþingismaður.
Það er eitt meginhlutverk Al-
þjóðahúss að veita aðhald og gæta
jafnréttis til að allir geti notið kosta
fjölmenningarlegs samfélags.
Hvað er við hæfi?
Á NETSÍÐU bresku náttúruvernd-
arsamtakanna WWT, wwt.org-uk,
er hægt að fylgjast með ferðum sjö
svana, sem verptu á Íslandi í sumar.
Sendar hafa verið festir við svanina
og er hægt að fylgjast með þeim
gegnum gervihnött. Fimm af svön-
unum eru enn á Íslandi en tveir eru
komnir til Skotlands.
Fram kemur á netsíðunni að
menn þar á bæ hafi verið farnir að
hafa talsverðar áhyggjur af svan-
inum Merlin, sem lagði af stað frá
Íslandi um miðjan október. Hins
vegar mun Merlin hafa sést á Cape
Wrath í norðurhluta Skotlands.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Ferðir svana
sjást á netinu
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
ÞÓTT hið umdeilda félag Reykjavík
Energy Invest væri ekki efni mál-
þings sem Orator, félag laganema,
efndi til í hádeginu í gær sveif nafn
þess yfir vötnum og bar ítrekað á
góma. Meðal þess sem rætt var á
þinginu var hvort og á hvaða hátt
stjórnsýsluréttur næði til fyrirtækja
sem eru að hluta eða öllu leyti í op-
inberri eigu.
Sérlega grannt var hlustað á fram-
lag Kjartans Bjarna Björgvinssonar
enda er hann aðstoðarmaður um-
boðsmanns Alþingis en umboðsmað-
ur sendi ítarlegar og gagnrýnar
spurningar til eigenda Orkuveitu
Reykjavíkur í kjölfar samruna REI
og Geysir Green Energy.
Þegar talið barst að REI valdi
Kjartan Bjarni orð sín vandlega og
þegar spurning um REI kom úr sal
minnti fundarstjórinn, Róbert Spanó
lagaprófessor, hann á að gæta sín,
augljóslega umhugað um að aðstoð-
armaður umboðsmanns myndi ekki
láta einhver orð falla sem gerðu
hann vanhæfan til að fjalla um málið
í sínu starfi.
Í framsögu sinni fjallaði Kjartan
Bjarni einkum um álitamál sem rísa
þegar opinberir aðilar færa verkefni
sem áður voru á þeirra hendi í einka-
réttarlegt rekstrarform, ýmist með
hlutafélagavæðingu eða í sameignar-
félög.
Skráðar og óskráðar reglur
Um hið opinbera gilda m.a. stjórn-
sýslulög og upplýsingalög en ríki og
sveitarfélög eru einnig bundin af
óskráðum reglum stjórnsýsluréttar,
s.s. um að gæta þurfi málefnalegra
sjónarmiða og jafnræðis. „Og þá er
spurningin: Hverjar af þessum
reglum verða óvirkar og verða þær
óvirkar við breytingu í form einka-
rekstrar og þátttöku í einkarekstri?
Og að hvaða leyti?“ sagði Kjartan
Bjarni. Í sumum tilvikum leysti Al-
þingi úr þessu með sérstakri löggjöf
en í þeim tilvikum sem Alþingi gerði
það ekki reyndi á túlkun á stjórn-
sýslurétti, bæði skráðum sem
óskráðum reglum.
Hjá honum kom fram að Hæsti-
réttur hefði dæmt að stjórnsýslulög
skyldu gilda um fyrirtæki í opinberri
eigu en Kjartan Bjarni tók jafnframt
fram að varast yrði að skilja þetta
bókstaflega. Á hinn bóginn væri ekki
fyllilega ljóst hvort hinar óskráðu
reglur stjórnsýsluréttarins giltu um
slík félög. Sumir norrænir fræði-
menn héldu því fram að við breyt-
ingu á rekstrarformi hættu hinar
óskráðu reglur að gilda en það mætti
hins vegar færa rök fyrir því, miðað
við norræna dómaframkvæmd og
kenningar, að fyrirtæki í eigu ríkis
eða sveitarfélaga gætu einnig fallið
undir óskráðu reglurnar.
