Morgunblaðið - 06.01.2008, Page 41

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. JANÚAR 2008 41
SÍFELLT fleiri rannsóknir benda
til þess að blöðruhálskirtils-
krabbamein (BHKK)
tengist mjólkurneyslu.
Í töflunni að neðan er
sýnd mjólkurneysla
nokkurra landa ásamt
dánartíðni af völdum
BHKK. Mjólk-
urneyslan er sýnd í
grömmum á íbúa á dag
og dánartíðnin er ald-
ursstöðluð á 100.000
íbúa. Tölurnar eru
fengnar úr gagna-
grunnum Sameinuðu
þjóðanna (GLOBOC-
AN 2002 og FAOSTAT
sjá veftilvitnanir á www.hi.is/oddur/
bhkk).
Mjólkur- g/íbúa/dag BHKK
neysla dánartíðni
Austurlönd
Kína 30 1
Indland 179 3
Taíland 59 3
Suður-Evrópa
Grikkland 543 11
Ítalía 12
Spánn 446 15
Norðurlönd
Danmörk 626 23
Ísland 803 23
Noregur 693 28
Svíþjóð 882 28
Ljóst er að innan svæðanna
þriggja eru tölurnar nokkuð einsleit-
ar en gerólíkar þeirra á milli. Í Aust-
urlöndum er minnst mjólkurneysla
og lægst dánartíðni. Þá koma Suður-
Evrópulöndin með um níu sinnum
meiri mjólkurneyslu og fjórum sinn-
um hærri tíðni meinsins. Norður-
löndin eru svo með um 13 sinnum
meiri mjólkurneyslu en Austurlönd
og jafnframt með um níu sinnum
hærri dánartíðni.
Meðfylgjandi rit sýnir samhengið
grafískt. Í töl-
fræðilegum skilningi er
samhengið markvert,
það er mjólkurneysla
segir áreiðanlega til um
tíðni BHKK-meinsins.
Brjóstakrabbamein
og ristils- og þarma-
krabbamein sýna ásamt
BHKK markverða
fylgni við mjólk-
urneyslu. Þessi ferns
konar mein hafa verið
nefnd ofátskrabbamein.
Viðmiðunarlöndin í
töflunni að ofan eru val-
in með tilliti til þess að flest okkar
þekkja nokkuð til mataræðis í þess-
um löndum og við vitum að mat-
aræðið innan svæðanna er nokkuð
einsleitt en verulega aðgreint svæða
á milli. Ýmsir höfundar, t.d. Jane
Plant, prófessor við Imperial Col-
lege, hafa áður greint frá því að tíðni
þessara meina sé lág í Kína en há á
Vesturlöndum og ályktað að skýr-
ingin liggi í gerólíku mataræði. Plant
ráðleggur öllum (utan smábarna)
sem eiga við þessi krabbamein að
etja að hætta allri mjólkurneyslu.
Rannsóknalæknirinn Neal D.
Barnard kemst að eftirfarandi nið-
urstöðu: „In conclusion, several lines
of evidence indicate that cons-
umption of dairy products is associa-
ted with increased risk of prostate
cancer incidence and mortality. Avo-
idance of these products may offer a
means of reducing risk of this com-
mon illness.“ Sjá greinargerð Barna-
rds á vefnum „Cancer Prevention
and Survival – Milk Consumption
and Prostate Cancer“.
Í nýrri bók „Foods That Fight
Cancer: Preventing Cancer Through
Diet“ eftir Richard Beliveau pró-
fessor við Háskólann í Quebec og dr.
Denis Gingras við sama háskóla eru
gefnar ráðleggingar um fæðuval
sem líkist austurlensku mataræði.
Fæðan á hvort tveggja að koma í veg
fyrir að krabbamein myndist og að
halda því meini sem farið er af stað í
skefjum. Ráðlegt daglegt fæði er
rósakál, spergilkál, hvítlaukur, spí-
nat, soja, … kryddað með kúrkúma
og svörtum pipar. Þeir ráðleggja að
daglega sé drukkið
grænt te og eitt glas af
rauðvíni – bara eitt!
Ekki hafa fundist
óyggjandi skýringar á
því hvers vegna tíðni
þessara krabbameina
á Norðurlöndum er
meðal þess hæsta sem
gerist í heiminum.
Óneitanlega er margt
sem bendir til þess að
mjólkurþamb okkar
skipti þar sköpum þó
ýmislegt annað geti
komið til greina t.d.
það sem felst í öðrum
fæðuvenjum og þá að
mjólkin virki sem
gikkur. Það gefur
samt augaleið að ein-
staklingur sem þambar allt að lítra
af mjólk á dag fær mjög háan um-
framskammt af alls kyns vaxt-
arhormónum og efnum sem ætluð
eru kálfum til vaxtar en ekki mann-
fólki sem komið er af barnsaldri.
Varla er við öðru að búast en þetta
þamb geti sett líkamsstarfsemi
manna úr skorðum – en óyggjandi
rannsókn ir skortir.
Krabbameinsfélagið Framför var
stofnað nýverið til að afla fjár til að
styrkja rannsóknir á orsökum
krabbameins í blöðruhálskirtli og til
að stuðla að almennri fræðslu um
meinið. Félagið hefur stuðlað að því
að Jóhanna Eyrún Torfadóttir, dokt-
orsnemi í lýðheilsunámi við Háskóla
Íslands, hefur nú hafið rannsókn á
samhengi íslensks mataræðis í æsku
og hættu á BHKK síðar á ævinni.
Fylgni mjólkurneyslu og krabbameins
í blöðruhálskirtli
Oddur Benediktsson skrifar
um samhengi mjólkurdrykkju
og krabbameins
Oddur Benediktsson
Höfundur er formaður
Krabbameinsfélagsins Framfarar.
»Rannsóknir benda tilþess að blöðruháls-
kirtilskrabbamein teng-
ist mjólkurneyslu. Í
greininni koma fram
upplýsingar sem styðja
þessa fullyrðingu.
TENGLAR
..............................................
http://www.hi.is/oddur/bhkk/
FYRIR þinginu ligg-
ur nú frumvarp til
breytinga á jafnrétt-
islögunum. Kvenrétt-
indafélag Íslands
(KRFÍ), sem barist hef-
ur fyrir jafnri stöðu
karla og kvenna í meira
en 100 ár, fagnar því
skrefi sem þessi lög taka í átt til auk-
ins jafnréttis kynjanna. Það ætti að
vera orðið flestum ljóst að án aðgerða
stjórnvalda, til dæmis með lagasetn-
ingum, miðar jafnréttisbaráttunni
hægt. Það er mat stjórnar KRFÍ að
frumvarp þetta sé unnið af metnaði
og miklum vilja til að breyta því
ástandi í jafnréttismálum sem við höf-
um í dag, ástandi sem varað hefur of
lengi og einkennist frekar af stöð-
ugleika en framförum. Fyrir það ber
að þakka félagsmálaráðherra sér-
staklega.
Í frumvarpinu er komið til móts við
þá meginkröfu baráttufólks fyrir jafn-
rétti kynjanna að gefa opinberum eft-
irlitsstofnunum fullnægjandi úrræði
til að sinna sínu hlutverki á sviði jafn-
réttismála og til að sjá til þess að
ákvæðum laganna sé fylgt. Ef slík úr-
ræði eru ekki til staðar þá er þess
ekki að vænta að einstaklingar eða
fyrirtæki fylgi ákvæðum þessara laga
frekar en annarra, þar sem van-
ræksla á að fylgja lagaákvæðinu hef-
ur engar afleiðingar í för með sér. Þá
eru í frumvarpinu teknar upp nýjar
efnisreglur sem eru til þess fallnar að
minnka þann óþolandi launamun
kynjanna sem er enn að finna í okkar
samfélagi. Þau nýmæli í lögunum sem
stjórn KRFÍ vill sérstaklega fagna
eru (1) afnám launaleyndar, sem gef-
ur möguleika á því að minnka kyn-
bundinn launamun, (2) upplýs-
ingaskylda opinberra stofnana og
atvinnurekenda til Jafnréttisstofu,
sem fær útvíkkaðar heimildir til eft-
irlits með framkvæmd jafnréttislag-
anna, (3) að úrskurðir kærunefndar
jafnréttismála verði bindandi, en þeir
hafa hingað til einungis verið leiðbein-
andi, og (4) að kynbundið ofbeldi verði
fellt undir gildissvið laganna og að
Jafnréttisstofu og Jafnréttisráði verði
falið að sinna því sviði ekki síður en
öðrum jafnréttismálum.