Þegar um er að ræða félag sem er
í sameiginlegri eigu opinberra aðila
og einkaaðila flækist málið. Kjartan
Bjarni taldi þó ljóst að fulltrúar ríkis
og sveitarfélaga væru bundnir af
óskráðum reglum stjórnsýsluréttar-
ins þegar þeir tækju ákvarðanir um
stjórn fyrirtækisins. Ákvarðanir
þeirra yrðu því bæði að vera mál-
efnalegar og þeir yrðu að gæta jafn-
ræðis. Þeir gætu með öðrum orðum
ekki látið reka starfsmenn bara af
því að þeir halda með Val en ekki
KR, svo dæmi væri tekið. Meðferð
kjörinna fulltrúa á eignarhlut hins
opinbera í hlutafélögum og sameign-
arfélögum teldist vera stjórnsýsla og
þar með væru þeir a.m.k. bundnir af
reglum um sérstakt hæfi, reglum um
jafnræði, málefnaleg sjónarmið og
einnig upplýsingalögum, að því
marki sem umræddar reglur snerust
um meðferð eignarhluta hins opin-
bera. Alls þessa hefði þó ekki alltaf
verið gætt í framkvæmd og nefndi
hann m.a. sölu á hlutabréfum í rík-
isbanka til starfsmanna á genginu
1,2 en til almennings á genginu 1,9
árið 1998.
Geta ekki gert hvað sem er
Birgir Tjörvi Pétursson, hdl. og
framkvæmdastjóri Rannsóknarmið-
stöðvar um samfélags- og efnahags-
mál, sagði mikilvægt að hafa í huga
þann grundvallarmun sem væri á
réttarstöðu hins opinbera og einka-
aðila. Þannig gæti opinbert fyrirtæki
ekki athafnað sig nema mælt væri
fyrir um það í lögum, t.d. gæti Vega-
gerðin ekki ákveðið upp á sitt eins-
dæmi að gera tilboð í vegafram-
kvæmdir erlendis. Þetta væri
svokölluð lögmætisregla sem gilti
jafnt um ríki sem sveitarfélög og
sveitarfélögin hefðu ekki opna heim-
ild til atvinnureksturs, þótt sumir
væru á þeirri skoðun. Einstaklingar
gætu hins vegar gert það sem þeim
sýndist, svo lengi sem það stæðist
lög og þeir væru, af ýmsum ástæð-
um, mun betur í stakk búnir til að
taka þátt í samkeppni á hinum
frjálsa markaði.
Eins og við var að búast snerist
fyrsta spurning úr sal um afstöðu
frummælenda til þátttöku Orkuveitu
Reykjavíkur í REI. Kjartan Bjarni
sagðist telja fremur hæpið að skráð-
ar eða óskráðar reglur stjórnsýslu-
réttar næðu til starfsemi félagsins
sjálfs. Varðandi aðkomu kjörinna
fulltrúa væri hins vegar spurning
hvort þeir væru bundnir af þeim.
Þetta væri óleyst álitamál.
Stjórnsýslureglur um
hálfopinber fyrirtæki?
Morgunblaðið/Ómar
Áhugi Salur 101 í Lögbergi var þéttskipaður á málþingi um þátttöku hins
opinbera í einkarekstri enda brennur málefnið á mörgum lögspekingnum.
Í HNOTSKURN
» Málþingið bar yfirskrift-ina Þátttaka ríkis og sveit-
arfélaga í einkarekstri og var
haldið af félagi laganema við
Háskóla Íslands.
» Frummælendur voruBirgir Tjörvi Pétursson
hdl., framkvæmdastjóri Rann-
sóknarmiðstöðvar um sam-
félags- og efnahagsmál, og
Kjartan Bjarni Björgvinsson,
aðstoðarmaður umboðsmanns
Alþingis og stundakennari við
lagadeild Háskóla Íslands.
LÖGREGLAN á höfuðborgarsvæð-
inu handtók fimm manns í húsnæði
í Mosfellsbæ aðfaranótt miðviku-
dags, eftir að tilkynning barst um
fólk þar í annarlegu ástandi.
Samkvæmt upplýsingum frá lög-
reglunni voru á staðnum fjórir
karlmenn, þrír á þrítugsaldri og
einn á fertugsaldri, auk þess sem
sextán ára stúlka var meðvitund-
arlaus. Að sögn lögreglu rankaði
hún fljótlega við sér en þau eru öll
grunuð um að hafa neytt fíkniefna.
Í húsnæðinu fannst nokkurt
magn af lyfjum og haglabyssa en
þar að auki var einn mannanna með
ætluð fíkniefni á sér. Við leit á dval-
arstað hans fannst meira af fíkni-
efnum.
Án meðvit-
undar þegar
að var komið