Vissulega myndi KRFÍ vilja sjá
stjórnvöld ganga lengra í aðgerðum
sínum en það hefur til dæmis sýnt sig
í öðrum löndum að lögbundin ákvæði
um hlutföll kynjanna í stjórnum fyr-
irtækja á einkamarkaði hafa áorkað
miklu í að jafna stöðu kvenna og karla.
Er ekki síst brýnt að vinna bug á því
ójafna hlutfalli sem er enn til staðar í
forystustöðum, til dæmis í stjórn-
málum og í stjórnum og nefndum,
hvort sem er hjá hinu opinbera eða á
einkamarkaði. Margir þeirra sem
berjast fyrir jafnrétti kynjanna telja
það nauðsynlegt að setja kynjakvóta á
stjórnir einkafyrirtækja sem tíma-
bundna ráðstöfun á meðan náð er
fram því breytta fyrirkomulagi og
þeirri hugarfarsbreytingu sem þarf til
að gera fólki ljóst að konur og karlar
eru jafn hæf til að stjórna og leiða
nefndir, fyrirtæki og ríki. Hjá KRFÍ
er það ríkjandi skoðun að best væri að
komast hjá allri kvótasetningu til að
koma á jöfnu hlutfalli kynjanna, en
þegar hvorki ríkisvaldið né fyrirtæki á
einkamarkaði sjá sóma sinn í því að
jafna hlutföll kynjanna af eigin frum-
kvæði þá þarf að grípa til annarra að-
gerða.
Kvenréttindabaráttan á Íslandi
hefur staðið í meira en eina öld og á
síðustu áratugum hefur verið gripið til
ýmissa aðgerða og unnið að vitund-
arvakningu svo að þeir sem ákvarð-
anir taka líti ekki síður til kvenna en
karla þegar þeir skipa í áhrifastöður.
Þrátt fyrir það er hlutfall kvenna á öll-
um þeim stöðum sem eru ákvarðandi í
þessu þjóðfélagi enn allt of lágt, hvort
sem við lítum til þingsins, rík-
isstjórnar, stjórna fjármálastofnana
eða annarra fyrirtækja á einkamark-
aði. Þess vegna hlýtur það að vera
næsta skref, ef allir vilja í raun jafn-
rétti kynjanna, að koma á því hlutfalli
kynjanna sem teljist geti ásættanlegt
með lagasetningu, ef ekki vill betur til.
Jafnréttisfrum-
varpið – skref í
rétta átt
Halldóra Trausta-
dóttir og Þorbjörg
I. Jónsdóttir skrifa
umfrumvarp til
breytinga á jafn-
réttislögunum
Halldóra
Traustadóttir
»Kvenréttindafélag Ís-lands telur jafnrétt-
isfrumvarpið, sem nú
liggur fyrir Alþingi,
skref í átt til aukins jafn-
réttis kynjanna
Halldóra er framkvæmdastjóri Kven-
réttindafélags Íslands/Þorbjörg er
formaður Kvenréttindafélags Íslands.
Þorbjörg I.
Jónsdóttir
„NEI, takk,“ segi ég yfirleitt án
þess að hugleiða hvað ég er að neita
mér um frá degi til dags. Ef ég hef
tekið við afritinu þá hefur það verið
samankrumpað í vasanum þar til ég
hef hent því eftir marga daga án
þess nokkurn tímann að líta á það.
Ákvörðunin er mín.
Ég ætti að taka kortin mín í litum
regnbogans úr slíðr-
unum og klippa þau
áður en einhverjir aðr-
ir gera það. Eigum við
ekki flest þessa
reynslu að eyða um
efni fram? En þegar
kemur að skuldadög-
um ýtum við snjóbolt-
anum á undan okkur
þar til við getum leyst
úr fjármálaflækjunni,
nú eða liggjum laglega
í súpunni. Valið er allt-
af okkar.
Ég vel að halda
kortunum mínum. Hins vegar hef ég
verið að hugleiða að leggja þeim og
handfjatla um tíma eða jafnvel
framvegis íslensku myntina og seðl-
ana í staðinn. Það er svo góð lykt af
nýjum seðlum og svo get ég sett
klinkið í „Gefðu vatns“ baukinn frá
Hjálparstarfi kirkjunnar á skrif-
borðinu mínu. Ef ég gerði þetta þá
er ég viss um að ég yrði meira með-
vitaður um ríkidæmi mitt eða fá-
tækt. Mitt er valið.
Stórfyrirtæki eru farin að van-
treysta blessaðri silfurkrónunni og
vilja telja fram í evrum til þess að
halda fengnum hlut og bæta jafnvel
í. Seðlabankinn heldur uppi háu
vaxtastigi til þess að allt fari ekki
fjandans til í þjóðfélaginu. Ég má
ekki segja þetta af því að ég er
prestur. Stórfyrirtækin og Seðla-
bankinn tefla blessaða silfurrefskák
þar sem þau reyna að máta kónginn
sem verst eins og hann eigi lífið að
leysa umkringdur riddurum, bisk-
upum og peðum. Þetta má ég segja.
Hverjum vilt þú fylgja? Valið er
þitt.
Ég er ekki að hvetja til þess að
fólk skipi sér í fylkingarbrjóst, með
eða á móti, með gunnfánum, sverð-
um og skjöldum. Þetta er kannski
veruleikinn í dag. Ég vil aðeins
benda á það að Guð
lætur sér ekkert mann-
legt óviðkomandi og
Þjóðkirkjan á ekki að
vera feimin að benda á
siðferðisbresti í þjóð-
arskútunni. Það vil ég
nú gera og ég vil
hvetja kollega mína til
þess að gera slíkt hið
sama.
Hófsemi er mikilvæg
dyggð. Hún er silki-
þráðurinn sem perlur
dyggðanna eru festar
á. Mér finnst þessi
þráður vera farinn að trosna á
kostnað margra dyggða, viskunnar,
hugrekkisins, já, kærleikans sem er
höfuðdyggðin í kristnum sið. Það
veldur mér áhyggjum.
Það er lítið vit í því að eyða um
efni fram. Það eru gömul og góð
sannindi. Nú er tími til þess að
spara og leggja fyrir sem mest við
megum því að hlutabréfin falla
ásamt úrvalsvísitölunni. Samt höld-
um við áfram að kaupa gallabuxur,
jafnvel á degi neytendanna, þrátt
fyrir að við eigum þrennar fyrir
uppi í skáp því að jólin eru að koma.
Ég má, ég vil, ég skal, er viðhorf
okkar á vegferð okkar í gegnum lífið
í allt of ríkum mæli, ekki síst á að-
ventunni. Það er engu líkara en við
höfum sagt hófseminni stríð á hend-
ur. Við þurfum að snúa frá þessari
óheillaþróun. Til þess þarf hugrekki,
já og kærleika. Okkar er valið.
Ég er undir sömu sök seldur. Ég
keypti mér dýran Landcruiser-
jeppa í haust. Ég hefði alveg getað
ekið áfram á gamla bílnum mínum
en ég ákvað að kaupa jeppann. Mitt
var valið.
Ég hafði hins vegar gaman af at-
hugasemd kollega míns sem þáði far
á Akureyri. Þegar hann sá bílnúm-
erið á jeppanum mínum varð hann
mjög sposkur á svipinn. Fyrstu
tveir bókstafirnir eru: I X. Ég hafði
ekki tekið eftir því fyrr.
Ef þú, lesandi góður, vilt fá að
vita hvað stafirnir I X standa fyrir
þá getur þú lagt inn fyrirspurn á
trú.is. Þitt er valið
Það kemur að skuldadögum.
Reikningsskilin eru nær en við höld-
um. Þá þýðir ekki að leggja fram af-
rit af því sem við höfum keypt, sagt,
tjáð og gert. Minnumst þess að á
líkklæðunum eru engir vasar. Leit-
um því inn á við á aðventunni, ekki
síst með því að spegla okkur í ljósi
boðorðanna 10, gullnu reglunnar og
tvíþætta kærleiksboðorðsins.
Þá mun renna upp fyrir okkur
ljós – einnig af hæðum á jólum.
Hvernig sem á afritið er litið er
þetta milli okkar og Guðs.
Góðar stundir.
Má bjóða þér afrit?
Hófsemi er mikilvæg dyggð
segir Sighvatur Karlsson »Hófsemi er mikilvægdyggð. Hún er silki-
þráðurinn sem perlur
dyggðanna eru festar á.
Þráðurinn er farinn að
trosna. Það veldur mér
áhyggjum.
Sighvatur Karlsson
Höfundur er sóknarprestur
á Húsavík.